T(iyaan) R(sep) N(an) A(ugustin) C(liff) * Altiyaan 7 *Age 2;3.10 *No of utterances: 561 *MLU: 1.60 *S7-1 A ix k'o b'a. %mor ix k'o b'a. %eng %spa N uj k'o k'ut, uj k'olik n k'o tuj enaq wi. %mor uj k'o k'ut, uj k'olik n k'o ta uj enaq wi. %eng %spa N n k'o ta k'ut e, n k'o taj. %mor n k'o ta k'ut e, n k'o ta-j. %eng %spa A x'e lo jun xkeb' semana wa xuj pe kanoq, amas wa. %mor x'e lo jun xkeb' semana wa xuj pe kanoq, amas wa. %eng %spa N k'ama taj ya chab'e lali le. %mor k'ama taj ya chab'e lali le. %eng %spa N kana taj ya'a, kape ta chiri. %mor kana taj ya'a, kape ta chiri. %eng %spa N kechaya la, kechaya'a. %mor kechaya la, kechaya'a. %eng %spa N laj etira la k'alab. %mor laj etira la k'alab. %eng %spa C kujpetik. %mor kujpetik. %eng %spa N xetzanoq cha. %mor xetzanoq cha. %eng %spa A kuj petik xa kuj b'aya taj na. %mor kuj petik xa kuj b'aya taj na. %eng %spa N ya xixb'aya taj wa le. %mor ya xixb'aya taj wa le. %eng %spa C kawil le jun. %mor kawil le jun. %eng %spa N di cha. %mor di cha. %eng %spa R ch'ob' taj. = kinch'ob' taj. %mor *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa A chulawilampe le jun wuj. %mor chulawilampe le jun wuj. %eng %spa N jawixtaje wuj. %mor jawixtaje wuj. %eng %spa C saj jela, kasik'ij. %mor saj jela, kasik'ij. %eng %spa A chiwila. %mor chiwila. %eng %spa R ja. %mor ja. %eng %spa A chiwilampe jas uwache k'o waral. %mor chiwilampe jas uwache k'o waral. %eng %spa N chiwila qajoq cha. %mor chiwila qajoq cha. %eng %spa C a k'o modo kachup, kachupe radio. %mor a k'o modo kachup, kachupe radio. %eng %spa N ja, utzi, utzi we ta tzi q'alaj jawi riyom wi chiri. %mor ja, utzi, utzi we ta tzi q'alaj jawi riyom wi chiri. %eng %spa *S7-2 C ma wilom taj. %mor ma wilom taj. %eng %spa N q'alaj taj jawi riyom wi chiri. %mor q'alaj taj jawi riyom wi chiri. %eng %spa N qana jewa ne lo. %mor qana jewa ne lo. %eng %spa A k'aya chiri, chiri. %mor k'aya chiri, chiri. %eng %spa R taq ale. = je taq ale. %mor *je taq ale. %eng %spa A chila jachin puk k'o chila. %mor chila jachin puk k'o chila. %eng %spa R a tun. %mor a tun. %eng %spa A jas tajin ku'ano. %mor jas tajin ku'ano. %eng %spa R ja. %mor ja. %eng %spa A jas tajin ku'ano. %mor jas tajin ku'ano. %eng %spa R k'o a kuruz. %mor /k'o a kuruz. %eng %spa A jas tajin kakao. %mor jas tajin kakao. %eng %spa R ja. %mor ja. %eng %spa A jas tajin kakano. %mor jas tajin kakano. %eng %spa R wolita. %mor wolita. %eng %spa A ja?. %mor ja?. %eng %spa R wolita. %mor wolita. %eng %spa A wolita. %mor wolita. %eng %spa R m, wakax. %mor m, wakax. %eng %spa C ah je' le jun wakax e'. %mor ah je' le jun wakax e'. %eng %spa N chawila k'u le wakax cha al Tian. %mor chawila k'u le wakax cha al Tian. %eng %spa C y le jun ak'al. %mor y le jun ak'al. %eng %spa R k'al. = ak'al. %mor ak'al. %eng %spa R kax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa *S7-3 C le jun al Talin. %mor le jun al Talin. %eng %spa R wolita. %mor wolita. %eng %spa C ah je le jun al Talin. %mor ah je le jun al Talin. %eng %spa C xe q'ij. %mor xe q'ij. %eng %spa R tatita, tatita. %mor tatita, tatita. %eng %spa C xe q'ij. %mor xe q'ij. %eng %spa C xe q'ij. %mor xe q'ij. %eng %spa R talita. %mor talita. %eng %spa C le keb' wakax. %mor le keb' wakax. %eng %spa R keb' le wakax. %mor keb' le wakax. %eng %spa T kax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa C ah je, chuwach le juyub'. %mor ah je, chuwach le juyub'. %eng %spa T kax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa R juyub'. %mor juyub'. %eng %spa C k'o le juyub'. %mor k'o le juyub'. %eng %spa T wuj. = wuj. %mor wuj. %eng %spa R ixk'aq. %mor ixk'aq. %eng %spa C y q'an. %mor y q'an. %eng %spa R q'an chi. %mor q'an /chi. %eng %spa T k'ax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa C le jun saqa palaj. %mor le jun saqa palaj. %eng %spa T kaxa. = wakax e. %mor wakax e. %eng %spa R palaj. %mor palaj. %eng %spa T k'ax. = wak'ax. %mor wak'ax. %eng %spa R tza'm. %mor tza'm. %eng %spa C lutzam y jas uwach la le. %mor lutzam y jas uwach la le. %eng %spa *S7-4 R tzam. %mor tzam. %eng %spa T k'a le', le' k'a le'. = ruk'a le, ruk'a le. %mor *ri *u-k'a le, *ri *u-k'a le. %eng %spa R kixtojik, tojik chi. %mor k-ix/toj-PASS1-ik, *k-*ix/toj-PASS1-ik /chi. %eng %spa C jas uwach le le al Tian. %mor jas uwach le le al Tian. %eng %spa T li'. = ri. %mor ri. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa A jas uwach?. %mor jas uwach?. %eng %spa T no'. = no'. %mor no'. %eng %spa R ch'ob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa A jas uwach le wari?. %mor jas uwach le wari?. %eng %spa C al Talin. %mor al Talin. %eng %spa A le q'an jas uwach. %mor le q'an jas uwach. %eng %spa R ch'ob' taj. = kinch'ob' taj. %mor *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa T ay. = ay. %mor ay. %eng %spa A ch'ob' taq ya. %mor ch'ob' taq ya. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa C saj. %mor saj. %eng %spa T k'at leele'. = xk'at la le le. %mor *x-0/k'at la le le. %eng %spa A ruk'a'. %mor ri u-k'a'. %eng %spa T k'al. = ruk'a'. %mor *ri *u-k'a'. %eng %spa A ruk'a. %mor ruk'a. %eng %spa T m, k'al. = ruk'a. %mor *ri *u-k'a. %eng %spa A ruk'a'. %mor ruk'a'. %eng %spa T k'al. = ruk'a'. %mor *ri *u-k'a'. %eng %spa A jasa le wari'. %mor jasa le wari'. %eng %spa T kax e'. = wakax e. %mor wakax e. %eng %spa *S7-5 A wakaxe' jas k'ule wari?. %mor wakaxe' jas k'ule wari?. %eng %spa R wakax jun le'. %mor wakax jun le'. %eng %spa T le' kax e'. = le wakax e'. %mor le wakax e'. %eng %spa R inaj ala le jun cha. %mor inaj ala le jun /cha. %eng %spa A jas ukolor le naj le warii. %mor jas ukolor le naj le warii. %eng %spa T kax lee. = wakax le. %mor wakax le. %eng %spa R inch'ob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma *k-0-in/ch'ob' ta-j. %eng %spa A jas ukolor le wari. %mor jas ukolor le wari. %eng %spa T chob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa R q'an. %mor q'an. %eng %spa T wuj. = wuj. %mor wuj. %eng %spa A nk'ule wari. %mor nk'ule wari. %eng %spa T wuj. = wuj. %mor wuj. %eng %spa R le le li li. = le ri ri. %mor le le ri ri. %eng %spa T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa C palaj. %mor palaj. %eng %spa A jachin, jachin k'ule wari'?. %mor jachin, jachin k'ule wari'?. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A jachin k'ule wari'. %mor jachin k'ule wari'. %eng %spa T ak'al. = ak'al. %mor ak'al. %eng %spa R ala. %mor ala. %eng %spa A m. %mor m. %eng %spa T k'al. = ak'al. %mor ak'al. %eng %spa R ala. %mor ala. %eng %spa A jun ak'al?. %mor jun ak'al?. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa *S7-6 C le al Talin. %mor le al Talin. %eng %spa A jas u'amom lu chiile'. %mor jas u'amom lu chiile'. %eng %spa T aqe' ta leeh. = lak'al i. %mor *le: ak'al i. %eng %spa A jas uwachee k'o chuwach uk'ux ak'al le. %mor jas uwachee k'o chuwach uk'ux ak'al le. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A jas uwache k'o chiriri'. %mor jas uwache k'o chiriri'. %eng %spa T k'ux. = uwach uk'ux. %mor *u-*wach *u-k'ux. %eng %spa A jas uwach'. %mor jas uwach'. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A jas uwach al al Se'p. %mor jas uwach al al Se'p. %eng %spa R ja, ch'ob' taj. = ma kinchob' taj. %mor ja, *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa T kax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa A jas ukolor u lupantalon le jun ak'al li. %mor jas ukolor u le: upantalon le jun ak'al li. %eng %spa T tz'i'. = tz'i'. %mor tz'i'. %eng %spa R tz'i kaq. %mor tz'i kaq. %eng %spa A kaq. %mor kaq. %eng %spa T tz'i'. = tz'i'. %mor tz'i'. %eng %spa A nk'ule, nk'ule. %mor nk'ule, nk'ule. %eng %spa C y le pantalones. %mor y le pantalones. %eng %spa A nk'ule kamix jas ukolor. %mor nk'ule kamix jas ukolor. %eng %spa R y le jun chik. %mor y le jun chik. %eng %spa A qila le wari' qamajij b'i chiri ri. %mor qila le wari' qamajij b'i chiri ri. %eng %spa A qana mpe na' qamajij bi chiriri'. %mor qana mpe na' qamajij bi chiriri'. %eng %spa A chiri kaqamajij b'ik, qana mpe na. %mor chiri kaqamajij b'ik, qana mpe na. %eng %spa A kaqil na k'o chi nik'aj jewari. %mor kaqil na k'o chi nik'aj jewari. %eng %spa A alaje'. %mor alaje'. %eng %spa *S7-7 N al Tian cha. %mor al Tian cha. %eng %spa A al Tian qila mpe na chiri ri. %mor al Tian qila mpe na chiri ri. %eng %spa C Tian, kamajij. %mor Tian, kamajij. %eng %spa A jek'ulale la k'ute qamajij b'i chiri. %mor jek'ulale la k'ute qamajij b'i chiri. %eng %spa A jas uwache k'o chila le le'. %mor jas uwache k'o chila le le'. %eng %spa T jah?. = jah?. %mor jah?. %eng %spa A jas uwach ale le'. %mor jas uwach ale le'. %eng %spa T aq. = aq. %mor aq. %eng %spa R aq. %mor aq. %eng %spa C ah je' jawi k'o wi le aq. %mor ah je' jawi k'o wi le aq. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa R le'. %mor le'. %eng %spa T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa C jawi k'o wi'. %mor jawi k'o wi'. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C jawi'. %mor jawi'. %eng %spa R le'. %mor le'. %eng %spa T chaq. = xtzaqik. %mor *x-0/tzaq-*ik. %eng %spa R k'o chilili. = k'o chiri ri. %mor /k'o chiri ri. %eng %spa C jas uwach?. %mor jas uwach?. %eng %spa A jas le, jas le k'o chiriri. %mor jas le, jas le k'o chiriri. %eng %spa T qan li le li'. = reqan ri le ri'. %mor *r-aqan ri le ri'. %eng %spa R taj k'o taj chi. %mor taj /k'o ta-j /chi. %eng %spa A jas uwach, jastaqe, jastaq uwache wari. %mor jas uwach, jastaqe, jastaq uwache wari. %eng %spa R ch'ob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa R inch'ob' ta kotz'ij. = kinchob' ta kotz'ij. %mor *k-0-in/ch'ob' ta kotz'ij. %eng %spa *S7-8 C jas uwach al Se'p. %mor jas uwach al Se'p. %eng %spa R le te loq. %mor le te la-oq. %eng %spa C le q'ayes. %mor le q'ayes. %eng %spa A nku le wari?. %mor nku le wari?. %eng %spa A qana mpe na. %mor qana mpe na. %eng %spa C k'o pa q'ayes le aq. %mor k'o pa q'ayes le aq. %eng %spa R q'ayes. %mor q'ayes. %eng %spa A b'ay, jastaq wach k'o chila le?. %mor b'ay, jastaq wach k'o chila le?. %eng %spa T kax e'. = wakax e'. %mor wakax e'. %eng %spa A wakax e'. %mor wakax e'. %eng %spa R wakax. %mor wakax. %eng %spa A jasa lee wa' ri'. %mor jasa lee wa' ri'. %eng %spa R wich' alah. %mor wich' alah. %eng %spa T lale'. = ala le. %mor ala le. %eng %spa A jastaq e wach e?. %mor jastaq e wach e?. %eng %spa R ja?. %mor ja?. %eng %spa A jastaq e wari?. %mor jastaq e wari?. %eng %spa T kax e'. = wakax e. %mor wakax e. %eng %spa T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa R ch'ob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa A jasa le wari? %mor jasa le wari? %eng %spa %spa A ma kach'ob' ta chik jas uwach le wari? %mor ma kach'ob' ta chik jas uwach le wari? %eng %spa T kax e'. = wakax. %mor wakax. %eng %spa R ch'ob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa T le', wich' kej. = le', wich' kej. %mor le', wich' kej. %eng %spa A wich' wakax. %mor wich' wakax. %eng %spa T olik kax. = k'olik e wakax. %mor /k'o:-!l-!ik *e wakax. %eng %spa *S7-9 C wich' wakax. %mor wich' wakax. %eng %spa A le wari jas uwache wari?. %mor le wari jas uwache wari?. %eng %spa R wich' wakax. %mor wich' wakax. %eng %spa T le', kax. = le, wakax. %mor le, wakax. %eng %spa R no, alah. %mor no, alah. %eng %spa A le wari'. %mor le wari'. %eng %spa R alah. %mor alah. %eng %spa T kax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa A jah?. %mor jah?. %eng %spa R ala kulik e'. %mor ala k-0/ul-ik e'. %eng %spa A achih jun achi kulik. %mor achih jun achi kulik. %eng %spa T kul lik... = kul. %mor k-0/ul-!ik... %eng %spa T le' chi'. = achi. %mor le: achi. %eng %spa A jas uwach k'u wa le ri?. %mor jas uwach k'u wa le ri?. %eng %spa T kul chik. = kul lachih. %mor k-0/ul *le: achih. %eng %spa R ch'ob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa T jah', jak'. = ak'. %mor ak'. %eng %spa A jas uwachi? ja?. %mor jas uwachi? ja?. %eng %spa T yak'. = ak'. %mor ak'. %eng %spa R yak' cha. %mor yak' /cha. %eng %spa A n ku le wari'?. %mor n ku le wari'?. %eng %spa T nik'. = nik'. %mor nik'. %eng %spa A jas uwach?. %mor jas uwach?. %eng %spa R laj carra le'. %mor le: inaj karra le'. %eng %spa T kale'. = carro le. %mor carro le. %eng %spa le'. T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa *S7-10 C le carro le'. %mor le carro le'. %eng %spa T n. = n. %mor n. %eng %spa C ah je'. %mor ah je'. %eng %spa A jas ukolor e carro?. %mor jas ukolor e carro?. %eng %spa T m' k'alab' le'. = ak'alab' le. %mor ak'al-ab' le. %eng %spa A jasu, jasu. %mor jasu, jasu. %eng %spa R ak'alab'. %mor ak'al-ab'. %eng %spa T le', ko' chih. = k'o: achih. %mor /k'o: achih. %eng %spa A jas upantalon le june, le june. %mor jas upantalon le