T(iyaan)
S(ep)
N(an)
C(liff)
P(edro)

*                             Altiyaan 13
*Age 2;9.29
*No of utterances: 265
*MLU: 2.54

*S13-1
S Tian e.
 %mor Tian e.
 %eng
T ja:.
 = ja:.
 %mor ja:.
 %eng
 %spa
C jachin le jun i'.
 %mor jachin le jun i'.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
T ya loq cha.
 = chaya loq cha.
 %mor *ch-0-*a/ya' la-oq /cha.
 %eng
 %spa
C jachin ke jun e' alih.
 %mor jachin ke jun e' alih.
 %eng
S inch'ob' taj.
 = ma kinch'ob' taj.
 %mor *ma *k-0-in/ch'ob' ta-j.
 %eng
 %spa
C kachob' taj.
 %mor kachob' taj.
 %eng
S no'.
 %mor no'.
 %eng
C k'o: le jun achih.
 %mor k'o: le jun achih.
 %eng
S inta:t.
 %mor in-ta:t.
 %eng
P a at k'o: chila' al tian.
 %mor a at k'o: chi-la' al tian.
 %eng
T le le le cha.
 = le le le cha.
 %mor le le le /cha.
 %eng
 %spa
S lal Tian ruk'am maj wu:j.
 %mor le: al Tian r-u/k'am maj wu:j.
 %eng
C ah je'.
 %mor ah je'.
 %eng
S le in wuk'an numuye'k.
 %mor le: in w-u/k'am nu-muye'k.
 %eng
S keb ruk' al tian e, al tian e'.
 %mor keb r-uk' al tian e, al tian e'.
 %eng
C k'o: le naj chikop e', pa le jun wu:j.
 %mor k'o: le naj chikop e', pa le jun wu:j.
 %eng
C xaq oxib awach.
 %mor xaq oxib awach.
 %eng
S ah no, lupas al tian e.
 %mor ah no, le: u-pas al tian e.
 %eng
S ay lal Tian e cha'.
 %mor ay le: al Tian e /cha'.
 %eng
C ah je'.
 %mor ah je'.
 %eng
T li le'.
 = li le'.
 %mor ri le'.
 %eng
 %spa
T li le' awi le'.
 = li le' awi le'.
 %mor ri le' a-wi le'.
 %eng
 %spa
C jas uwach e jun e.
 %mor jas uwach e jun e.
 %eng
S jun la le'.
 %mor jun la le'.
 %eng
C a utz kawilo Se'p.
 %mor a utz kawilo Se'p.
 %eng
*S13-2
T wiloh.
 = utz kinwiloh.
 %mor *utz *k-0-inw/il-o.
 %eng
 %spa
C n k'u le jun nan e al Tian.
 %mor n k'u le: jun nan e al Tian.
 %eng
P jachin e jun ixoq e.
 %mor jachin e jun ixoq e.
 %eng
S inch'ob' taj.
 %mor *ma *k-0-in/ch'ob' ta-j.
 %eng
P kach'ob' uwach al tian.
 %mor kach'ob' uwach al tian.
 %eng
S koral, koral le.
 %mor koral, koral le.
 %eng
P m.
 %mor m.
 %eng
S koral le'.
 %mor koral le'.
 %eng
T saqe kije ka:k'.
 = saq kij e: ka:k'.
 %mor saq kij e: ka:k'.
 %eng
 %spa
C a utz kawilo al tian.
 %mor a utz kawilo al tian.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
C a utz kawil le poto.
 %mor a utz kawil le poto.
 %eng
T m jun chik e se'p e.
 = m jun chik e se'p e.
 %mor m jun chik e se'p e.
 %eng
 %spa
S lal Tian ku'l utukel.
 %mor le: al Tian *k-0/ku'l u-tukel.
 %eng
S le'e uj keb ruk' ujsepelik.
 %mor le'e uj keb r-uk' *k-uj/sep-el-ik.
 %eng
C juntiro k'o: lal se'p.
 %mor juntiro k'o: lal se'p.
 %eng
S eta.
 %mor eta.
 %eng
C kijeb' al Se'p.
 %mor kijeb' al Se'p.
 %eng
C oxib al Tian.
 %mor oxib al Tian.
 %eng
T jun chik e.
 = jun chik e.
 %mor jun chi-k e.
 %eng
 %spa
C k'o: ta chik.
 %mor k'o: ta chik.
 %eng
S e jun chik.
 %mor e jun chi-k.
 %eng
C ewi le: oxib' e.
 %mor ewi le: oxib' e.
 %eng
S le: jun i'.
 %mor le: jun i'.
 %eng
T k'ilik.
 = k'o:lik.
 %mor /k'o:-l-ik.
 %eng
 %spa
T nan e'.
 = nan e'.
 %mor nan e'.