june, le june. %eng %spa C lunan. %mor le: u-nan. %eng %spa T ko' chik le'. = k'o: chik le. %mor /k'o: chi-k le. %eng %spa C lunan, le jun e'?. %mor le: u-nan, le jun e'?. %eng %spa T m? nan e?. = m? nan e?. %mor m? nan e?. %eng %spa C y le ral?. %mor y le ral?. %eng %spa T yo yaya. = k'o: raal e. %mor /k'o: r-al e. %eng %spa R ay aya chi'. %mor ay aya /chi'. %eng %spa C y le lutz'i? lu tz'i?. %mor y le le: u-tz'i? le: u-tz'i?. %eng %spa T tz'i'. = tz'i. %mor tz'i. %eng %spa C lu tz'i. %mor lu tz'i. %eng %spa T yak'. = ak'. %mor ak'. %eng %spa A jas uwach ku le warii le nik'aj raxe'?. %mor jas uwach ku le warii le nik'aj raxe'?. %eng %spa T jah? ax e'. = rax e. %mor jah rax e. %eng %spa A jas uwach ku le nik'aj raxe?. %mor jas uwach ku le nik'aj raxe?. %eng %spa A jas uwache?. %mor jas uwache?. %eng %spa T le', lax e'. = rax e'. %mor le', rax e'. %eng %spa A a kach'ob'o, al Sep?. %mor a kach'ob'o, al Sep?. %eng %spa *S7-11 R le, inaj wakax e. %mor le, inaj wakax e. %eng %spa A utza chawilampe na le wari?. %mor utza chawilampe na le wari?. %eng %spa T no. = no. %mor no. %eng %spa A tekuri kujq'atan chi chupam e jun chik. %mor tekuri kujq'atan chi chupam e jun chik. %eng %spa T inkax. = nuwakax. %mor #nu-wakax. %eng %spa A jas uwach e wari. %mor jas uwach e wari. %eng %spa T ah no', inkax. = nuwakax. %mor #nu-wakax. %eng %spa R qalaj ee. %mor qalaj ee. %eng %spa T kax ee. = wakax e. %mor wakax e. %eng %spa R nim wakax e. %mor nim wakax e. %eng %spa T kax ee. = wakax e. %mor wakax e. %eng %spa C le wakax ka'e pa juyub'. %mor le wakax ka'e pa juyub'. %eng %spa T keb'. = keb'. %mor keb'. %eng %spa R juyub'. %mor juyub'. %eng %spa A joropa le wakax e k'o chila le le. %mor joropa le wakax e k'o chila le le. %eng %spa T kax ah. = wakax ja?. %mor wakax ja?. %eng %spa A joropa le wakax ek'o chila le le?. %mor joropa le wakax ek'o chila le le?. %eng %spa R ch'ob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa T k'a le', le' le'. = le ruk'a le, le. %mor *le: *r-uk'a le, le. %eng %spa A chawaj jila mpe joropa'. %mor chawaj jila mpe joropa'. %eng %spa T k'al. = ak'al. %mor ak'al. %eng %spa A k'o jun ak'al e, jas k'o che luqul. %mor k'o jun ak'al e, jas k'o che le: u-qul. %eng %spa A le jun ak'al. %mor le jun ak'al. %eng %spa T koloh'. = koloh'. %mor koloh'. %eng %spa A jasa le wari?. %mor jasa le wari?. %eng %spa R chachal. %mor chachal. %eng %spa *S7-12 T chal. = chachal. %mor chachal. %eng %spa A chachal taj. %mor chachal taj. %eng %spa R jas uwach?. %mor jas u-wach?. %eng %spa A xaq ukami'x. %mor xaq u-kami'x. %eng %spa R xaq ukami'x. %mor xaq u-kami'x. %eng %spa T kami'x. = kami'x. %mor kami'x. %eng %spa A m, je, jas u color le jun, le jun. %mor m, je, jas u color le jun, le jun. %eng %spa A wakaxii'. %mor wakaxii'. %eng %spa T m', kax e'. = wakax e. %mor wakax e. %eng %spa C jas ucolor, al Sep?. %mor jas ucolor, al Sep?. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C jas ucolor?. %mor jas ucolor?. %eng %spa A Tian, jas ucolor le jun wakaxe. %mor Tian, jas ucolor le jun wakaxe. %eng %spa T klolol. = kolor. %mor kolor. %eng %spa R saq. %mor saq. %eng %spa A no, a saq pu le juni, ah?. %mor no, a saq pu le juni, ah?. %eng %spa T chaq. = saq. %mor saq. %eng %spa T jah? lax. = rax. %mor rax. %eng %spa R saq kine taj. %mor saq k-in/b'e: ta-j. %eng %spa A are rax e wari are q'an e jun e. %mor are rax e wari are q'an e jun e. %eng %spa T lax. = rax. %mor rax. %eng %spa T m. lax e'. = rax e. %mor rax e. %eng %spa A q'eq e wari, saq e wari. %mor q'eq e wari, saq e wari. %eng %spa T e lale', le'. = e lale', le'. %mor e lale', le'. %eng %spa R rax, q'an, n k'o: ta ta rax. %mor rax, q'an, n /k'o: ta ta rax. %eng %spa *S7-13 A m. %mor m. %eng %spa R k'o: ta la le'. %mor /k'o: ta la le'. %eng %spa A la k'ute, la k'ute, la k'ute. %mor la k'ute, la k'ute, la k'ute. %eng %spa C k'o le ajchoq'e'. %mor k'o le ajchoq'e'. %eng %spa R ja. %mor ja. %eng %spa C k'oo le ajchoqe le. %mor k'oo le aj-choq e le. %eng %spa T loch e'. = loch' e. %mor loch' e. %eng %spa R k'o le jun. %mor /k'o: le: jun. %eng %spa C le wakax. %mor le wakax. %eng %spa T palom le'. = palomax a le'. %mor palomax a le'. %eng %spa R kax, kax palon chi. %mor kax, kax palon /chi. %eng %spa A le k'o junaj upuwi le junaj ak'al le. %mor le k'o junaj upuwi le junaj ak'al le. %eng %spa T kon le' kax. = palomax le, le wakax. %mor palomax le', *le: wakax. %eng %spa T kax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa A m. %mor m. %eng %spa R kalab'e kalab'. %mor ak'al-ab' e ak'al-ab'. %eng %spa C a kawil le puwi'. %mor a kawil le puwi'. %eng %spa T tan ke'. = tan ke'. %mor tan ke'. %eng %spa R puwi'. %mor puwi'. %eng %spa C puwi'. %mor puwi'. %eng %spa T puwi taj, kaloni' kalon. = jaron i jaron or palomax. %mor %eng %spa R kalon chi cha lii jun chiki. %mor kalon chi /cha ri jun chi-k i. %eng %spa C le jun wuj chik. %mor le jun wuj chik. %eng %spa T jun chik e'. = jun chik e'. %mor jun chi-k e'. %eng %spa R aj chik i. %mor aj chik i. %eng %spa T keej ee. = keej e. %mor keej e. %eng %spa *S7-14 A jas tajin ku'an e jun wakax e. %mor jas tajin ku'an e jun wakax e. %eng %spa T jah. = jah. %mor jah. %eng %spa A jas tajin ku'anoh?. %mor jas tajin ku'anoh?. %eng %spa T kax e' le'. = wakax e le. %mor wakax e le. %eng %spa A jas tajin ku'an e jun i. %mor jas tajin ku'an e jun i. %eng %spa T ka', kax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa A jas tajin ku'anoh?. %mor jas tajin ku'anoh?. %eng %spa R jun b'ur chi. %mor jun b'ur /chi. %eng %spa A jas tajin ku'ano al Se'p?. %mor jas tajin ku'ano al Se'p?. %eng %spa R ja. %mor ja. %eng %spa T taleb' chik. = taleb' chik. %mor taleb' chi-k. %eng %spa A jas tajin ku'an e jun e. %mor jas tajin ku'an e jun e. %eng %spa R rech a. %mor r-e-ch a. %eng %spa T lech a tun. = rech a tun. %mor r-e-ch a tun. %eng %spa A m. %mor m. %eng %spa R ah tz'i le Tian. %mor ah tz'i le Tian. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa R le, le, le. %mor le, le, le. %eng %spa T tz'i'. = tz'i'. %mor tz'i'. %eng %spa R tzi' le, k'o: le: jun e. %mor tzi' le:, /k'o: le: jun e. %eng %spa T tz'i le, le'. = tz'i le, le'. %mor tz'i le, le'. %eng %spa R le: taq xa ma tzi le: jun e'. %mor le: taq xa ma tzi le: jun e'. %eng %spa T tz'i li, li, li, li jun e'. = tz'i le: ri ri, le: jun e. %mor tz'i le: ri ri, le: jun e. %eng %spa T chi le'. = chila le'. %mor chi-*la le'. %eng %spa R y jun wech. %mor y jun w-e-ch. %eng %spa T tz'i. = tz'i. %mor tz'i. %eng %spa C al Sep jas tajin ku'anoh?. %mor al Sep jas tajin ku'anoh?. %eng %spa T kax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa R kutij recha'. %mor k-0-u/tij r-e-ch a'. %eng %spa T che' tera. = kutij recha'. %mor *k-0-*u/*tij *r-*e-ch a'. %eng %spa R tra chi'. %mor tra /chi'. %eng %spa C tajin kikitij, kajin ti kikitijoh. %mor tajin kikitij, kajin ti kikitijoh. %eng %spa A tajin kitij kiti. %mor tajin kitij kiti. %eng %spa R k'im. %mor k'im. %eng %spa T k'im. = k'im. %mor k'im. %eng %spa R ay chi b'a ri'. = ay achi b'a ri. %mor ay achi b'a ri. %eng %spa A qana mpe na qana mpe na. %mor qana mpe na qana mpe na. %eng %spa A jas le wari?. %mor jas le wari?. %eng %spa T ah noh. = ah noh. %mor ah noh. %eng %spa A jas le wari b'ay. %mor jas le wari b'ay. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A jastaqe wari', kach'ob'o. %mor jastaqe wari', kach'ob'o. %eng %spa T ch'ob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa C korral. %mor korral. %eng %spa T m kax e'. = wakax e'. %mor wakax e'. %eng %spa R le: we:ch e, kinch'ob' taj. %mor le: w-e-ch e, k-0-in/ch'ob' ta-j. %eng %spa C lupalaj le wakax. %mor le: upalaj le: wakax. %eng %spa R palaj kax. = upalaj wakax. %mor *u-palaj wakax. %eng %spa T le' kax e'. = le wakax e. %mor le wakax e. %eng %spa T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa R kax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa C lu palaj. %mor lu palaj. %eng %spa *S7-16 R palaj. %mor palaj. %eng %spa C le wakax kub'ij muu. %mor le wakax kub'ij muu. %eng %spa C kubij muu. %mor kubij muu. %eng %spa R uy, i le: jun chik e. %mor uy, i le: jun chi-k e. %eng %spa R y laj k'isik'. %mor y laj k'isik'. %eng %spa T k'o: le', le'. = k'o: le', le'. %mor /k'o: le', le'. %eng %spa R inaj wich' ral inaj kisik. %mor inaj wich' r-al inaj kisik. %eng %spa C jawi k'o: wi le kisik. %mor jawi k'o: wi le kisik. %eng %spa R le, le, le. %mor le, le, le. %eng %spa C y le juni. %mor y le juni. %eng %spa R le jun jun chik e i. %mor le jun jun chi-k e i. %eng %spa T jun chik e'. = jun chik e'. %mor jun chi-k e'. %eng %spa C al Tian jas uwach. %mor al Tian jas uwach. %eng %spa T jun chik e'. = jun chik e'. %mor jun chi-k e'. %eng %spa R le' ch'ob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor le' *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa T ch'ob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa A a kach'ob' at al Tian?. %mor a kach'ob' at al Tian?. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A n kach'ob'o jas uwache wari. %mor n kach'ob'o jas uwache wari. %eng %spa T jah. = jah. %mor jah. %eng %spa R es uwach wa li'. = jas uwach e wari. %mor jas u-wach *e wari'. %eng %spa T wach e' keej. = jas uwach? kej. %mor *jas *u-wach? kej. %eng %spa A m, jas ub'i le wari?. %mor m, jas ub'i le wari?. %eng %spa T keej. = keej. %mor keej. %eng %spa A kach'ob'o jas ub'i'. %mor kach'ob'o jas ub'i'. %eng %spa T kej. = kej. %mor kej. %eng %spa *S7-17 A kach'ob'o jas ub'i?. %mor kach'ob'o jas ub'i?. %eng %spa A jas ubi le wari?. %mor jas ubi le wari?. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A jas ub'i?. %mor jas ub'i?. %eng %spa T ch'i' le', le'. = ch'i' le', le'. %mor ch'i' le', le'. %eng %spa A chij. %mor chij. %eng %spa R chij. %mor chij. %eng %spa A k'o inaj wich' chije. %mor k'o inaj wich' chije. %eng %spa R wich chij. %mor wich chij. %eng %spa A k'o inaj ak'al tajin karile. %mor k'o inaj ak'al tajin karile. %eng %spa A chije'. %mor chije'. %eng %spa T k'al e'. = ak'al e. %mor ak'al e. %eng %spa T qan. = raqan. %mor *r-aqan. %eng %spa R inaj k'im. %mor inaj k'im. %eng %spa A m. %mor m. %eng %spa T qan. = raqan. %mor *r-aqan. %eng %spa A k'o raqan e'. %mor /k'o: r-aqan e'. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A k'o raqan e'. %mor k'o raqan e'. %eng %spa R le raqan. %mor le: r-aqan. %eng %spa T ta qa taj. = ma raqan taj. %mor *ma *r-aqan ta-j. %eng %spa A k'o inaj taq keb' uwach tajin katzen loq e. %mor /k'o: inaj taq keb' uwach tajin katzen la-oq e. %eng %spa T q'ab' e' le'. = luq'ab' e le. %mor *le: *u-q'ab' e le. %eng %spa C ah je luq'ab'. %mor ah je luq'ab'. %eng %spa T q'ab'. = luqab'. %mor *le: *u-qab'. %eng %spa *S7-18 A tajin karil e. %mor tajin karil e. %eng %spa T q'ab' e' le'. = luq'ab' e le. %mor *le: *u-q'ab' e le. %eng %spa C luq'ab', luk'ab'. %mor le: u-q'ab', le: u-q'ab'. %eng %spa T le', le. = le', le. %mor le', le. %eng %spa R chi k'ab' chii chi k'ab' chi'. %mor chi k'ab' /chii chi k'ab' /chi'. %eng %spa T k'ab'. = k'ab'. %mor k'ab'. %eng %spa A k'o, ko uchi le naj chije. %mor k'o, ko uchi le naj chije. %eng %spa T jah. = jah. %mor jah. %eng %spa R q'ab' cha, chi. %mor q'ab' /cha, /!chi. %eng %spa A k'o uchi' le naj chij e. %mor k'o uchi' le naj chij e. %eng %spa T chij e'. = chij e'. %mor chij e'. %eng %spa R chi katzenik chi. %mor chi k-0/tze'-n-ik /chi. %eng that INCOMP-3A/laugh-ABS-TIV /say. %spa A le naj taq uxikin e. %mor le naj taq u-xikin e. %eng %spa T chij e'. = chij e'. %mor chij e'. %eng %spa A lunan e. %mor le: u-nan e. %eng %spa R ja. %mor ja. %eng %spa A lunan inaj chij e'. %mor le: u-nan inaj chij e'. %eng %spa T nan chij e'. = lunan e chij e. %mor *le: *u-nan *e chij e. %eng %spa A m. %mor m. %eng %spa T nan chij e'. = lunan e chij e. %mor *le: *u-nan *e chij e. %eng %spa A k'oo inaj wich' chik e'. %mor k'oo inaj wich' chik e'. %eng %spa A inaj k'isik'. %mor inaj k'isik'. %eng %spa T m sik ale'. = k'isik' ale'. %mor k'isik' ale'. %eng %spa A k'isik'. %mor k'isik'. %eng %spa R le jun chik e. %mor le: jun chik e. %eng %spa A le jun nima kisik' e k'o inaj ral le. %mor le jun nima kisik' e /k'o inaj r-al le. %eng %spa *S7-19 A le tajin kikitij kib'. %mor le tajin kikitij kib'. %eng %spa R k'o chile jun tian le naj chij. %mor /k'o: chi-le jun tian le naj chij. %eng %spa A chawila chile jun. %mor chawila chile jun. %eng %spa T wuj e'. = wuj e'. %mor wuj e'. %eng %spa R chi. %mor chi. %eng %spa T k'a le'. = ak'al le'. %mor ak'al le'. %eng %spa A jas, jas k'o pu q'ab' lenaj ak'al le. %mor jas, jas /k'o: pa u-q'ab' le: inaj ak'al le. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa R kinchob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma k-0-in/chob' ta-j. %eng %spa A jas k'o puq'ab'. %mor jas /k'o: pa u-q'ab'. %eng %spa T kax le'. = wakax le'. %mor wakax le'. %eng %spa A a ma kawil puch jas le k'o: puq'ab'. %mor a ma k-0-aw/il pu-ch jas le: /k'o: pa u-q'ab'. %eng %spa T chij e' le'. = chij e' le'. %mor chij e' le'. %eng %spa R kinch'ob' ta in ay ral. %mor k-0-in/ch'ob' ta in ay r-al. %eng %spa T ay chaj e'. = chij e'. %mor chij e'. %eng %spa R ich'aj chik cha'. %mor i-ch'aj chi-k /cha'. %eng %spa T ch'aj chiij le'. = ch'aj chiij le'. %mor ch'aj chiij le'. %eng %spa C chij le. %mor chij le. %eng %spa T chij e'. = chij e'. %mor chij e'. %eng %spa C ah je. %mor ah je. %eng %spa R chij. %mor chij. %eng %spa T le' chij. = le' chij. %mor le' chij. %eng %spa A jas, jasa ruk'am ak'al le, al Tian. %mor jas, jasa ruk'am ak'al le, al Tian. %eng %spa T jah?. = jah?. %mor jah?. %eng %spa A jasa ruk'am a k'al. %mor jasa ruk'am a k'al. %eng %spa R qach'ob' ta ne uj. %mor *k-0-qa/ch'ob' ta ne uj. %eng %spa *S7-20 T ta'l. = ak'al. %mor ak'al. %eng %spa A kach'ob'o. %mor kach'ob'o. %eng %spa T ta'l. = ak'al. %mor ak'al. %eng %spa R m. %mor m. %eng %spa A m kach'ob'o jas ruk'am ak'al. %mor m kach'ob'o jas ruk'am ak'al. %eng %spa R tal chi'. %mor tal /chi'. %eng %spa T al taj. = ma k'al taj. %mor *ma k'al ta-j. %eng %spa A q'ayes. %mor q'ayes. %eng %spa T qayes. = q'ayees. %mor q'ayees. %eng %spa A kawilo ruk'am e q'ayes e'. %mor kawilo ruk'am e q'ayes e'. %eng %spa T le' ko le'. = le: k'olik e. %mor le: /k'o:-l-*ik e. %eng %spa R a kutij pu le: chij e'. %mor a k-0-u/tij pu le: chij e'. %eng %spa A n kawilo kutij. %mor n kawilo kutij. %eng %spa T chij taj e'. = chij taj e'. %mor chij taj e'. %eng %spa A tajin kikitij e nik'aj chij e. %mor tajin kikitij e nik'aj chij e. %eng %spa T qan e'. = raqan e. %mor *r-aqan e. %eng %spa A xuq'olo luq'ayes. %mor x-0-u/q'ol-o le: u-q'ayes. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A xuq'olo le q'ayes. %mor xuq'olo le q'ayes. %eng %spa R qana, le jun. %mor qana, le jun. %eng %spa C k'o le jun wuj chik. %mor k'o le jun wuj chik. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C k'o le jun wuj chik. %mor k'o le jun wuj chik. %eng %spa A k'o jetaq wari mare ta le wari. %mor k'o jetaq wari mare ta le wari. %eng %spa T ah noh. = ah noh. %mor ah noh. %eng %spa R li. = ri. %mor ri. %eng %spa *S7-21 C are la sep. %mor are la sep. %eng %spa T wuj. = wuj. %mor wuj. %eng %spa R lii al Tian. = ri al Tian. %mor ri al Tian. %eng %spa A are le jun i, are mas utz e jun i. %mor are le jun i, are mas utz e jun i. %eng %spa R le. %mor le. %eng %spa A jas uwach e k'o chila le. %mor jas uwach e k'o chila le. %eng %spa R aq. %mor aq. %eng %spa T aq. = aq. %mor aq. %eng %spa R i kutij upe'n. %mor i k-0-u/tij u-pe'n. %eng %spa T pe't. = upe'n. %mor *u-pe'n. %eng %spa A upe'n, jachine kayow upe'n chake. %mor upe'n, jachin e: k-0/ya'-ow u-pe'n chak e. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa R ja? no le: jun jun i. %mor ja? no le: jun jun i. %eng %spa A jachin e jun i'. %mor jachin e jun i'. %eng %spa T la le jun e'. = la le, le jun e. %mor la le, le jun e. %eng %spa R ja. %mor ja. %eng %spa A jachin e jun e?. %mor jachin e jun e?. %eng %spa R le. %mor le. %eng %spa T la le'. = la le'. %mor la le'. %eng %spa A jachinoq'. %mor jachinoq'. %eng %spa T taj e. = n k'o: taj e. %mor *n /*k'o: ta-j e. %eng %spa C jas ub'i?. %mor jas ub'i?. %eng %spa R taj e'. = n k'o: taj e. %mor *n /*k'o: ta-j e'. %eng %spa T taj e'. = n k'o: taj e. %mor *n /*k'o: ta-j e. %eng %spa A jas ub'i le kayowik. %mor jas ub'i le kayowik. %eng %spa T ta le'. = k'o: taj e. %mor /*k'o: ta-*j e. %eng %spa *S7-22 R ja?. %mor ja?. %eng %spa A jas ub'i le kayow upen. %mor jas u-b'i le: k-0/ya'-ow u-pen. %eng %spa R taj. = k'o: taj. %mor /*k'o: ta-j. %eng %spa A kach'ob' taj jas le wari?. %mor kach'ob' taj jas le wari?. %eng %spa T no'. = no'. %mor no'. %eng %spa A jachin le wari' al Tian. %mor jachin le wari' al Tian. %eng %spa T jah?. = jah?. %mor jah?. %eng %spa R le. %mor le. %eng %spa A jachin e wari?. %mor jachin e wari?. %eng %spa T aq. = aq. %mor aq. %eng %spa R in al sep e. %mor in al sep e. %eng %spa A no le wari. %mor no le wari. %eng %spa T ah no'. = ah no'. %mor ah no'. %eng %spa A jachinoq. %mor jachinoq. %eng %spa C la re, jas ub'i. %mor la re, jas ub'i. %eng %spa T yaq. = aq. %mor aq. %eng %spa A no are aqa le wari. %mor no are aqa le wari. %eng %spa T pe'n. = upe'n. %mor *u-pe'n. %eng %spa T upe'n. = upe'n. %mor *u-pe'n. %eng %spa A jas ub'i lale'. %mor jas ub'i lale'. %eng %spa R inch'ob' tuwach e jun e. = ma kinch'ob' tuwach e jun. %mor *ma *k-0-in/ch'ob' ta u-wach e jun e. %eng %spa T aq. = aq. %mor aq. %eng %spa R le ri ri ri'. %mor le ri ri ri'. %eng %spa A ja. %mor ja. %eng %spa T li li'. = ri ri. %mor ri ri. %eng %spa A kach'ob' puch ak'al. %mor kach'ob' puch ak'al. %eng %spa *S7-23 T jah? k'al. = ak'al. %mor ak'al. %eng %spa R k'al. = ak'al. %mor ak'al. %eng %spa A jasa ruk'a'an e. %mor jasa ruk'a'an e. %eng %spa T lon. = jaron. %mor jaron. %eng %spa A jasa ruk'a'am e e jun ak'al le. %mor jasa ruk'a'am e e jun ak'al le. %eng %spa A jaron. %mor jaron. %eng %spa T lon. = jaron. %mor jaron. %eng %spa A jaron k'ut. %mor jaron k'u-t. %eng %spa T k'on. = jaron k'ut. %mor jaron k'u-*t. %eng %spa A jasa ru. %mor jasa ru. %eng %spa T kil chik. = kaqil chik. %mor *k-0-q/il chi-k. %eng %spa R le jun aq e tian e. %mor le jun aq e tian e. %eng %spa T jah?. = jah?. %mor jah?. %eng %spa R ay naj chupe chop. = ay le naj chikop e. %mor ay *le: naj chikop. %eng %spa T wuj. = wuj. %mor wuj. %eng %spa R le jun tu, tu tu le. %mor le jun tu, tu tu le. %eng %spa A jachin tajin katz'ub'uwik le tu'. %mor jachin /tajin k-0/tz'ub'-uw-ik le tu'. %eng %spa R le le aq e. %mor le le aq e. %eng %spa A m. %mor m. %eng %spa R tajin kitij t'aj e aq e. %mor /tajin *k-0-ki/tij ta-j e aq e. %eng %spa %spa R le naq. %mor le naq. %eng %spa A jastaq e wari'. %mor jastaq e wari'. %eng %spa R aq. %mor aq. %eng %spa A aq. %mor aq. %eng %spa T li le' aq e'. = ri le: aq e. %mor ri le: aq e. %eng %spa A jas tajin kiki'an e aq e. %mor jas tajin kiki'an e aq e. %eng %spa *S7-24 R le kitijo. %mor le: *k-0-ki/tij-o. %eng %spa A m. %mor m. %eng %spa R kitij tu'. %mor *k-0-ki/tij tu'. %eng %spa T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa A kitij tu'. %mor *k-0-ki/tij tu'. %eng %spa T upe'n. = upe'n. %mor u-pe'n. %eng %spa A kikitijo. %mor k-0-ki/tij-o. %eng %spa R le'. %mor le'. %eng %spa T le', le'. = le', le'. %mor le', le'. %eng %spa R wakax. %mor wakax. %eng %spa T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa C le wak'ax, jawi k'owi le wak'ax?. %mor le wak'ax, jawi k'owi le wak'ax?. %eng %spa R le', le. %mor le', le. %eng %spa T ek e. = x'ek e. %mor *x-0/b'e:-ik e. %eng %spa le'. C chuxe le che. %mor chuxe le che. %eng %spa T tu'. = tu'. %mor tu'. %eng %spa A jas uwache wari. %mor jas uwache wari. %eng %spa T jah?. = jah?. %mor jah?. %eng %spa A jas uwache wari. %mor jas uwache wari. %eng %spa R che'. %mor che'. %eng %spa T lax. = rax. %mor rax. %eng %spa A jas u'amome jun wakaxe. %mor jas u'amome jun wakaxe. %eng %spa T lax. = rax. %mor rax. %eng %spa T lax. = rax. %mor rax. %eng %spa R upe'ik. = xjupe'ik. %mor *x-0/jup-e-ik. %eng %spa *S7-25 T 'ik. = xjupe'ik. %mor *x-0/*jup-e-ik. %eng %spa A kasepe'ik. %mor kasepe'ik. %eng %spa C kuxlanik. %mor kuxlanik. %eng %spa R a. %mor a. %eng %spa C ka uxlanik, kuxlanik. %mor ka uxlanik, kuxlanik. %eng %spa C kuxlan le wakax. %mor kuxlan le wakax. %eng %spa A jas tajin kakanee keb'ee. %mor jas tajin kakanee keb'ee. %eng %spa R kitij k'im. %mor *k-0-ki/tij k'im. %eng %spa T k'im ee. = k'im ee. %mor k'im ee. %eng %spa A m. %mor m. %eng %spa T k'im. = k'im. %mor k'im. %eng %spa R kitok, le jun e nima wakax. %mor kitok, le: jun e: nim-a wakax. %eng %spa R toq'onik. = katoqonik. %mor *k-0/toqon-ik. %eng %spa T nik' e wi le', k'ab' e le'. = katoq'onik e', jawi le', ak'al e. %mor *k-0/*toq'on-ik e', jawi le', ak'al e. %eng %spa C jas tajin ku'an le achi. %mor jas tajin ku'an le achi. %eng %spa T jah?. = jah?. %mor jah?. %eng %spa A jas tajin ku'ane jun achile. %mor jas tajin ku'ane jun achile. %eng %spa T ale'. = la le. %mor la le. %eng %spa R le jun i, le jun ko. %mor le: jun i, le: jun ko. %eng %spa R le jun la le le anom a le le. %mor le jun la le le *u/b'an-om a le le. %eng %spa T le le la le mux. = mu's. %mor mu's. %eng %spa C jachin chare lu jolom le wakax. %mor jachin chare lu jolom le wakax. %eng %spa T lom. = ujalom. %mor *u-jalom. %eng %spa R chichare wakar lom. %mor chichare wakar lom. %eng %spa C ah je'. %mor ah je'. %eng %spa R ruk'a le?. %mor r-uk'a le?. %eng %spa *S7-26 T e lo'm. = ujolom. %mor *u-jolom. %eng %spa R xikin, xikin. %mor xikin, xikin. %eng %spa T uk'a le'. = ruk'a le. %mor *r-uk'a le. %eng %spa C jas uwach. %mor jas uwach. %eng %spa T le le jun. = le le jun. %mor le le jun. %eng %spa C le june. %mor le june. %eng %spa R ja. %mor ja. %eng %spa T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa C jas uwach?. %mor jas uwach?. %eng %spa R no' ch'ob' taj. = no' ma kinch'ob' taj. %mor no' *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa C lutem. %mor le: u-tem. %eng %spa T chep'. = al Se'p. %mor al Se'p. %eng %spa R ja. %mor ja. %eng %spa C lu tem. %mor lu tem. %eng %spa T le p e. = al Se'p e'. %mor al Se'p e'. %eng %spa R tem, le chij. %mor tem, le chij. %eng %spa T tem ee chij e'. = tem ee chij e'. %mor tem ee chij e'. %eng %spa A m. %mor m. %eng %spa R e k'iya tian. %mor e k'iya tian. %eng %spa T ja? pe'. = mpe'. %mor mpe'. %eng %spa C al Tian jas uwach. %mor al Tian jas uwach. %eng %spa R le inch'ob' taj. = le: ma kinch'ob' taj. %mor le: *ma *k-0-in/ch'ob' ta-j. %eng %spa A alaj inkach'ob' taj. %mor alaj inkach'ob' taj. %eng %spa T kalal. = waral. %mor waral. %eng %spa A chij. %mor chij. %eng %spa T kalal. = waral. %mor waral. %eng %spa *S7-27 R ja. %mor ja. %eng %spa A kawilo chije. %mor kawilo chije. %eng %spa R m lej. %mor m lej. %eng %spa T lej. = lej. %mor lej. %eng %spa A jas tajin kakan e chij?. %mor jas tajin kakan e chij?. %eng %spa T jah?. = jah?. %mor jah?. %eng %spa R ch'ob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa T qan chij. = raqan e chij. %mor *r-aqan *e chij. %eng %spa A jas tajin ka, jas tajin kakan e chij?. %mor jas tajin ka, jas tajin kakan e chij?. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C jas tajin ku'ano, le chij?. %mor jas tajin ku'ano, le chij?. %eng %spa R al Tian ta loq. %mor al Tian ta la-oq. %eng %spa R no, nu-b'aq e. %mor no, nu-b'aq e. %eng %spa A k'o china k'o chirij, jawila chimpe na. %mor k'o china k'o chirij, jawila chimpe na. %eng %spa A k'o jewari, chayampe loq al Sep. %mor k'o jewari, chayampe loq al Sep. %eng %spa T qe taj. = ma qe taj. %mor *ma q-e ta-j. %eng %spa R il e. %mor il e. %eng %spa C kimpe taj. %mor kimpe taj. %eng %spa A a k'olike, nk'otaj? e chinaj jun. %mor a k'olike, nk'otaj? e chinaj jun. %eng %spa C y le jun. %mor y le jun. %eng %spa A qanampena, la k'ute, mas ne utz. %mor qanampena, la k'ute, mas ne utz. %eng %spa A china le jun, xiwiloh?. %mor china le jun, xiwiloh?. %eng %spa T no, keej, taj. = n k'o: taj. %mor *n /*k'o: ta-j. %eng %spa R aq. %mor aq. %eng %spa A n kajan pe na le wari?. %mor n kajan mpe na le wari?. %eng %spa T keej no'. = n k'o: taj, no. %mor *n /*k'o *ta-*j, no. %eng %spa *S7-28 A jas uwach e wa' ri?. %mor jas uwach e wa' ri?. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A jas uwach e wa'ri. %mor jas uwach e wa'ri. %eng %spa T n taj, yak'. = n k'o: ta le: ak'. %mor n /*k'o: ta-!j *le: ak'. %eng %spa A ja?. %mor ja?. %eng %spa R yak' chi. %mor yak' /chi. %eng %spa T yak'. = yak'. %mor yak'. %eng %spa R ah aq inch'ob'o. = kinch'ob'o. %mor ah aq *k-0-in/ch'ob'-o. %eng %spa A aq. %mor aq. %eng %spa R jun ak'al karil panoq e: aq. %mor jun ak'al k-0-r/il pan-oq e: aq. %eng %spa T yak'. = ak'. %mor ak'. %eng %spa A aq. %mor aq. %eng %spa T yak'. = ak'. %mor ak'. %eng %spa A e sib'alaj k'iya le aq ek'olike. %mor e sib'alaj k'iya le aq ek'olike. %eng %spa A k'o enaj taq kokoj k'o enaj taq wich 'e. %mor k'o enaj taq kokoj k'o enaj taq wich 'e. %eng %spa A liwilo le naj wich'ee. %mor liwilo le naj wich'ee. %eng %spa C y le jun wich'e. %mor y le jun wich'e. %eng %spa R kitok ta te' chi. %mor k-0-i/tok ta te' /chi. %eng %spa C le wich' aq. %mor le wich' aq. %eng %spa T qee, aqe'. = qee, aqe'. %mor q-e, aq e'. %eng %spa R wich' aq. %mor wich' aq. %eng %spa T lik. = k'o:lik. %mor /*k'o:-l-ik. %eng %spa C le wich' aq. %mor le wich'aq. %eng %spa T lik. = k'o:lik. %mor /*k'o:-l-ik. %eng %spa A k'o junaj ak'ale jas tajin ku'an ak'ale. %mor k'o junaj ak'ale jas tajin ku'an ak'ale. %eng %spa T kolik. = k'o:lik. %mor k'o:-l-ik. %eng %spa *S7-29 A jas tajin ku'ano?. %mor jas tajin ku'ano?. %eng %spa T m? m?. = m? m?. %mor m? m?. %eng %spa R le winaq. %mor le: winaq. %eng %spa A jas tajin ku'anoh?. %mor jas tajin ku'anoh?. %eng %spa T xuch'. = sutz'. %mor sutz'. %eng %spa A lak'al?. %mor lak'al?. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A tajin karilo. %mor tajin karilo. %eng %spa R tu tu tut cha. %mor tu tu tut /cha. %eng %spa T chich' chich'. = chich'. %mor chich'. %eng %spa A la k'ut k'o: na le. %mor la k'ut k'o: na le. %eng %spa R jun wakax. %mor jun wakax. %eng %spa T len?. = len?. %mor len?. %eng %spa A jas le, jas le wari, al Tian?. %mor jas le, jas le wari, al Tian?. %eng %spa T ah noh. = ah noh. %mor ah noh. %eng %spa A kach'ob'o jassach?. %mor kach'ob'o jassach?. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa A jas uwach, b'ay?. %mor jas uwach, b'ay?. %eng %spa R wakax. %mor wakax. %eng %spa A kach'ob'oh?. %mor kach'ob'oh?. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A kach'ob'oh? ay, k'o chinaj e le le le. %mor kach'ob'oh? ay, k'o chi inaj e le le le. %eng %spa A le, mas bonita china le jun. %mor le, mas bonita china le jun. %eng %spa A jas uwach?. %mor jas uwach?. %eng %spa R kam jun taro'y. = xkam e: jun taroy. %mor *x-0/kam *e: jun taro'y. %eng %spa T no, kam e talo'y. = xkam e: taroy. %mor no *x-0/kam e: taroy. %eng %spa *S7-30 A kam e taroyee. %mor kam e taroyee. %eng %spa R k'atutik. = xk'atutik. %mor *x-0/k'atut-ik. %eng %spa C kawarik. %mor kawarik. %eng %spa T qaj. = xqajik. %mor *x-0/qaj-*ik. %eng %spa C le taroy. %mor le taroy. %eng %spa T le, li'. = ri. %mor le, ri. %eng %spa T le, le, uy tej na. = chawiyej na kej. %mor le, le *ch-0-*aw/iye'-j na. %eng %spa R qila na chili Tian. = qila na chiri, lal Tian. %mor *k-0-q/il-a na chi-ri *le: *al Tian. %eng %spa C kej taj, wakax. %mor kej taj, wakax. %eng %spa T ah no, tej. = kej chawiyej. %mor ah no . %eng %spa A wakax ale le. %mor wakax ale le. %eng %spa C n k'o ta kej. %mor n k'o ta kej. %eng %spa R nuk'um chik. %mor nu-k'um chi-k. %eng %spa A jas ub'i lale al Tian? Tian?. %mor jas ub'i lale al Tian? Tian?. %eng %spa A jas ub'i la le'?. %mor jas ub'i la le'?. %eng %spa T peq k'o'. = ixpeq k'o:lik. %mor ixpeq /k'o:-*l-*ik. %eng %spa R jas uwach, Tian e'?. %mor jas u-wach, Tian e'?. %eng %spa R la le'?. %mor la le'?. %eng %spa T tob'. = pantalon. %mor pantalon. %eng %spa R le. %mor le. %eng %spa T taq lon. = pantalon. %mor pantalon. %eng %spa R lon chi'. %mor lon /chi'. %eng %spa T taj. = k'o: taj. %mor /*k'o: ta-j. %eng %spa C pantalones. %mor pantalones. %eng %spa T jab'e le'. = xajab' e' le'. %mor xajab' e' le'. %eng %spa A jawi le'?. %mor jawi le'?. %eng %spa *S7-31 T jab' e', le'. = xajab' e, le. %mor xajab' e, le. %eng %spa A xajab' e. %mor xajab' e. %eng %spa T le', le'. = le', le'. %mor le', le'. %eng %spa A joropa luxajab'?. %mor joropa le: u-xajab'?. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A joropa lu xajab'?. %mor joropa lu xajab'?. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A joropa, lu xajab'?. %mor joropa, lu xajab'?. %eng %spa T jab' kej. = jab' kej. %mor jab' kej. %eng %spa A no, wakax. %mor no, wakax. %eng %spa T kax. = kax. %mor kax. %eng %spa C waqib' wak'ax. %mor waqib' wak'ax. %eng %spa R chi, chi, chi, chi. %mor chi, chi, chi, chi. %eng %spa T li'x. = chi'x. %mor chi'x. %eng %spa C keb' lu xajab'. %mor keb' lu xajab'. %eng %spa T jah?. = jah?. %mor jah?. %eng %spa R le tz'i le?. %mor le tz'i le?. %eng %spa A k'o jun tz'i le, a k'o le tz'i?. %mor /k'o: jun tz'i le, a /k'o: le: tz'i?. %eng %spa T tza le', le'. = tz'i le. %mor tz'i le. %eng %spa A no. %mor no. %eng %spa C wakax le'. %mor wakax le'. %eng %spa T keej e'. = keej e'. %mor kej e'. %eng %spa R le, le wakax palaj. %mor le, le wakax palaj. %eng %spa T taj, taj. = n k'o: taj. %mor *n /*k'o: ta-j. %eng %spa T palaj kix. = k'ix upalaj. %mor k'ix *u-palaj. %eng %spa R n k'o: ta raqan. %mor n /k'o: ta r-aqan. %eng %spa T tik qan. = n k'o: ta raqan. %mor *n /*k'o: ta *r-aqan. %eng %spa C nima palaj le wakax. %mor nima palaj le wakax. %eng %spa *S7-32 T upen e' le'. = upe'n le. %mor u-pe'n le. %eng %spa C lutzam. %mor lutzam. %eng %spa T q'ab'. = q'ab'. %mor q'ab'. %eng %spa C lu chi'. %mor lu chi'. %eng %spa R le chij. %mor le: chij. %eng %spa T laxe', le'. = wakax e, le'. %mor wakax e, le'. %eng %spa A m. %mor m. %eng %spa R jun chij. %mor jun chij. %eng %spa A m. %mor m. %eng %spa C jun chij. %mor jun chij. %eng %spa T aq e le', chij le'. = aq e le', chij le'. %mor aq e le', chij le'. %eng %spa R la le, le. = le, la le. %mor le, la le. %eng %spa R k'o uxajab' lixoq kutij chij. %mor /k'o: u-xajab' le: ixoq k-0-u/tij chij. %eng %spa T ay, chij e', chij e' le'. = ay, chij e', chij e' le'. %mor ay, chij e', chij e' le'. %eng %spa A la k'ut k'umal le jun ak'al le, le. %mor la k'ut k'umal le jun ak'al le, le. %eng %spa T m, jah?. = m, jah?. %mor m, jah?. %eng %spa R xa chij i, chij chi. %mor xa chij i, chij /chi. %eng %spa A m. %mor m. %eng %spa T jah?. = jah?. %mor jah?. %eng %spa R xe kinwil luk', q'olo loq. = xe wi kinwil ruk', kuq'olo loq. %mor xe *wi k-0-inw/il r-uk', *k-0-*u/q'ol-o la-oq. %eng %spa T le' kem. = le' kem. %mor le' kem. %eng %spa A k'im kuq'olo loq. %mor k'im kuq'olo loq. %eng %spa T kem, kem. = kem, kem. %mor kem, kem. %eng %spa R ah no. %mor ah no. %eng %spa A jasche xuq'olo le k'im. %mor jasche xuq'olo le k'im. %eng %spa T jah. = jah. %mor jah. %eng %spa *S7-33 R le', aq e', le' wich'a aq e'. %mor le', aq e', le' wich'-a aq e'. %eng %spa C wich'a aq, k'o jun nima aq. %mor wich'a aq, k'o jun nima aq. %eng %spa R wich' aq. %mor wich' aq. %eng %spa C jun nima. %mor jun nima. %eng %spa R nim uwi, li' al Tiane. = ri, al Tian e. %mor nim u-wi, ri' al Tian e. %eng %spa R le', le', le', le'. %mor le', le', le', le'. %eng %spa T m, aq e' le', le'. = m, aq e' le', le'. %mor m, aq e' le', le'. %eng %spa T le', lon, lon. = joron. %mor joron. %eng %spa T aq, ay aq e'. = aq, ay aq e'. %mor aq, ay aq e'. %eng %spa T wih wich' kej. = jawii k'oo wi lee wich' keej. %mor *jawii /*k'o: wi *le wich' kej. %eng %spa C kej taj, wakax. %mor kej taj, wakax. %eng %spa T kax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa T kax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa T tub'e', le'. = katkub'e'ik le. %mor *k-0/kub'-e-*ik le. %eng %spa A m. %mor m. %eng %spa R rech ku wak, uwak, al uwak kacha. %mor r-e-ch ku !u-w-ak, !u-w-ak, al !u-w-ak k-at/cha. %eng %spa T waj, aj. = waq. %mor w-aq. %eng %spa R kab'al. %mor kab'al. %eng %spa A m kab'al. %mor m kab'al. %eng %spa T b'al. = kab'al. %mor kab'al. %eng %spa R le'. %mor le'. %eng %spa C k'o le wakax le'. %mor k'o le wakax le'. %eng %spa R k'utu le jun i. = chak'utu le: jun e. %mor *ch-0-*a/k'ut-u le: jun #e. %eng %spa T le, le'. = le, le'. %mor le, le'. %eng %spa A ja?. %mor ja?. %eng %spa *S7-34 T kolik e patax. = k'o:lik e: patax. %mor /k'o:-l-ik e: patax. %eng %spa A nojimal kiwilo, nijimal kiwilo al Sep. %mor nojimal kiwilo, nijimal kiwilo al Sep. %eng %spa T tom e', chich' e. = ...... %mor ...... %eng %spa A nojimal kiwilo. %mor nojimal kiwilo. %eng %spa T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa R le jun chik le. %mor le: jun chi-k le:. %eng %spa T jun chik ale'. = jun chik le. %mor jun chi-k le:. %eng %spa T qan e' le'. = raqan e. %mor *r-aqan e le'. %eng %spa A laj ma kak'is taj, le. %mor laj ma kak'is taj, le. %eng %spa R iy, le raqan. %mor iy, le: r-aqan. %eng %spa C n k'o taj. %mor n k'o taj. %eng %spa T qan e', qan e'. = raqan e. %mor *r-aqan e. %eng %spa R ak'al. %mor ak'al. %eng %spa T k'al. = ak'al. %mor ak'al. %eng %spa A pa jun corral kakay, wuloq, q'e le. %mor pa jun corral kakay, wuloq, q'e le. %eng %spa T jah?. = jah?. %mor jah?. %eng %spa A pa jun corral kakay wuloq jun ak'al e. %mor pa jun corral kakay wuloq jun ak'al e. %eng %spa R corral. %mor corral. %eng %spa T jah, chach. = jas uwach?. %mor *jas *u-wach?. %eng %spa R k'o: tunan e?. %mor /k'o: ta u-nan e?. %eng %spa T tunan e'. = n k'o: tunan e. %mor *n /*k'o: ta u-nan e. %eng %spa R lee, le', k'o chi corral le'. %mor lee, le', /k'o: chi corral le'. %eng %spa R tzi katzen chik. %mor tzi k-0/tze'-n chi-k. %eng %spa A k'o kisa le aq. %mor k'o kisa le aq. %eng %spa T ki ne u aq e', le'. = a ki le: jun aq e. %mor a ki le: jun aq e. %eng %spa R jun nima wakax. %mor jun nim-a wakax. %eng %spa *S7-35 C kawara le jun wakax. %mor kawara le jun wakax. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa R n k'o taj. %mor n /k'o: ta-j. %eng %spa C tajin kawara le jun wakax. %mor tajin kawara le jun wakax. %eng %spa T lax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa C tajin kawar, kawa'ik, kawarik. %mor tajin kawar, kawa'ik, kawarik. %eng %spa R pe lal. %mor pe lal. %eng %spa T kax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa R kana le. %mor k-0-a/b'an-a le. %eng %spa T ana le kul. = je ku'ana le, lukul. %mor *je *k-0-*u/b'an-a le, *le: *u-kul. %eng %spa A m. %mor m. %eng %spa C kawarik. %mor kawarik. %eng %spa R le, b'aya ane. %mor le, b'aya ane. %eng %spa C k'o le jun chik. %mor k'o le jun chik. %eng %spa T jah?. = jah?. %mor jah?. %eng %spa C k'oo le jun chik. %mor k'oo le jun chik. %eng %spa T jun chik e'. = jun chik e'. %mor jun chi-k e'. %eng %spa C le taroy. %mor le taroy. %eng %spa R keware taro'y. %mor keware taro'y. %eng %spa T ak' e. = ak' e. %mor ak' e. %eng %spa C taroy. %mor taroy. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C taroy. %mor taroy. %eng %spa R loch'. %mor loch'. %eng %spa T ej taj, taj taro'y. = ma ka'e ta le taro'y. %mor *ma *k-0/b'e: *ta-!j *le: taro'y. %eng %spa C le taroy kawarik. %mor le taroy kawarik. %eng %spa *S7-36 R wakax chik i'. %mor wakax chi-k i'. %eng %spa T katchik e'. = wakax chik. %mor wakax chi-k. %eng %spa T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa R k'o je wari chik i. %mor /k'o: je wari chi-k i. %eng %spa T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa R i, kitij jun kikiwakax. %mor i, *k-0-ki/tij jun ki-wakax. %eng %spa R keb' wakax e. %mor keb' wakax e. %eng %spa T kax, keb' kax. = keb' wakax. %mor keb' wakax. %eng %spa R keb' wakax. %mor keb' wakax. %eng %spa T k'al le' le'. = ak'al le. %mor ak'al le. %eng %spa C wakax k'o pa xela. %mor wakax k'o pa xela. %eng %spa R m jun wakax. %mor m jun wakax. %eng %spa C e k'o pa xela le. %mor e /k'o: pa xela le. %eng %spa T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa R xela. %mor xela. %eng %spa C jas uwach la le'. %mor jas uwach la le'. %eng %spa T la le'. = la le'. %mor la le'. %eng %spa R ak', ak', ak', ak'. %mor ak', ak', ak', ak'. %eng %spa T ak e', le'. = ak e', le'. %mor ak e', le'. %eng %spa R tz'i le:, inaj wich' tz'i. %mor tz'i le:, inaj wich' tz'i. %eng %spa C y le jun chik. %mor y le jun chik. %eng %spa T tz'il e'. = kotz'ij e. %mor kotz'ij e. %eng %spa R m, wi le?. %mor m, wi le?. %eng %spa T kax e' le'. = wakax le. %mor wakax le. %eng %spa R wakax e jun kul chidi, chidi. = kul chiri. %mor wakax e jun k-0/ul chi-ri, chi-ri. %eng %spa T wich' aq. = wich' aq. %mor wich' aq. %eng %spa *S7-37 A jasa wa le wari al sep. %mor jasa wa le wari al sep. %eng %spa T m, tem taj. = ma wetam taj. %mor *ma *w/eta-m ta-j. %eng %spa R no ch'ob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor no *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa A kinch'ob'o kalcha'. %mor kinch'ob'o kalcha'. %eng %spa A inaj wich' ak' e. %mor inaj wich' ak' e. %eng %spa T eh le ch'oj. = eh le cho'oj. %mor eh le /cho'-j. %eng %spa A kach'ob' at di. %mor kach'ob' at di. %eng %spa R chob'oh. = kinch'ob'oh. %mor *k-0-*in/chob'-oh. %eng %spa A jas uwach?. %mor jas uwach?. %eng %spa T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa R le. %mor le. %eng %spa T le' la le'. = le' la le'. %mor le' la le'. %eng %spa R t'uy. %mor t'uy. %eng %spa A jikila lu t'uy. %mor jikila lu t'uy. %eng %spa T ti'ij taj. = ma ti'ij taj. %mor *ma ti'ij ta-j. %eng %spa A la k'ut e kach'ob' k'ute. %mor la k'ut e kach'ob' k'ute. %eng %spa A kinch'ob' taj kacha k'ut. %mor kinch'ob' taj kacha k'ut. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A jas uwach k'ule jun nima riri le. %mor jas uwach k'ule jun nima riri le. %eng %spa T jah walon. = jaron. %mor jaron. %eng %spa A jas k'u wach jun. %mor jas k'u wach jun. %eng %spa A jas k'u wach jun. %mor jas k'u wach jun. %eng %spa T pa laq. = pa le: laq. %mor pa *le: laq. %eng %spa A jas uwach wa le wari'?. %mor jas uwach wa le wari'?. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A jun nimi?. %mor jun nimi?. %eng %spa *S7-38 T jun li'. = le: jun ri. %mor *le: jun ri. %eng %spa R le li li li'. = le: ri ri ri. %mor le: ri ri ri'. %eng %spa C ah je'. %mor ah je'. %eng %spa T le li'. = le ri. %mor le ri. %eng %spa T wich'e kax. = wich' wakax. %mor wich' wakax. %eng %spa C le wi le nima ale. %mor le wi le nima ale. %eng %spa A jas uwach?. %mor jas uwach?. %eng %spa T no, no'. = no, no'. %mor no, no'. %eng %spa R nim. %mor nim. %eng %spa A jas uwach?. %mor jas uwach?. %eng %spa T li'. = ri. %mor ri. %eng %spa A jas ub'i'. %mor jas ub'i'. %eng %spa C le kat. %mor le kat. %eng %spa R wich' tz'i le. %mor wich' tz'i le. %eng %spa A jas ub'i le wari. %mor jas ub'i le wari. %eng %spa C al Se'p. %mor al Se'p. %eng %spa T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa T taj. = n k'o: taj. %mor *n /*k'o: ta-j. %eng %spa R kinch'ob' taj. %mor k-0-in/ch'ob' ta-j. %eng %spa C a kach'ob'o. %mor a kach'ob'o. %eng %spa T upanta. = elepanta. %mor elepanta. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa C le kachoch le chikop. %mor le kachoch le chikop. %eng %spa T upanta. = ...... %mor ...... %eng %spa R le li li li. = le: ri ri ri. %mor le: ri ri ri. %eng %spa *S7-39 C ah je le nima ele. %mor ah je le nima ele. %eng %spa T kampantal in e'. = nukampantal in e'. %mor *nu-kampantal in e'. %eng %spa C y le jun e. %mor y le jun e. %eng %spa T kepantah. = kepantah. %mor kepantah. %eng %spa C y le juni le rachoch le jun achih. %mor y le juni le rachoch le jun achih. %eng %spa R lachoch chih. = rachoch le jun achi. %mor r-achoch *le: *jun achi. %eng %spa T chih. = jun achih. %mor *jun achih. %eng %spa R k'o le le ri ri'. %mor /k'o: le: le: ri ri'. %eng %spa R k'o: pa rachoch. %mor /k'o: pa r-achoch. %eng %spa T le li' k'o choch. = le ri k'o: rachoch. %mor le ri /k'o: *pa *r-achoch. %eng %spa C y le ak'al. %mor y le ak'al. %eng %spa T yak'. = ak'. %mor ak'. %eng %spa R ja. %mor ja. %eng %spa C chil unan ka'e pa le chich. %mor chil unan ka'e pa le chich. %eng %spa T yak'. = ak'. %mor ak'. %eng %spa C pale finca. %mor pale finca. %eng %spa T yak'. = ak'. %mor ak'. %eng %spa R le ch'ich lut e xpe wi. = la k'ut e le: ch'ich xpe wi. %mor la k'u-t e le: ch'ich x-0/pet wi. %eng %spa T yak'. = ak'. %mor ak'. %eng %spa C le yak. %mor le yak. %eng %spa R le yak', k'o chi k'u le jewa ri. %mor le yak', /k'o chi k'u le je-wa ri. %eng %spa A jas k'u lee wa'ri'. %mor jas k'u lee wa'ri'. %eng %spa R jah?. %mor jah?. %eng %spa A jas k'u lee wa'ri. %mor jas k'u lee wa'ri. %eng %spa T taj kax taj. = n k'oo taj, ma wakax. %mor *n /*k'o: ta-j, *ma wakax. %eng %spa R xa kinch'ob' in le wakax. %mor xa k-0-in/ch'ob' in le: wakax. %eng %spa *S7-40 T tax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa C kach'ob' k'ut. %mor kach'ob' k'ut. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa C k'o xawil nu nan Austin. %mor k'o xawil nu nan Austin. %eng %spa A qalaj taj jawi xewi la nan di. %mor qalaj taj jawi xewi la nan di. %eng %spa A a xel pu bik. %mor a xel pu bik. %eng %spa R xe ri jewa ri. %mor xe ri je-wa ri. %eng %spa A ja wene k'o jewari'. %mor ja wene k'o jewari'. %eng %spa R le. %mor le. %eng %spa C no. %mor no. %eng %spa A jas uwache wa'ri'. %mor jas uwache wa'ri'. %eng %spa C jun chik. %mor jun chik. %eng %spa R wakax. %mor wakax. %eng %spa T lee wina. = le we in e. %mor le: w-e in e. %eng %spa R win chi. = we in chi. %mor w-e in /chi. %eng %spa A jas uwache wari al Sep. %mor jas uwache wari al Sep. %eng %spa R ja patax. %mor ja patax. %eng %spa T tax, tax.. = wakax. %mor wakax. %eng %spa A wakax kacha. %mor wakax kacha. %eng %spa T tax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa A wakax kacha. %mor wakax kacha. %eng %spa R tax chi'. %mor tax /chi'. %eng %spa A patax kacha. %mor patax kacha. %eng %spa *S7-41 T tax. = patax. %mor patax. %eng %spa A wakax kacha. %mor wakax kacha. %eng %spa R wakax utza'm. %mor wakax u-tza'm. %eng %spa T cha'm. = utzam. %mor *u-tzam. %eng %spa C tzam ah je y le le'. %mor tzam ah je y le le'. %eng %spa C jas uwach la le'. %mor jas uwach la le'. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C jas uwach. %mor jas uwach. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa T aq. = aq. %mor aq. %eng %spa C no luchi', luchi'. %mor no le: u-chi', luchi'. %eng %spa C jawi k'o wi luchi'. %mor jawi k'o wi luchi'. %eng %spa T tob' taj. = kinchob' taj. %mor *k-0-*in/chob' ta-j. %eng %spa aq. C le june. %mor le june. %eng %spa R chob' taj. = kinchob' taj. %mor *k-0-*in/chob' ta-j. %eng %spa T aq. = aq. %mor aq. %eng %spa C jas uwach le june. %mor jas uwach le june. %eng %spa R uwach. %mor u-wach. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C jas uwach. %mor jas uwach. %eng %spa T a taj. = ma ka'an taj. %mor *ma *k-0-*a/b'an ta-j. %eng %spa C luwach. %mor le: u-wach. %eng %spa R ma ka'an taj cha'. %mor ma k-0-a/b'an ta-j /cha'. %eng %spa C le le. %mor le le. %eng %spa A uwach. %mor uwach. %eng %spa *S7-42 C jas uwach. %mor jas uwach. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C jas uwach le le'?. %mor jas uwach le le'?. %eng %spa T wech taj. = ma wech taj. %mor *ma w-e-ch ta-j. %eng %spa C lu xikin le wakax. %mor lu xikin le wakax. %eng %spa T wech taj. = ma wech taj. %mor ma w-e-ch ta-j. %eng %spa C n k'o ta kej. %mor n k'o ta kej. %eng %spa T wich' kej. = wich' kej. %mor wich' kej. %eng %spa R m. %mor m. %eng %spa C k'o taj. %mor k'o taj. %eng %spa R chij. %mor chij. %eng %spa T k'al e', le'. = ak'al le. %mor ak'al le. %eng %spa C q'ayes la le. %mor q'ayes la le. %eng %spa T k'alt, q'ayes. = k'alt, q'ayes. %mor k'alt, q'ayes. %eng %spa A jun ak'al. %mor jun ak'al. %eng %spa C ah je. %mor ah je. %eng %spa A no q'ayes, jas tajin. %mor no q'ayes, jas tajin. %eng %spa A kazane chij ruk'e q'ayes. %mor kazane chij ruk'e q'ayes. %eng %spa R q'ayes e. %mor q'ayes e. %eng %spa C kuya le q'ayes chele chikop. %mor kuya le q'ayes chele chikop. %eng %spa A jas kikitij e chij e al sep'. %mor jas kikitij e chij e al sep'. %eng %spa R jah. %mor jah. %eng %spa A jas kikitij e chij?. %mor jas kikitij e chij?. %eng %spa R le k'im. %mor le k'im. %eng %spa T k'im. = k'im. %mor k'im. %eng %spa R xa ma k'im, ch'iyut. %mor xa ma k'im, ch'iyut. %eng %spa *S7-43 A xe wi k'im kikitijo. %mor xe wi k'im kikitijo. %eng %spa R m. %mor m. %eng %spa T yut. = ch'iyut. %mor ch'iyut. %eng %spa A jasa jun chik. %mor jasa jun chik. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa R m. %mor m. %eng %spa A jasa jun chik kutijoh?. %mor jasa jun chik kutijoh?. %eng %spa R le ri le, le le. %mor le ri le, le le. %eng %spa A jasa jun chik, kutijoh?. %mor jasa jun chik, kutijoh?. %eng %spa T li'. = ri'. %mor ri'. %eng %spa C al sep, kach'ob'o joropa. %mor al sep, kach'ob'o joropa. %eng %spa C k'isik' k'olik. %mor k'isik' k'olik. %eng %spa R ekeb'. %mor e-keb'. %eng %spa C ekeb' ah je'. %mor ekeb' ah je'. %eng %spa A k'o jun ka jelale. %mor k'o jun ka jelale. %eng %spa R jun chik e', jun chik e'. %mor jun chik e', jun chik e'. %eng %spa T jun chik e'. = jun chik e'. %mor jun chik e'. %eng %spa C le chij le le. %mor le chij le le. %eng %spa T m le', le'. = m le', le'. %mor m le', le'. %eng %spa R k'oo le jun aq chik e. %mor /k'o: le: jun aq chi-k e. %eng %spa T ale'. = ale'. %mor ale'. %eng %spa C joropa le aq. %mor joropa le aq. %eng %spa T jah?. = jah?. %mor jah?. %eng %spa R cinca le. %mor cinca le. %eng %spa T xinka. = cinco. %mor cinco. %eng %spa C cinco taj. %mor cinco taj. %eng %spa *S7-44 R suwach puch. %mor jas u-wach pu-ch. %eng %spa T cinco la'. = cinco la'. %mor cinco la'. %eng %spa R jun chi aq e. %mor jun chi aq e. %eng %spa C joropa le wich' aq. %mor joropa le wich' aq. %eng %spa R m li. = ri. %mor ri. %eng %spa T m weh. = jun weh. %mor jun w-e. %eng %spa R jah?. %mor jah?. %eng %spa C joropa le wich'aq. %mor joropa le wich'aq. %eng %spa T aq wich' aq. = aq wich' aq. %mor aq wich' aq. %eng %spa C k'o le jun wich' kub'ij al sep. %mor k'o le jun wich' kub'ij al sep. %eng %spa C le jun chik ubi al Tian. %mor le jun chik ubi al Tian. %eng %spa R no tu, tu, tu, u tu. %mor no tu, tu, tu, u tu. %eng %spa C le jun chik kub'ij a Agustin. %mor le jun chik kub'ij a Agustin. %eng %spa C y le jun chik. %mor y le jun chik. %eng %spa R tzi, ay jun tz'i. %mor tzi, ay jun tz'i. %eng %spa C chatzukuj a pel. %mor chatzukuj a pel. %eng %spa R jun tz'i. %mor jun tz'i. %eng %spa C le jun a pos. %mor le jun a pos. %eng %spa T tz'i. = tz'i. %mor tz'i. %eng %spa C jawi k'o wi le tz'i'. %mor jawi k'o wi le tz'i'. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C jawi k'o wi le tz'i?. %mor jawi k'o wi le tz'i?. %eng %spa T a tun e', tz'i le' le'. = a tun e', tz'i le' le'. %mor a tun e', tz'i le' le'. %eng %spa C tz'i le jawi?. %mor tz'i le jawi?. %eng %spa T tun tz'i. = a tun le tz'i. %mor a tun le tz'i. %eng %spa T Tun. = Tun. %morTun. %eng %spa R no, tija awech e'. %mor no, *ch-0-*a/tij-a aw-e-ch e'. %eng %spa T wech e'. = wech e'. %mor w-e-ch e'. %eng %spa C jas uwach le le'. %mor jas uwach le le'. %eng %spa T lik taj che'. = n k'o ta le che'. %mor *n /k'o:-!l-!ik ta-!j *le: che'. %eng %spa C ah je le che'. %mor ah je le che'. %eng %spa R che'. %mor che'. %eng %spa T che'. = che'. %mor che'. %eng %spa C y le wakax? le wakax k'o chuxe le che'. %mor y le wakax? le wakax k'o chuxe le che'. %eng %spa R kax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa R le wakax. %mor le wakax. %eng %spa T da, da, da. = da, da, da. %mor da, da, da. %eng %spa C nk'ota jun aq, k'o le wakax. %mor nk'ota jun aq, k'o le wakax. %eng %spa R wakax. %mor wakax. %eng %spa T ko chik e'. = k'o chik e. %mor /k'o: chi-k e. %eng %spa C le wakax k'o chuxe le che'. %mor le wakax k'o chuxe le che'. %eng %spa T ko chik e'. = k'o chik e. %mor /k'o: chi-k e. %eng %spa R k'o chi le jun i, che', k'o chuwach. %mor /k'o: chi le jun i, che', /k'o: chi-u-wach. %eng %spa R e che' le. %mor e che' le. %eng %spa T che'. = che'. %mor che'. %eng %spa R le jun chik, k'o chik. %mor le: jun chi-k, /k'o: chi-k. %eng %spa T uwach e'. = chuwach e che'. %mor chi-u-wach e: che'. %eng %spa R i chiwach che'. %mor i chi-#u-wach che'. %eng %spa C al Sep, joropa wakax?. %mor al Sep, joropa wakax?. %eng %spa T chuwach e'. = chuwach e'. %mor chi-u-wach e'. %eng %spa R jah?. %mor jah?. %eng %spa C joropa wakax e k'olik. %mor joropa wakax e k'olik. %eng %spa *S7-46 R jun e la le'. %mor jun e la le'. %eng %spa C joropa?. %mor joropa?. %eng %spa T jun nene la'. = jun e jela'. %mor jun e je-la'. %eng %spa C al Sep. %mor al Sep. %eng %spa R len. %mor len. %eng %spa C a kach'ob'oh?. %mor a kach'ob'oh?. %eng %spa T chob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa R oxib' e'. %mor oxib' e'. %eng %spa C ah je', oxib'. %mor ah je', oxib'. %eng %spa T chib' e'. = oxib' e. %mor oxib' e. %eng %spa R cha jun chik e', oxib' la le. = xa jun chik e. %mor xa jun chik e oxib' la le. %eng %spa T le jun chik e'. = le jun chik e'. %mor le: jun chi-k e'. %eng %spa R la le', ay, laj al. %mor la le', ay, laj al. %eng %spa C jas uwach k'o chiri?. %mor jas uwach k'o chiri?. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa T kan taj. = ma ka'an taj. %mor *ma k-0-a/b'an ta-j. %eng %spa A jas uwach e wari?. %mor jas uwach e wari?. %eng %spa T kapeh. = kapeh. %mor kapeh. %eng %spa A kach'ob'oh?. %mor kach'ob'oh?. %eng %spa T chob'e taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa A ch'ob' taj?. %mor ch'ob' taj?. %eng %spa T ch'ib' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa A le wari jas uwach?. %mor le wari jas uwach?. %eng %spa R ah no, q'ayees. %mor ah no, q'ayees. %eng %spa T q'ayes, mama chik. = q'ayes, mama chik. %mor q'ayes, mama chi-k. %eng %spa A y ku le wari?. %mor y ku le wari?. %eng %spa *S7-47 T q'ayes. = q'ayes. %mor q'ayes. %eng %spa A n ku le wari'?. %mor n ku le wari'?. %eng %spa T kila le'. = qila le'. %mor *k-0-q/il-a le'. %eng %spa A n ku le wari'. %mor n ku le wari'. %eng %spa T q'ayes jah?. = q'ayes jah?. %mor q'ayes jah?. %eng %spa A le wari, jas kub'ij?. %mor le wari, jas kub'ij?. %eng %spa R le. %mor le. %eng %spa T jah? li taj. = mare taj. %mor jah *ma are ta-j. %eng %spa R uje'. %mor u-je'. %eng %spa T wi taj. = mare taj. %mor *ma are ta-j. %eng %spa A le wari'. %mor le wari'. %eng %spa T wi taj. = mare taj. %mor *ma are ta-j. %eng %spa A n ku le wa'ri?. %mor n ku le wa'ri?. %eng %spa T aq. = aq. %mor aq. %eng %spa A kach'ob' al Se'p?. %mor kach'ob' al Se'p?. %eng %spa R ja?. %mor ja?. %eng %spa A le wari?. %mor le wari?. %eng %spa R no, ch'ob' ta wih. = ma kinch'ob' ta wi. %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta wi. %eng %spa A le wari?. %mor le wari?. %eng %spa R jah?. %mor jah?. %eng %spa A le wari?. %mor le wari?. %eng %spa R wota. %mor wota. %eng %spa A jah?. %mor jah?. %eng %spa R woto. %mor woto. %eng %spa A jah?. %mor jah?. %eng %spa R wota. %mor wota. %eng %spa *S7-48 A b'ota, wotas, wotas. %mor b'ota, wotas, wotas. %eng %spa T wot. = wota. %mor wota. %eng %spa A le wari. %mor le wari. %eng %spa R ja?. %mor ja?. %eng %spa A le wari'. %mor le wari'. %eng %spa R tem. %mor tem. %eng %spa T chob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa A n kule wari?. %mor n kule wari?. %eng %spa R kaq utem, ja?. %mor kaq u-tem, ja?. %eng %spa T no'. = no'. %mor no'. %eng %spa R la qach'ob' taj. %mor la *k-0-qa/ch'ob' ta-j. %eng %spa T chob' taj. = ma kinch'ob' taj. %mor *ma *k-0-*in/ch'ob' ta-j. %eng %spa A cuweta, cuweta. %mor cuweta, cuweta. %eng %spa R chij. %mor chij. %eng %spa T aq. = aq. %mor aq. %eng %spa R uya. %mor uya. %eng %spa T ah noh, noh. = ah noh, noh. %mor ah noh, noh. %eng %spa R ana ku le wale. = chana ku le wari. %mor *ch-0-a/b'an-a ku le: wa-ri. %eng %spa *xk'is le nabe uwach le cinta S-7. *S7-49 T m. = m. %mor m. %eng %spa A jas mpe'?. %mor jas mpe'?. %eng %spa T m', ya' jun weh. = chaya jun weh. %mor *ch-0-*a/ya' jun w-e. %eng %spa A axikin?. %mor axikin?. %eng %spa T pa', pa' jun chik. = chachapa jun chik. %mor *ch-0-*a/chap-a jun chi-k. %eng %spa A a utz axikin?. %mor a utz axikin?. %eng %spa T taq'in. = taq'in... %mor /taq'in... %eng %spa A m. %mor m. %eng %spa T no'. = no'. %mor no'. %eng %spa R le jun chik enaj wakax. %mor le jun chik enaj wakax. %eng %spa T naq kax. = enaq wakax. %mor /*b'e:-inaq wakax. %eng %spa R kisik. = xk'isik. %mor *x-0/k'is-ik. %eng %spa R tzukuj chi na jun Tian. = qatzukuj. %mor *k-0-*qa/tzuku-j chi na jun Tian. %eng %spa T jun chik'. = jun chik'. %mor jun chi-k'. %eng %spa N laj tira wa lak'alab'. %mor laj tira wa le: ak'al-ab'. %eng %spa C al Tian, chab'ij che la nan. %mor al Tian, chab'ij che la nan. %eng %spa T pas e'. = pas e'. %mor pas e'. %eng %spa R an chiri. = ka'an chiri. %mor *k-0-*a/b'an chi-ri. %eng %spa N al tian cha. %mor al tian cha. %eng %spa T jah?. = jah?. %mor jah?. %eng %spa C chab'ij che lanam jas ku, jas k'o. %mor chab'ij che lanam jas ku, jas k'o. %eng %spa C chupam le wuj. %mor chupam le wuj. %eng %spa T jah wuj taj. = jah wuj taj. %mor jah wuj ta-j. %eng %spa R iy katij ta k'ut. %mor iy k-0-a/tij ta k'u-t. %eng %spa A kab'ij che lanan jas k'o chupam. %mor kab'ij che lanan jas k'o chupam. %eng %spa A a wuj cha. %mor a wuj cha. %eng %spa *S7-50 T an taj chi', jah'. = ma ka'an taj chi, jah'. %mor *ma *k-0-*a/b'an ta-j /chi, jah'. %eng %spa A chab'ij che la nan jas k'o chupam e wuj cha'. %mor chab'ij che la nan jas k'o chupam e wuj /cha'. %eng %spa T nik. = nik. %mor nik. %eng %spa A chab'ij ku chareh. %mor chab'ij ku chareh. %eng %spa T jah?. = jah?. %mor jah?. %eng %spa A chab'ij ku chareh jas k'o chupam a wuj. %mor chab'ij ku chareh jas k'o chupam a wuj. %eng %spa R xkam wakax. %mor x-0/kam wakax. %eng %spa T kam wakax. = xkam wakax. %mor *x-0/kam wakax. %eng %spa N chux nan, chux. %mor chux nan, chux. %eng %spa R lee. %mor lee. %eng %spa N di, Tian. %mor di, Tian. %eng %spa T no'. = no'. %mor no'. %eng %spa N chux nan, chawila ku wuj, cha. %mor chux nan, chawila ku wuj, cha. %eng %spa N jasa la. %mor jasa la. %eng %spa R keb' aq. %mor keb' aq. %eng %spa C keb'. %mor keb'. %eng %spa R k'iya aq e. %mor k'iya aq e. %eng %spa T keb' aq. = keb' aq. %mor keb' aq. %eng %spa C k'iya le aq. %mor k'iya le aq. %eng %spa R wich' aq chik e'. %mor wich' aq chi-k e'. %eng %spa T aqo chik e'. = aq chik e'. %mor aq chi-k e'. %eng %spa T aq a chik e'. = aq chik e'. %mor aq chi-k e'. %eng %spa C puro aq?. %mor puro aq?. %eng %spa R pula aq. = puro aq. %mor puro aq. %eng %spa *S7-51 A a utz kawil le aq?. %mor a utz kawil le aq?. %eng %spa R le'. %mor le'. %eng %spa T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa A a utz kawilo?. %mor a utz kawilo?. %eng %spa T aq e', le'. = aq e', le'. %mor aq e', le'. %eng %spa C a k'o jun ak'al?. %mor a k'o jun ak'al?. %eng %spa T jah?. = jah?. %mor jah?. %eng %spa C a k'o jun ak'al?. %mor a k'o jun ak'al?. %eng %spa T tu'. = tu'. %mor tu'. %eng %spa R k'olik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa C a k'o jun ak'al?. %mor a k'o jun ak'al?. %eng %spa T tu'u'. = tu'u'. %mor tu'u'. %eng %spa C k'olik. %mor k'olik. %eng %spa T li'. = ri'. %mor ri'. %eng %spa R ak'al. %mor ak'al. %eng %spa T tu'. = tu'. %mor tu'. %eng %spa C le jun ak'al. %mor le jun ak'al. %eng %spa T tu'u'. = tu'u'. %mor tu'u'. %eng %spa C jun ak'al. %mor jun ak'al. %eng %spa R rech. %mor r-e-ch. %eng %spa T k'utaq. = n kuk'ut taj. %mor *n *k-0-*u/k'ut ta-j. %eng %spa A tajin ne lo que claro. %mor tajin ne lo que claro. %eng %spa N tajin ne lo le. %mor tajin ne lo le. %eng %spa R wech kan e jun i?. %mor w-e-ch kan e jun i?. %eng %spa R le k'o chi le jun i?. %mor le: /k'o: chi le jun i?. %eng %spa T m, jun le', qan e'. = raqan e. %mor jun le' *r-aqan e. %eng %spa *S7-52 R xa nim chu wakax. %mor xa nim chi u-wakax. %eng %spa T kan. = raqan. %mor *r-aqan. %eng %spa R k'o jun kach'ob' taj. %mor /k'o: jun k-0-a/ch'ob' ta-j. %eng %spa R k'o jun wota lee. %mor /k'o: jun wota le:. %eng %spa T wotah. = wotah. %mor wota. %eng %spa C a kach'ob' uwach le june?. %mor a kach'ob' uwach le june?. %eng %spa T m, wota taj. = m, wota taj. %mor m, wota ta-j. %eng %spa C jas uwach?. %mor jas uwach?. %eng %spa T wota taj. = wota taj. %mor wota ta-j. %eng %spa R raqan. %mor r-aqan. %eng %spa C le taq aq?. %mor le taq aq?. %eng %spa T taj. = k'o taj. %mor /*k'o: ta-j. %eng %spa R raqan, jun wot. %mor r-aqan, jun wot. %eng %spa A le kaq, a kach'ob'o. %mor le kaq, a kach'ob'o. %eng %spa R alaj e pak di cha. %mor alaj e pak di /cha. %eng %spa T pak chi'. = pak chi'. %mor pak /chi'. %eng %spa C a katij, akatij le ja?. %mor a katij, akatij le ja?. %eng %spa T chij. = chij. %mor chij. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa C katij le aj?. %mor katij le aj?. %eng %spa T mux. = mu's. %mor mu's. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa N al se'p cha katij e aj cha?. %mor al se'p cha katij e aj cha?. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa T u? no?. = u? no?. %mor u? no?. %eng %spa N katij e aj cha, katij ta le aj?. %mor katij e aj cha, katij ta le aj?. %eng %spa T no'. = no'. %mor no'. %eng %spa *S7-53 R a wi. %mor a wi. %eng %spa N katij taj?. %mor katij taj?. %eng %spa A katij taj, eh katij ku wa'. %mor katij taj, eh katij ku wa'. %eng %spa C katij aq', al Sep. %mor katij aq', al Sep. %eng %spa A a'katij e aq. %mor a'katij e aq. %eng %spa R tij taj. = ma kintij taj. %mor *ma *k-0-*in/tij ta-j. %eng %spa A n k'u le wakax akatijo'. %mor n k'u le wakax akatijo'. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A n k'u le wakax a katijo?. %mor n k'u le wakax a katijo?. %eng %spa A katijoh?. %mor katijoh?. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa A n k'u le aq a katijo?. %mor n k'u le aq a katijo?. %eng %spa T m, m. = m, m. %mor m, m. %eng %spa A a katij aq. %mor a katij aq. %eng %spa T ay, kax. = le wakax. %mor *le: wakax. %eng %spa T tu'y. = t'uy. %mor t'uy. %eng %spa R ay, b'ix wech. = xb'ix chuwech. %mor *x-0/b'i:-x chi-w-e-ch. %eng %spa R n kan ta jun talo'y. = ma kink'am ta jun taro'y. %mor *ma *k-0-*in/k'am ta jun taro'y. %eng %spa T kan ta no'y. = ma kink'am ta le taro'y. %mor *ma *k-0-*in/k'am ta *le: taro'y. %eng %spa R jelik, pak. %mor jelik, pak. %eng %spa R bay, xa'an taj uchul. %mor bay, x-0-a/b'an ta-j u-chul. %eng %spa C jas uwach le june?. %mor jas uwach le june?. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa R uje'. %mor u-je'. %eng %spa T aq. = uje', aq. %mor *u-je', aq. %eng %spa *S7-54 R ay, jun le. %mor ay, jun le. %eng %spa C luje' k'o chiri. %mor luje' k'o chiri. %eng %spa T joh?. = joh?. %mor joh?. %eng %spa C k'o waral luje'. %mor k'o waral luje'. %eng %spa R luje'. %mor le: u-je'. %eng %spa C k'o je' waral, a k'o aje', at?. %mor k'o je' waral, a k'o aje', at?. %eng %spa T jee. = uje'. %mor *u-je'. %eng %spa R q'ayes, wech e jun nim e. %mor q'ayes, wech e jun nim e. %eng %spa T jun nim. = jun nim. %mor jun nim. %eng %spa C al Se'p, a k'o aje'?. %mor al Se'p, a k'o aje'?. %eng %spa T aq e, le'. = aq e' le'. %mor aq e' le'. %eng %spa R taj. = k'o taj. %mor /*k'o: ta-j. %eng %spa C k'o taj. %mor k'o taj. %eng %spa T aq a le'. = aq a le'. %mor aq a le'. %eng %spa A n k'o taj chi. %mor n k'o: taj chi. %eng %spa N loj tira wa le jun akal. %mor loj tira wa le jun akal. %eng %spa R k'o k'u ri le wech i'. %mor /k'o: k'u ri le: w-e-ch i'. %eng %spa T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa N k'o k'u ri lawech chi'. %mor k'o k'u ri la wech chi'. %eng %spa A k'o k'u ri lawech chi'. %mor k'o k'u ri la wech chi'. %eng %spa R kel le ri. %mor kel le ri. %eng %spa A awech. %mor awech. %eng %spa N laj tira jun ali. %mor laj tira jun ali. %eng %spa A laj e tira la k'alab'. %mor laj e tira la k'alab'. %eng %spa C le a kolar. %mor le a kolar. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa *S7-55 C le a kolar. %mor le a kolar. %eng %spa T no. = no. %mor no. %eng %spa N ka'an taj. %mor ka'an taj. %eng %spa C utz la kolar. %mor utz la kolar. %eng %spa R aq. %mor aq. %eng %spa A aqe. %mor aqe. %eng %spa C nojimal. %mor nojimal. %eng %spa N nojimal kiwilo cha. %mor nojimal kiwilo cha. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa A xa ch'ikil ne uwi' iwumal le. %mor xa ch'ikil ne uwi' iwumal le. %eng %spa T nan chi?. = nan chi?. %mor nan /chi?. %eng %spa A jelale teri le. %mor jelale teri le. %eng %spa A chaya bike jaron. %mor chaya bike jaron. %eng %spa A le xa ch'ikil uwi'. %mor le xa ch'ikil uwi'. %eng %spa A chi'ri' bawa makiwil tu panoq. %mor chi'ri' bawa makiwil tu panoq. %eng %spa A ma jas ta kiwilo. %mor ma jas ta kiwilo. %eng %spa N laj etira wa. %mor laj etira wa. %eng %spa T ah no'. = ah no'. %mor ah no'. %eng %spa R ay. %mor ay. %eng %spa T laj. = laj. %mor laj. %eng %spa R chi, chi, chi, chi. %mor chi, chi, chi, chi. %eng %spa T chi, chi, chi. = chi, chi, chi. %mor chi, chi, chi. %eng %spa R ay nuq'ab'. %mor ay nu-q'ab'. %eng %spa C a k'ax a q'ab'?. %mor a k'ax a q'ab'?. %eng %spa R k'ax, al Tian, al Tian. %mor k'ax, al Tian, al Tian. %eng %spa R kawil e naj. %mor k-0-aw/il e inaj. %eng %spa *S7-56 C jas ukolor le wakax. %mor jas ukolor le wakax. %eng %spa T ah no'. = ah no'. %mor ah no'. %eng %spa C al Tian. %mor al Tian. %eng %spa T to'y. = taro'y. %mor taro'y. %eng %spa C tian jas ukolor le wakax. %mor tian jas ukolor le wakax. %eng %spa T kax chi'. = wakax chi. %mor wakax /chi. %eng %spa T ron chi'. = jaron chi. %mor jaron /chi. %eng %spa R al taroy. %mor al taroy. %eng %spa T lon chi'. = jaron chi. %mor jaron /chi. %eng %spa C k'o le wakax, le jun. %mor k'o le wakax, le jun. %eng %spa R ri k'o jun chiki Tian. %mor ri /k'o: jun chi-k i Tian. %eng %spa R ay. %mor ay. %eng %spa N jatech'aw k'ut nan ali. %mor jatech'aw k'ut nan ali. %eng %spa N chiwila qajoq cha. %mor chiwila qajoq cha. %eng %spa R ah no'. %mor ah no'. %eng %spa C chisik'ij uwu wuj le ixkeb'. %mor chisik'ij uwu wuj le ixkeb'. %eng %spa A chisik'ij lu wa wuj ixkeb' cha'. %mor chisik'ij lu wa wuj ixkeb' cha'. %eng %spa N chikowij cha al Tian. %mor chikowij cha al Tian. %eng %spa A chiwila k'ut ixkeb' cha al Tian. %mor chiwila k'ut ixkeb' cha al Tian. %eng %spa A ixkeb kiwil chiri nojimal kiwilo. %mor ixkeb kiwil chiri nojimal kiwilo. %eng %spa C ixkeb'. %mor ixkeb'. %eng %spa A je kiana le chimajij b'i chiri. %mor je kiana le chimajij b'i chiri. %eng %spa A kimajij kimajij bike. %mor kimajij kimajij bike. %eng %spa R ah noh. %mor ah noh. %eng %spa C ixkeb'. %mor ixkeb'. %eng %spa A chiriri mas utz na le chiriri qanampena. %mor chiriri mas utz na le chiriri qanampena. %eng %spa *S7-57 R chi, chi, chi. %mor chi, chi, chi. %eng %spa T li li li'. = ri ri ri. %mor ri ri ri. %eng %spa A b'ay nojimal kiwilo. %mor b'ay nojimal kiwilo. %eng %spa N al tian cha. %mor al tian cha. %eng %spa A ixkeb' kiwilo. %mor ixkeb' kiwilo. %eng %spa T keb' taj. = keb' taj. %mor keb' taj. %eng %spa C ixkeb' k'ut. %mor ixkeb' k'ut. %eng %spa T keb' taj. = keb' taj. %mor keb' ta-j. %eng %spa C keb' k'ut. %mor keb' k'ut. %eng %spa T tel we'n. = tawen. %mor tawen. %eng %spa A are utz ixkeb'. %mor are utz ixkeb'. %eng %spa R tzil taj. %mor tzil ta-j. %eng %spa A n ku lawatz. %mor n ku le: aw-atz. %eng %spa T tz'i le', yak' e, le'. = tz'i le', ak' le. %mor tz'i le', ak' le. %eng %spa C ah je. %mor ah je. %eng %spa A tzijona k'u ruk' al Sep. %mor tzijona k'u ruk' al Sep. %eng %spa T wak'. = wak'. %mor w-ak'. %eng %spa R yak'. = ak'. %mor ak'. %eng %spa C k'o chuwa le ja. %mor k'o chuwa le ja. %eng %spa T yak'. = ak'. %mor ak'. %eng %spa R e k'o chuwik. %mor e /k'o: chi-wik. %eng %spa T di cha'. = di cha'. %mor di /cha'. %eng %spa C k'o chuwa le ja. %mor k'o chuwa le ja. %eng %spa R k'o chi wakax. %mor /k'o: chi wakax. %eng %spa T tu'. = tu'. %mor tu'. %eng %spa R ko chi tu' chi. %mor /k'o: chi tu' /chi. %eng %spa *S7-58 C k'o a leche. %mor k'o a leche. %eng %spa R leche pam. %mor leche pam. %eng %spa C kuya leche le wakaxe. %mor kuya leche le wakaxe. %eng %spa R kute we chut. %mor kut e we chut. %eng %spa R chuwa le jun ala. %mor chi-u-wa le: jun ala. %eng %spa T lah ti tu wakax. = le jun alah katij utu' wakax. %mor *le: *jun alah *k-0-*u/tij *u-tu' wakax. %eng %spa R at k'u ri, katij utu' wakax ii. %mor at k'u ri, k-0-a/tij u-tu' wakax i:. %eng %spa C k'o le jun al Sep. %mor k'o le jun al Sep. %eng %spa T kan kax. = raqan wakax. %mor *r-aqan wakax. %eng %spa R ah no. %mor ah no. %eng %spa T ah no'. = ah no'. %mor ah no'. %eng %spa C k'o le jun al Sep. %mor k'o le jun al Sep. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa C chuxe la qab'. %mor chuxe la qab'. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa C xaq chiri?. %mor xaq chiri?. %eng %spa T no'. = no'. %mor no'. %eng %spa C k'o la nan. %mor k'o la nan. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C k'o la nan. %mor k'o la nan. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa C chiri. %mor chiri. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa C y la tz'i?. %mor y la tz'i?. %eng %spa T q'ab' le' le'. = luq'ab' le. %mor *le: *u-q'ab' le. %eng %spa *S7-59 R at k'u ri at k'olik a pela mu's. %mor at k'u ri at /k'o:-l-ik a pela mu's. %eng %spa C ah je. %mor ah je. %eng %spa T q'ab'a le', le. = luq'ab' le'. %mor *le: *u-q'ab' le'. %eng %spa T q'ab' le'. = luq'ab'le'. %mor *le: *u-q'ab' le'. %eng %spa C ah je'. %mor ah je'. %eng %spa N le al Tian. %mor le al Tian. %eng %spa T ak' e. = ak' e. %mor ak' e. %eng %spa A ak' e cha. %mor ak' e /cha. %eng %spa R at k'u ri at kolik a pela mu's. %mor at k'u ri at /k'o:-l-ik a pela mu's. %eng %spa C jas ub'i la tz'i'. %mor jas ub'i la tz'i'. %eng %spa T ka mu's, ka mu's. = k'ana mu's. %mor k'an-*a mu's. %eng %spa C mu's taj al Sep chiri. %mor mu's taj al Sep chiri. %eng %spa R pe'l mu's ii. %mor pe'l mu's ii. %eng %spa T pel mu's. = pel mu's. %mor pel mu's. %eng %spa C le al sep. %mor le al sep. %eng %spa R al k'o ri pa le pela mu's e wuj. %mor al /k'o: ri pa le: pela mu's e wuj. %eng %spa T jun, jun. = jun, jun. %mor jun, jun. %eng %spa C jas ub'i la tz'i?. %mor jas ub'i la tz'i?. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C jas ub'i la tz'i?. %mor jas ub'i la tz'i?. %eng %spa R kancha kacha. %mor kancha k-at/cha. %eng %spa T kanchah. = kanchah. %mor kanchah. %eng %spa A al kancha. %mor al kancha. %eng %spa R a pu'k. %mor a pu'k. %eng %spa T pu'k chi'. = a pu'k chi?. %mor *a pu'k /chi?. %eng %spa A a pu'k. %mor a pu'k. %eng %spa *S7-60 T b'uk chi'. = a pu'k chi. %mor *a pu'k /chi. %eng %spa N kula k'ut wila qajoq cha. %mor kula k'ut wila qajoq cha. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa N wila qajoq cha. %mor wila qajoq cha. %eng %spa T poq. = pu'k. %mor pu'k. %eng %spa R y le jun tz'i lex. %mor y le: jun tz'i lex. %eng %spa C jas uwach le le?. %mor jas uwach le le?. %eng %spa N chawila qaj inaj ak'al. %mor chawila qaj inaj ak'al. %eng %spa T lon taj. = jaron taj. %mor jaron ta-j. %eng %spa C k'o le ja'. %mor k'o le ja'. %eng %spa T lon. = jaron. %mor jaron. %eng %spa C k'o le ja. %mor k'o le ja. %eng %spa T taj lontaj. = n k'o ta le jaron. %mor *n /*k'o: ta-!j *le: jaron. %eng %spa C k'o taj ja joron. %mor k'o taj ja joron. %eng %spa T lon taj. = jaron taj. %mor jaron ta-j. %eng %spa C n k'o ta joron. %mor n k'o ta joron. %eng %spa T ron lon. = jaron. %mor jaron. %eng %spa T lecha. = lecha. %mor lecha. %eng %spa C leche. %mor leche. %eng %spa T lon. = jaron. %mor jaron. %eng %spa A k'o leche chiriri. %mor k'o leche chiriri. %eng %spa C jun leche. %mor jun leche. %eng %spa A kupi'ij e jun yab'al le leche le. %mor kupi'i-j e jun yab'al le leche le. %eng %spa T lon ya lon leh. = jaron kuya jaron le. %mor jaron *k-0-*u/ya' jaron le. %eng %spa T lon. = jaron. %mor jaron. %eng %spa *S7-61 C k'o ta jaron. %mor k'o ta jaron. %eng %spa T ko jalon le'. = k'o jaron le. %mor /k'o: jaron le. %eng %spa R y chij chik cha wakax. %mor y chij chi-k cha wakax. %eng %spa T kax. = wakax. %mor wakax. %eng %spa R kach'ob' ta ri le, le. %mor k-0-a/ch'ob' ta ri le, le. %eng %spa C jawi ka'e wi le wakax. %mor jawi ka'e wi le wakax. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C jawi ka'e wih?. %mor jawi ka'e wih?. %eng %spa R chili li. = chiri ri. %mor chi-ri ri. %eng %spa T le li'. = le ri'. %mor le: ri'. %eng %spa N chawila k'ut cha. %mor chawila k'ut cha. %eng %spa C ke'e pa q'ayes. %mor ke'e pa q'ayes. %eng %spa R q'ayes. %mor q'ayes. %eng %spa C pa q'ayes ka'e wih. %mor pa q'ayes ka'e wih. %eng %spa T yes wih. = pa q'ayes ka'e wih. %mor *pa q'ayes *k-0/*b'e: wi. %eng %spa C ah je. %mor ah je. %eng %spa R kuk'am b'i le jun achi leh. %mor k-0-u/k'am b'i le: jun achi le. %eng %spa T chi leh. = lachi leh. %mor *le: achi le. %eng %spa R xopan k'a chiri r'i. %mor x-0/opan k'a chi-ri r'i. %eng %spa T pan ka chik. = xopan k'a chi'ri'. %mor *x-0/opan k'a chi-ri'. %eng %spa R kinila ta chik e'. %mor k-#in/il-a ta chi-k e'. %eng %spa T lin chik e'. = kinila ta chike'. %mor *k-#in/il-*a *ta chi-k e'. %eng %spa R n k'o ta kej no. %mor n /k'o: ta kej no. %eng %spa T lin chik e'. = kinil chik e'. %mor k-in/il chi-k e'. %eng %spa R k'o chi kawaj. %mor /k'o: chi k-0-aw/a:j. %eng %spa *S7-62 T chi le'. = chi le'. %mor chi le'. %eng %spa R n k'o chi le'. %mor n /k'o: chi le'. %eng %spa A n k'o ta kej. %mor n k'o ta kej. %eng %spa N n k'o ta kej, kacha b'iri. %mor n k'o ta kej, kacha b'iri. %eng %spa T le' top taq tz'i'. = chikop taq tz'i'. %mor chikop taq tz'i'. %eng %spa R pe kipach puch. %mor *k-0/pet ki-pach pu-ch. %eng %spa N tajin kipatz kochoch. %mor tajin kipatz kochoch. %eng %spa A tajin kipatz kachoche. %mor tajin kipatz kachoche. %eng %spa N ay laj tira na la le jun ali le. %mor ay laj tira na la le jun ali le. %eng %spa T n xo. = n xo. %mor n xo. %eng %spa C kikitij qayes. %mor kikitij qayes. %eng %spa R tijoh. = kikitijo. %mor *k-0-*ki/tij-o. %eng %spa C lee wakax, puro q'ayes. %mor lee wakax, puro q'ayes. %eng %spa T k'ix qa'b' jah?. = kix luq'ab'. %mor kix *le: *u-q'ab'. %eng %spa C puro qayes. %mor puro qayes. %eng %spa R q'ayes. %mor q'ayes. %eng %spa T yah. = yah. %mor yah. %eng %spa C le jun raxe. %mor le jun raxe. %eng %spa R rax. %mor rax. %eng %spa C puro q'ayes. %mor puro q'ayes. %eng %spa T lax taj. = rax taj. %mor rax ta-j. %eng %spa C rax k'ut. %mor rax k'ut. %eng %spa T lax. = rax. %mor rax. %eng %spa T lax. = rax. %mor rax. %eng %spa C le tz'i? lu tz'i?. %mor le tz'i? lu tz'i?. %eng %spa R laxa. %mor laxa. %eng %spa *S7-63 C nojimal al se'p. %mor nojimal al se'p. %eng %spa R ay koq' chik q'e. %mor ay koq' chi-k q'e. %eng %spa T kan tab'. = kan tab'. %mor kan tab'. %eng %spa R taq tzana nk'ota raqan. %mor taq tzana n /k'o: ta r-aqan. %eng %spa C kub'ij mu'. %mor kub'ij mu'. %eng %spa T raqan cha'. = raqan cha'. %mor r-aqan /cha'. %eng %spa R mi kacha'. %mor mi k-at/cha'. %eng %spa C kub'ij mi che le. %mor kub'ij mi che le. %eng %spa T wi chili'. = wu chiri. %mor wu chi-ri. %eng %spa C charech le ak'al, y le akal. %mor charech le ak'al, y le akal. %eng %spa C kubij mu charech le wakax. %mor kubij mu charech le wakax. %eng %spa T k'ul. = ak'al. %mor ak'al. %eng %spa R mu kacha. %mor mu k-at/cha. %eng %spa T wu, wu, chi'. = wu, wu, chi'. %mor wu, wu, /chi'. %eng %spa C mu mu. %mor mu mu. %eng %spa C le wakax kubij mi. %mor le wakax kubij mi. %eng %spa C akat kowii kab'ij mu. %mor akat kowii kab'ij mu. %eng %spa C al sep, a katkowin, a katkowinik. %mor al sep, a katkowin, a katkowinik. %eng %spa R no, kowin taj. %mor no, *k-*in/kowin ta-j. %eng %spa C ja katkowin k'ut mu. %mor ja kat/kowin k'ut mu. %eng %spa C le wakax kub'ij mu chele. %mor le wakax kub'ij mu chele. %eng %spa C ak'al, y le ak'al kub'ij mu. %mor ak'al, y le ak'al kub'ij mu. %eng %spa C mu, mu le jun mu wakax. %mor mu, mu le jun mu wakax. %eng %spa C le jun mu wakax. %mor le jun mu wakax. %eng %spa R mu chi'. %mor mu /chi'. %eng %spa T mu kix chi'. = mu wakax chi. %mor mu wakax /chi. %eng %spa *S7-64 C mu wakax. %mor mu wakax. %eng %spa T mun kax. = mu wakax. %mor mu wakax. %eng %spa R mu chi. %mor mu /chi. %eng %spa C y le jun mu ak'al. %mor y le jun mu ak'al. %eng %spa T mu le k'al. = mu lak'al. %mor mu le: ak'al. %eng %spa R le wu kacha li' cha'. = le wu kacha richa. %mor le wu k-at/cha ri /cha. %eng %spa T pu chili' cha'. = wu chiri cha. %mor wu chi-ri /cha. %eng %spa R eh, cha ku ne jun nim chik. %mor eh, cha ku ne jun nim chi-k. %eng %spa C mu, lu wi le wakax. %mor mu, lu wi le wakax. %eng %spa T nim chik. = nim chi-k. %mor nim chik. %eng %spa R ma ja kariq'a jun, jun aq. %mor ma ja k-0-a/riq'-a jun, jun aq. %eng %spa C k'o lu wi', ah, xtzaq le wakax. %mor k'o lu wi', ah, xtzaq le wakax. %eng %spa C xtzaq le wakax we ka'an le wuj. %mor xtzaq le wakax we ka'an le wuj. %eng %spa C chiki lu wi, k'ox, k'ox, k'ox. %mor chiki lu wi, k'ox, k'ox, k'ox. %eng %spa C xtzaq le wakax, ah chawile. %mor xtzaq le wakax, ah chawile. %eng %spa N chawila k'ut, al Tian. %mor chawila k'ut, al Tian. %eng %spa C xtzaq le wakax, tzaq le wakax. %mor xtzaq le wakax, tzaq le wakax. %eng %spa C pulew. %mor pa ulew. %eng %spa R chaq chik cha. = xtzaq chik cha. %mor *x-0/tzaq chi-k /cha. %eng %spa T chaq cha'a'. = xtzaq ch'a. %mor *x-0/tzaq /ch'a. %eng %spa R chaq, chaq, chaq, chaq. %mor chaq, chaq, chaq, chaq. %eng %spa T cha, cha, chaqa. = cha, cha, chaqa. %mor cha, cha, chaqa. %eng %spa R chita mpe wa ri. %mor ch-0-i/ta' mpe wa ri. %eng %spa C le ix keb'. %mor le ix keb'. %eng %spa R no, m. %mor no, m. %eng %spa C ix keb'. %mor ix keb'. %eng %spa *S7-65 R ix, uy. %mor ix, uy. %eng %spa A ix keb' kiwilo, mas utz ix keb'. %mor ix keb' kiwilo, mas utz ix keb'. %eng %spa A kiwilo le, le ixkeb, le jeka'ana. %mor kiwilo le, le ixkeb, le jeka'ana. %eng %spa A le chare le. %mor le chare le. %eng %spa R ah no. %mor ah no. %eng %spa C kuk'am e wuj. %mor kuk'am e wuj. %eng %spa A jeka'ana le chare le'. %mor jeka'ana le chare le'. %eng %spa N ay, xyojtajike ala. %mor ay, xyojtajike ala. %eng %spa C chawilo ixkeb'? ah Dios. %mor chawilo ixkeb'? ah Dios. %eng %spa C xtzaq le wakax chupam, xtzaq, xtzaq. %mor xtzaq le wakax chupam, xtzaq, xtzaq. %eng %spa C pulew, we k'o chiki lu wi, xtzaq. %mor pulew, we k'o chiki lu wi, xtzaq. %eng %spa C le wakax, xk'isik le wuj, xk'is. %mor le wakax, xk'isik le wuj, xk'is. %eng %spa C le wuj. %mor le wuj. %eng %spa T ik le'. = xk'isik, le?. %mor *x-0/*k'is-ik, le?. %eng %spa C a xk'is kasik'ij uwu wuj. %mor a xk'is kasik'ij uwu wuj. %eng %spa C jawi k'o wi le wuj? a k'o le jun wuj?. %mor jawi k'o wi le wuj? a k'o le jun wuj?. %eng %spa R k'ochi'. %mor /k'o: chi'. %eng %spa N k'o uchij, katzib'aj k'u le jun. %mor k'o uchij, katzib'aj k'u le jun. %eng %spa R tzub'uy. %mor tzub'uy. %eng %spa C a utz kawilo le wu?. %mor a utz kawilo le wu?. %eng %spa N Tian. %mor Tian. %eng %spa C a utz ix kiwilo?. %mor a utz ix kiwilo?. %eng %spa N ali cha', al Se'p cha?. %mor ali cha', al Se'p cha?. %eng %spa R m. %mor m. %eng %spa C a utz kawilo al Sep. %mor a utz kawilo al Sep. %eng %spa N utz kacha'. %mor utz kacha'. %eng %spa *S7-66 R uch, uch. %mor uch, uch. %eng %spa A uch. %mor uch. %eng %spa R utz. %mor utz. %eng %spa C jasche utz, al Sep?. %mor jasche utz, al Sep?. %eng %spa R ja?. %mor ja?. %eng %spa C jasche utz kawilo?. %mor jasche utz kawilo?. %eng %spa R utz. %mor utz. %eng %spa C jasche?. %mor jasche?. %eng %spa R uch. %mor utz. %eng %spa C jasche?. %mor jasche?. %eng %spa R utz ya. %mor utz ya. %eng %spa T asche'. = jasche'. %mor jasche'. %eng %spa A jasche chi'. %mor jasche chi'. %eng %spa C utz che le che. %mor utz che le che. %eng %spa R axche. = jasche. %mor jasche. %eng %spa C rumal le wakax, o rumal le aq?. %mor rumal le wakax, o rumal le aq?. %eng %spa R aq, ay q'e me's. %mor aq, ay q'e me's. %eng %spa C a k'o jun me's chupam e wuj?. %mor a k'o jun me's chupam e wuj?. %eng %spa N di cha. %mor di cha. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa C al Tian, a k'o jun mes chupam e wuj?. %mor al Tian, a k'o jun mes chupam e wuj?. %eng %spa T no'. = no'. %mor no'. %eng %spa R are le al Tian, xekamik. %mor are le: al Tian, x-e/kam-ik. %eng %spa N xuk'am lal Tian cha. %mor xuk'am lal Tian cha. %eng %spa T kam in Tian chi'. = kinkam in al Tian cha. %mor *k-0-*in/k'am in *al Tian /cha. %eng %spa R kam in Tian chi. %mor kam in Tian /chi. %eng %spa *S7-67 C k'o jun, k'o jun Tian. %mor k'o jun, k'o jun Tian. %eng %spa T k'ama tik chi'. = kinkam in, xpetik chi. %mor *k-0-*in/k'am-a *in, *x-0/pet-ik chi. %eng %spa C k'o jun al Tian chupam le wuj. %mor k'o jun al Tian chupam le wuj. %eng %spa R kink'am ta in e wuj kacha. %mor k-0-in/k'am ta in e wuj k-at/cha. %eng %spa T k'am ta wuj i. = kink'am ta le wuj. %mor *k-0-*in/k'am ta *le: wuj. %eng %spa C k'o linaj al Tian, k'o chupam. %mor k'o linaj al Tian, k'o chupam. %eng %spa T k'ama wuj. = kink'am e wuj. %mor *k-0-*in/k'am-!a *e: wuj. %eng %spa C no, ma kin'an, ma kink'am taj. %mor no, ma kin'an, ma kink'am taj. %eng %spa T k'ama wuj. = kink'am e wuj. %mor *k-0-*in/k'am-!a *e: wuj. %eng %spa C kink'am taj. %mor kink'am taj. %eng %spa N marachaq'ij lee wuj. %mor marachaq'ij lee wuj. %eng %spa C xa kanaj le wuj. %mor xa kanaj le wuj. %eng %spa N al Tian cha', di cha'. %mor al Tian cha', di cha'. %eng %spa T no. = no. %mor no. %eng %spa A chiwila k'ut ix keb'. %mor chiwila k'ut ix keb'. %eng %spa N di cha'. %mor di /cha'. %eng %spa T ja, klik. = k'olik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa A Tian, chaya che lawatz. %mor Tian, chaya che lawatz. %eng %spa A qila', qila' kacha'. %mor qila', qila' kacha'. %eng %spa N ...... %mor ...... %eng %spa R qila ku le kej. %mor *k-0-q/il-a ku le: kej. %eng %spa A qila lee wuj kacha'? chab'ij ku. %mor qila lee wuj kacha'? chab'ij ku. %eng %spa A che lawatz. %mor che lawatz. %eng %spa T ah no? la' ee puk. = qila lee wuj. %mor *k-0-*q/il-a le: wuj. %eng %spa A qila le wuj al Sep kacha'. %mor qila le wuj al Sep kacha'. %eng %spa R ya chi pe na na le wich', le wich' a keje. = chaya chi mpe na le wich'a kej. %mor *ch-0-*a/ya' chi mpe na le: wich'-a kej. %eng %spa *S7-68 N a xatulik. %mor a xatulik. %eng %spa C ix keb', al Tian, ix keb', ixkeb'. %mor ix keb', al Tian, ix keb', ixkeb'. %eng %spa C ixkeb kixik'ij uwuj, jas, jas k'ochupam. %mor ixkeb kixik'ij uwuj, jas, jas k'ochupam. %eng %spa N chak'utu k'ut al Tian, dicha. %mor chak'utu k'ut al Tian, dicha. %eng %spa C jas k'o chupam, al Tian?. %mor jas k'o chupam, al Tian?. %eng %spa N wakax kacha'. %mor wakax kacha'. %eng %spa C jas k'o chupam? jas k'o chupam?. %mor jas k'o chupam? jas k'o chupam?. %eng %spa C eh nan. %mor eh nan. %eng %spa A jas k'o chupam e wuj, al Sep?. %mor jas k'o chupam e wuj, al Sep?. %eng %spa R ja?. %mor ja?. %eng %spa A jastaq e k'o chupam?. %mor jastaq e k'o chupam?. %eng %spa R kej, kej chi, wakax. %mor kej, kej /chi, wakax. %eng %spa A jas e jun chik?. %mor jas e jun chik?. %eng %spa C a utz kaqilo chupam?. %mor a utz kaqilo chupam?. %eng %spa R aq, keb' aq. %mor aq, keb' aq. %eng %spa A jas e nik'aj chik?. %mor jas e nik'aj chik?. %eng %spa R ja?. %mor ja?. %eng %spa A jas e nik'aj chike?. %mor jas e nik'aj chike?. %eng %spa R chij. %mor chij. %eng %spa A jas e jun chik?. %mor jas e jun chik?. %eng %spa R in ch'ob' ta chik. = ma kinch'ob' ta chik. %mor *ma *k-0-in/ch'ob' ta chi-k. %eng %spa A n kach'ob'oh?. %mor n kach'ob'oh?. %eng %spa C a k'o jun carro?. %mor a k'o jun carro?. %eng %spa R no, carra. %mor no, carra. %eng %spa A jas e jun chik?. %mor jas e jun chik?. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa *S7-69 C jun rachoch. %mor jun rachoch. %eng %spa R rachoch. %mor r-achoch. %eng %spa C a k'o jun corral?. %mor a k'o jun corral?. %eng %spa R corral. %mor corral. %eng %spa A jas e mas k'o chupam?. %mor jas e mas k'o chupam?. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa C a xab'ij wakax?. %mor a xab'ij wakax?. %eng %spa R tijo'. = kintijo. %mor *k-0-*in/tij-o. %eng %spa A ay, katij e wakax. %mor ay, katij e wakax. %eng %spa C juntira le wakax, le ak'. %mor juntira le wakax, le ak'. %eng %spa C a k'o ak'?. %mor a k'o ak'?. %eng %spa R k'o taj. %mor /k'o: ta-j. %eng %spa C k'o taj. %mor k'o taj. %eng %spa A a katzij, a katzij asik?. %mor a katzij, a katzij asik?. %eng %spa C tzij. %mor tzij. %eng %spa R no. %mor no. %eng %spa A utz le mas jewa. %mor utz le mas jewa. %eng %spa R katij k'ut le at. %mor k-0-a/tij k'u-t le: at. %eng %spa C xaq xe wakax. %mor xaq xe wakax. %eng %spa A chasipaj b'a le jun we. %mor chasipaj b'a le jun we. %eng %spa A keb kiwara. %mor keb kiwara. %eng %spa N ku'an k'axa chawe chi. %mor ku'an k'axa chawe chi. %eng %spa A chasipaj b'a jun we chih. %mor chasipaj b'a jun we chih. %eng %spa R k'o qa pelona uj. %mor /k'o: qa-pelona uj. %eng %spa C chawilo, chawilo chupam. %mor chawilo, chawilo chupam. %eng %spa A chasipaj b'a le pelona chuwe b'ay. %mor chasipaj b'a le pelona chuwe b'ay. %eng %spa *S7-70 C chupam, chupam. %mor chupam, chupam. %eng %spa C ka'antaj, nojimal nojimal nan. %mor ka'antaj, nojimal nojimal nan. %eng %spa C Tian. %mor Tian. %eng %spa N Tian cha'. %mor Tian cha'. %eng %spa C Tian. %mor Tian. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa N nojimal kawilo cha'. %mor nojimal kawilo cha'. %eng %spa N ................. %mor ................. %eng %spa N chawila k'ule wakax alih. %mor chawila k'ule wakax alih. %eng %spa N k'o le wakax. %mor k'o le wakax. %eng %spa T lik. = k'olik. %mor /*k'o:-l-ik. %eng %spa N jawi le. %mor jawi le. %eng %spa R i'. %mor i'. %eng %spa T li'. = ri. %mor ri. %eng %spa C li. %mor li. %eng %spa C jas ub'i le wari'? . %mor jas ub'i le wari'? . %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C jas ub'i le wari'?. %mor jas ub'i le wari'?. %eng %spa N chiwila qaj chiriri cha. %mor chiwila qaj chiriri cha. %eng %spa N chiwila qajoq. %mor chiwila qajoq. %eng %spa T mu's. = mu's. %mor mu's. %eng %spa N chiwila chiriri saj k'ut. %mor chiwila chiriri saj k'ut. %eng %spa C al Tian le wakaxe. %mor al Tian le wakaxe. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C le wakaxe. %mor le wakaxe. %eng %spa T mu's. = mu's. %mor mu's. %eng %spa *S7-71 C wakax. %mor wakax. %eng %spa T ro'y. = taro'y. %mor taro'y. %eng %spa C wakax. %mor wakax. %eng %spa T ro'y. = taro'y. %mor taro'y. %eng %spa C wakax. %mor wakax. %eng %spa T to'y, le'. = taroy le. %mor taroy le. %eng %spa C inaj tz'i le'. %mor inaj tz'i le'. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C inaj tz'i le'. %mor inaj tz'i le'. %eng %spa T yak' e. = ak' e. %mor ak' e. %eng %spa C jun achi, tajin ku, ku. %mor jun achi, tajin ku, ku. %eng %spa C ku'ane utu' le wakaxe. %mor ku'ane utu' le wakaxe. %eng %spa T tu le', yak' e. = utu' le' ak' e. %mor *u-tu' le' ak' e. %eng %spa C jun taq ake. %mor jun taq ake. %eng %spa C ah je. %mor ah je. %eng %spa C inaj aqe. %mor inaj aqe. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C inaj aqe'. %mor inaj aqe'. %eng %spa T yaq a le'. = aq a le. %mor aq a le. %eng %spa R aq. %mor aq. %eng %spa C aq. %mor aq. %eng %spa T le', le'. = le', le'. %mor le', le'. %eng %spa C inaj aq. %mor inaj aq. %eng %spa T pix. = pix. %mor pix. %eng %spa C aq. %mor aq. %eng %spa R le. %mor le. %eng %spa *S7-72 C k'o nik'aj wakax al Tiane?. %mor k'o nik'aj wakax al Tiane?. %eng %spa T m. = m. %mor m. %eng %spa C inaj wakaxe. %mor inaj wakaxe. %eng %spa T kamax. = k'o mas. %mor /k'o: mas. %eng %spa R saq uq'ab'. %mor saq u-q'ab'. %eng %spa C inaj wakaxe, jun wakaxe le. %mor inaj wakaxe, jun wakaxe le. %eng %spa C le inaj ak'al k'o jun tz'i ruk'ee. %mor le inaj ak'al k'o jun tz'i ruk'ee. %eng %spa T k'i'. = tz'i. %mor tz'i. %eng %spa C inaj sakawe. %mor inaj sakawe. %eng %spa T kak. = sakaw. %mor sakaw. %eng %spa C wich' sakaw, wich sakaw. %mor wich' sakaw, wich sakaw. %eng %spa T lik. = k'olik. %mor /*k'o:-l-ik. %eng %spa C wakax. %mor wakax. %eng %spa T kax e'. = wakax e. %mor wakax e. %eng %spa R ay nuq'ab'. %mor ay nu-q'ab'. %eng %spa T le' kaw e'. = le sakaw e. %mor le: sakaw e. %eng %spa C m kax. %mor m kax. %eng %spa T ay. = ay. %mor ay. %eng %spa C ay. %mor ay. %eng %spa T uy k'wan. = uy ku'ano. %mor uy k-0-u/b'an-*o. %eng %spa C k'o chi june. %mor k'o chi june. %eng %spa N le wakax chik chak'utu ka chuwach. %mor le wakax chik chak'utu ka chuwach. %eng %spa T jun waleh. = le wari. %mor *le: wa-ri. %eng %spa C k'o jun raqarike. %mor k'o jun raqarike. %eng %spa T qik le'. = raqarik le. %mor /raq-ar-ik le. %eng %spa C jun raqarik, le ay inaj wiche'. %mor jun raqarik, le ay inaj wiche'. %eng %spa *S7-73 T wich e'. = wich e'. %mor wich' e'. %eng %spa C le k'o chi june. %mor le k'o chi june. %eng %spa T le'. = le'. %mor le'. %eng %spa C k'isik. %mor k'isik. %eng %spa T sik'. = k'isik'. %mor k'isik'. %eng %spa C le k'o chi june'. %mor le k'o chi june'. %eng %spa T inya'o'. = kinya'o. %mor *k-0-in/ya'-o. %eng %spa la k'ute'. C uy k'o inaj taq chije. %mor uy k'o inaj taq chije. %eng %spa T uy le li' li'. = uy le ri ri'. %mor uy le ri ri'. %eng %spa C lin taq chij. %mor lin taq chij. %eng %spa T chij. = chij. %mor chij. %eng %spa C kuya q'ayes. %mor kuya q'ayes. %eng %spa T chaq'. = xa q'ayes. %mor xa q'ayes. %eng %spa C kuya q'ayes chakech. %mor kuya q'ayes chakech. %eng %spa T le', li'. = le', li'. %mor le', li'. %eng %spa C m, kuya q'ayes chakech. %mor m, kuya q'ayes chakech. %eng %spa T q'ayes e li'. = q'ayes e ri. %mor q'ayes e: ri. %eng %spa C pares. %mor pares. %eng %spa T lee ale' lon tu womp. = le la le, jaron. %mor le la le, jaron. %eng %spa ay. C len taq aqe. %mor len taq aqe. %eng %spa T qan le le'. = aq la le. %mor aq la le. %eng %spa C aq. %mor aq. %eng %spa T lek. = k'oolik. %mor /*k'o:-l-ik. %eng %spa C aq. %mor aq. %eng %spa *S7-74 T lek. = k'oolik. %mor /*k'o:-l-ik. %eng %spa C aq le k'o chi nik'aje. %mor aq le k'o chi nik'aje. %eng %spa C aqe tajin kikitij ki tu' le'. %mor aqe tajin kikitij ki tu' le'. %eng %spa T tu' le. = tu' le. %mor tu' le. %eng %spa C kinaq. %mor kinaq. %eng %spa C m, jun nime al Tiane. %mor m, jun nime al Tiane. %eng %spa T jah. = jah. %mor jah. %eng %spa C jun nim e kinan e. %mor jun nim e kinan e. %eng %spa T nina ne'. = nima le'. %mor nim-a le'. %eng %spa T nan e'. = kinan e'. %mor <*k-0-in/b'an e'>. %eng %spa aq. N pe katzuqe aqe'. %mor pe katzuqe aqe'. %eng %spa N a curuze kawilo le. %mor a curuze kawilo le. %eng %spa C uy pele k'o chi nik'aj. %mor uy pele k'o chi nik'aj. %eng %spa T ichoch. = le rachoch. %mor *le: *r-achoch. %eng %spa C k'o chi junee tajin. %mor k'o chi junee tajin. %eng %spa C kayitz' utu le. %mor kayitz' utu le. %eng %spa T o ch'u'. = k'oo utu'. %mor /k'o: *u-tu'. %eng %spa C utu', kayitz utu'. %mor utu', kayitz utu'. %eng %spa T qane' li'. = le raqan ri'. %mor *le: *r-aqan ri'. %eng %spa T qab'. = uq'ab'. %mor *u-q'ab'. %eng %spa A eh kat kowin chib'a. %mor eh kat kowin chib'a. %eng %spa A portera at. %mor portera at. %eng %spa C eh k'o chinik'aj al Tiane. %mor eh k'o chinik'aj al Tiane. %eng %spa T jah? kax e'. = wakax e. %mor wakax e. %eng %spa C k'o chi nik'aje wakax ewarinaqe. %mor k'o chi nik'aje wakax ewarinaqe. %eng %spa *S7-75 T naq a le'. = warinaq a le. %mor /*war-inaq a le. %eng %spa C e k'o chi nikaje k'o inaj wiche. %mor e k'o chi nikaje k'o inaj wiche. %eng %spa T naq le'. = ewarinaq le. %mor e/war-inaq le. %eng %spa C ek'o chi nikaje. %mor ek'o chi nikaje. %eng %spa C jun aq le, le k'o junaj ak'al le'. %mor jun aq le, le k'o junaj ak'al le'. %eng %spa C le k'o china k'o chi junee m. %mor le k'o china k'o chi junee m. %eng %spa T wuq a le' wuj e' le'. = wuq a le' wuj e' le'. %mor w-uq a le' wuj e' le'. %eng %spa C wakax le. %mor wakax le. %eng %spa T wuq, wuq. = wuq, wuq. %mor w-uq, w-uq. %eng %spa C wakax. %mor wakax. %eng %spa T wuq. = wuq. %mor w-uq. %eng %spa C le kasutinik. %mor le kasutinik. %eng %spa C xk'isik. %mor xk'isik. %eng %spa T le' ay. = le' ay. %mor le' ay. %eng %spa C ay chaya la enaj. %mor ay chaya la enaj. %eng %spa C jun xtzaqik al Tianee. %mor jun xtzaqik al Tianee. %eng %spa T jah?. = jah?. %mor jah?. %eng %spa C pele naj june. %mor pele naj june. %eng %spa T tik e'. = xpetik e. %mor *x-0/pet-ik e. %eng %spa C pak'alik e. %mor /pak'a-l-ik e. %eng %spa T kolik. = k'olik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa C m le le june, nqach'ob' taje. %mor m le le june, nqach'ob' taje. %eng %spa T ay k'olik. = k'olik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa T lik. = k'olik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa C tak'al le jun e, tak'al le jun. %mor /tak'a-l le jun e, /tak'a-l le jun. %eng %spa T ah no' lik. = ah no k'olik. %mor ah no /*k'o:-l-ik. %eng %spa *S7-76 C xa eke'eb' e. %mor xa e-ke'eb' e. %eng %spa T keb' le'. = keb' le'. %mor keb' le'. %eng %spa C inaj ak'al le. %mor inaj ak'al le. %eng %spa T kax e'. = wakax e'. %mor wakax e'. %eng %spa C ak'al. %mor ak'al. %eng %spa T ch'i'. = tz'i. %mor tz'i. %eng %spa C tz'i taj, akal. %mor tz'i taj, akal. %eng %spa T kal taj. = mak'al taj. %mor *ma ak'al ta-j. %eng %spa *xk'is le cinta S-7.