 %eng
 %spa
*S13-3
N la kut e', esaxamey lal Tian.
 %mor la kut e', esaxamey lal Tian.
 %eng
N tzima xkay ta pa luwi: le'.
 %mor tzima xkay ta pa lu wi: le'.
 %eng
T le' cha.
 = le' cha.
 %mor le' /cha.
 %eng
 %spa
N amalay le jun al tian ma xqapak ta luwi le?
 %mor amalay le jun al tian ma xqapak ta lu wi le?
 %eng
S pior e jun i', le in e nukojom.
 %mor pior e jun i', le in e nu/koj-om.
 %eng
S nuxaqap.
 %mor nu-xaqap.
 %eng
N la k'ut e aj wera xa inaj ch'oqa't e.
 %mor la k'ut e aj wera xa inaj ch'oqa't e.
 %eng
N apalaj xq'alajinik.
 %mor a-palaj xq'alajin-ik.
 %eng
S xa mal le nuwi'.
 %mor xa mal le: nu-wi'.
 %eng
N esa k'u wach wa le xk'uje k'u.
 %mor esa k'u wach wa le xk'uje k'u.
 %eng
N ka ruk' e.
 %mor ka ruk' e.
 %eng
P jachin chik e.
 %mor jachin chik e.
 %eng
N lali le'.
 %mor le: ali le'.
 %eng
P jawi le.
 %mor jawi le.
 %eng
N xa ya ch'aqat q'eq kawilo le'.
 %mor xa ya ch'aqat q'eq kawilo le'.
 %eng
P xa ta k'are lumu'j lupalaj.
 %mor xa ta k'are lu mu'j lu palaj.
 %eng
R atz jin.
 %mor atz jin.
 %eng
N a are'.
 %mor a are'.
 %eng
P xa ma kakay ku wa' le q'i:j je wa ri'.
 %mor xa ma kakay ku wa' le q'i:j je wa ri'.
 %eng
S le nukuruz e'.
 %mor le nu-kuruz e'.
 %eng
C a utz kawilo al Tian.
 %mor a utz kawilo al Tian.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
C a utz kawilo.
 %mor a utz kawilo.
 %eng
*S13-4
S impe le jun cha.
 %mor impe le: jun /cha.
 %eng
S le: q'alaj e koral e'.
 %mor le: q'alaj e koral e'.
 %eng
N la k'ut e.
 %mor la k'ut e.
 %eng
T kural le: cha.
 = kural le: cha.
 %mor kural le: /cha.
 %eng
 %spa
N a kakanaj e ri ri' a pe'l.
 %mor a kakanaj e ri ri' a pe'l.
 %eng
C kanaj kanoq.
 %mor kanaj kanoq.
 %eng
N a kakanajik.
 %mor a kakanajik.
 %eng
C ah je'.
 %mor ah je'.
 %eng
N a:h.
 %mor a:h.
 %eng
C xaq wech.
 %mor xaq wech.
 %eng
N m, xaq qech i.
 %mor m, xaq q-e-ch i.
 %eng
T n no'.
 = n no'.
 %mor n no'.
 %eng
 %spa
S kinan k'u jun awe.
 %mor k-0-in/b'an k'u jun aw-e.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
N chixtzijona k'ut cha.
 %mor ch-ix/tzijo-n-a k'u-t /cha.
 %eng
N chixchaweq clih.
 %mor ch-ix/ch'aw-oq /chi.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
C jawi xpe wi le naj achachal.
 %mor jawi xpe wi le naj a chachal.
 %eng
C jawi xpe wi le naj.
 %mor jawi xpe wi le naj.
 %eng
T ya chuwech e nan.
 = chaya chuwech le: na:n.
 %mor *ch-0-*a/ya' chi-w-e-ch le: na:n.
 %eng
 %spa
C ah xe' pa Santuario.
 %mor ah xe' pa Santuario.
 %eng
T no' nnan in.
 = le: nuna:n in.
 %mor le: nu-na:n in.
 %eng
 %spa
S x'e lo tun je wa ri'.
 %mor x-0/b'e: lo tun je wa ri'.
 %eng
P jawi? payutla.
 %mor jawi? payutla.
 %eng
P jachin rachi'il.
 %mor jachin rachi'il.
 %eng
S rachi'l le rachi'l lal ya'n, le: rachajil.
 %mor r-achi'l le: r-achi'l le: al ya'n, le: r-achajil.
 %eng
*S13-5
P jachin ay ya'n.
 %mor jachin ay ya'n.
 %eng
P jachin awachajil al tian.
 %mor jachin awa chajil al tian.
 %eng
S rachajil a Ci's.
 %mor r-achajil a Ci's.
 %eng
P jachin a Ci's.
 %mor jachin a Ci's.
 %eng
S ja:h.
 %mor ja:h.
 %eng
P jachin a Ci's.
 %mor jachin a Ci's.
 %eng
S k'o: qu'k'.
 %mor /k'o: q-uk'.
 %eng
C rachi'il lal Tian.
 %mor rachi'il lal Tian.
 %eng
C xate' pa yutla al tian.
 %mor xate' pa yutla al tian.
 %eng
C kate pa yutla.
 %mor kate pa yutla.
 %eng
T jah.
 = jah.
 %mor jah.
 %eng
 %spa
C a kate pa yutla.
 %mor a kate pa yutla.
 %eng
S kinya ta wa chawech.
 %mor k-0-in/ya' ta wa chi-aw-e-ch.
 %eng
T le chi:ch' se'p, e ratz.
 = le: ch'ich' al Se'p.
 %mor le: ch'ich' *al Se'p, e r-atz..
 %eng
 %spa
C a kate wuk'.
 %mor a kate wuk'.
 %eng
C a kate wuk' pa yutla.
 %mor a kate wuk' pa yutla.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C no'.
 %mor no'.
 %eng
S chinoq.
 %mor chinoq.
 %eng
P le:.
 %mor le:.
 %eng
C k'o: chi jun.
 %mor k'o: chi jun.
 %eng
P le:.
 %mor le:.
 %eng
T le: chi.
 = le: chi.
 %mor le: /chi.
 %eng
 %spa
C kachap k'ut.
 %mor kachap k'ut.
 %eng
S kinchapo.
 %mor k-0-in/chap-o.
 %eng
C a katkowinik kasutu, kasutuj, kaxut'u:j.
 %mor a katkowinik kasutu, kasutuj, kaxut'u:j.
 %eng
*S13-6
P k'o: ne lo le junaj tz'iku.
 %mor k'o: ne lo le junaj tz'iku.
 %eng
C k'o:lik e:.
 %mor k'o:lik e:.
 %eng
P jawi le.
 %mor jawi le.
 %eng
C k'o: chuxe le jun ch'a:t.
 %mor k'o: chuxe le jun ch'a:t.
 %eng
P a mas nim chik, no xaq uwach wih.
 %mor a mas nim chik, no xaq uwach wih.
 %eng
C mas nim jub'iq'.
 %mor mas nim jub'iq'.
 %eng
T nim juxi'l.
 = nim juxi'l.
 %mor nim juxi'l.
 %eng
 %spa
C yamero k'o: le kape lu xi'k'.
 %mor yamero k'o: le kape lu xi'k'.
 %eng
S kape taj.
 %mor k-0/pet ta-j.
 %eng
P jasa ko, jasa u kolor le naj nab'eh.
 %mor jasa ko, jasa u kolor le naj nab'eh.
 %eng
S ja, xa jun jun wih.
 %mor ja, xa jun jun wih.
 %eng
C xaq junam, junam.
 %mor xaq junam, junam.
 %eng
C ay mo kotij taj.
 %mor ay ma katij taj.
 %eng
P al tian e' n k'o: ta jun...
 %mor al tian e' n /k'o: ta jun...
 %eng
P n k'o: ta jun kuenta le chuxe le'.
 %mor n /k'o: ta jun kuenta le chuxe le'.
 %eng
T nim.
 = nim.
 %mor nim.
 %eng
 %spa
C jasa xa'am chare.
 %mor jasa xa'am chare.
 %eng
P xinkowin chare.
 %mor xinkowin chare.
 %eng
S na we.
 %mor na we.
 %eng
C katkowin kaxut'uj.
 %mor katkowin kaxut'uj.
 %eng
S ya loq al Tian.
 %mor *ch-0-*a/ya' la-oq al Tian.
 %eng
T ri', xut'uj we in.
 = kinxut'uj we in.
 %mor ri', *k-0-*in/xut'u-j w-e in.
 %eng
 %spa
S ma karaj ta chik.
 %mor ma k-0-r/aj ta chi-k.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
S ma karaj ta chik.
 %mor ma k-0-r/aj ta chi-k.
 %eng
T kowinik.
 = kinkowinik.
 %mor *k-*in/kowin-ik.
 %eng
 %spa
*S13-7
C xq'upinik.
 %mor xq'upinik.
 %eng
P ko kachapo.
 %mor ko kachapo.
 %eng
C le: ko: pupus le:.
 %mor le: ko: pupus le:.
 %eng
C a utz we sin xutu, xut'uj.
 %mor a utz we sin xutu, xut'uj.
 %eng
T nm.
 = nm.
 %mor nm.
 %eng
 %spa
S le' cha.
 %mor le' /cha.
 %eng
C a utz we kinsutu, kinxut'uj.
 %mor a utz we kinsutu, kinxut'uj.
 %eng
T kin taj.
 = kinkowin taj.
 %mor *k-*in/kowin ta-j.
 %eng
 %spa
C kinkowinik.
 %mor kinkowinik.
 %eng
T kuwin in cha.
 = kinkowin in cha.
 %mor *k-*in/kowin in /cha.
 %eng
 %spa
C ma katkowin taj.
 %mor ma katkowin taj.
 %eng
P jawi x'e wi la ta:t.
 %mor jawi x'e wi le: a-ta:t.
 %eng
S ja:h.
 %mor ja:h.
 %eng
P xewi la ta:t.
 %mor xewi la ta:t.
 %eng
S ja:h.
 %mor ja:h.
 %eng
P xewi la ta:t.
 %mor xewi la ta:t.
 %eng
T kuwinik.
 = kinkowinik.
 %mor *k-*in/kowin-ik.
 %eng
 %spa
S x'e pa juyub'.
 %mor x-0/b'e: pa juyub'.
 %eng
P ma x'e ta la re pa yutla.
 %mor ma x'e ta la re pa yutla.
 %eng
S x'e taj.
 %mor x-0/b'e: ta-j.
 %eng
C kinxut'uj.
 %mor kinxut'uj.
 %eng
S wa karaj ta chi ka'ek.
 %mor wa k-0-r/aj ta chi k-0/b'e:-ik.
 %eng
C ma kawaj taj.
 %mor ma kawaj taj.
 %eng
P tzoqopij impe le.
 %mor tzoqopij impe le.
 %eng
S ah.
 %mor ah.
 %eng
P tzoqopij.
 %mor tzoqopij.
 %eng
C ah le: a utz we kinxut'uj.
 %mor ah le: a utz we kinxut'uj.
 %eng
P al Tian cha.
 %mor al Tian cha.
 %eng
*S13-8
C al tian.
 %mor al tian.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
P a utz kaxutuxik cha.
 %mor a utz kaxutuxik cha.
 %eng
C kaya chuwe.
 %mor kaya chuwe.
 %eng
T kowinik, kowinik.
 = kinkowinik.
 %mor *k-*in/kowin-ik.
 %eng
 %spa
P chapam pe le: al Tian e b'ay.
 %mor chapam pe le: al Tian e b'ay.
 %eng
P chapam pe le: junaj jun e'.
 %mor chapam pe le: junaj jun e'.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
P kachap waral i' ko ko kachapo.
 %mor kachap waral i' ko ko kachapo.
 %eng
P le, le n katzoqopij taj.
 %mor le, le n katzoqopij taj.
 %eng
P ay ko: kachapo.
 %mor ay ko: kachapo.
 %eng
S tzoqopij b'ik e, x'e pu lew.
 %mor *k-0/tzoqopij b'i-k e, x-0/b'e: pa ulew.
 %eng
S baya taj kachapik.
 %mor baya ta-j k-0/chap-ik.
 %eng
S xa ka'ek.
 %mor xa k-0/b'e:-ik.
 %eng
C kinya'o, le kachap le naj kuenta le.
 %mor kinya'o, le kachap le naj kuenta le.
 %eng
C le:'.
 %mor le:'.
 %eng
S ah.
 %mor ah.
 %eng
C le', le:', jas e xu'ano.
 %mor le', le:', jas e xu'ano.
 %eng
T rapap chiri'.
 = xrapap chiri'.
 %mor *x-0/rapap chi-ri'.
 %eng
 %spa
C xrapapik, n k'u la naj pesa.
 %mor xrapapik, n k'u la naj pesa.
 %eng
C al Tian pa la chachal.
 %mor al Tian pa la chachal.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
C jawi xe w.
 %mor jawi xe w.
 %eng
T uya in chili in, in nan in.
 = in chiri le: in.
 %mor in chi-ri le: in.
 %eng
 %spa
C xuya le naj pes.
 %mor xuya le naj pes.
 %eng
T no' nan in.
 = no' nan in.
 %mor no' nan in.
 %eng
 %spa
*S13-9
C are'.
 %mor are'.
 %eng
T na:n.
 = na:n.
 %mor na:n.
 %eng
 %spa
C are xuya lenaj a pes uy.
 %mor are xuya lenaj a pes uy.
 %eng
T k'o: chi na jun.
 = k'o: chi na jun.
 %mor /k'o: chi na jun.
 %eng
 %spa
S k'o: chi jun e xkamik.
 %mor /k'o: chi jun e x-0/kam-ik.
 %eng
C k'o:lik e, x'anik.
 %mor k'o:lik e, x'anik.
 %eng
T n'anik.
 = x'anik.
 %mor x-0/b'an-PASS1-ik.
 %eng
 %spa
P al tian e cha.
 %mor al tian e cha.
 %eng
S pe le cha.
 %mor pe le /cha.
 %eng
C al Tian e.
 %mor al Tian e.
 %eng
S le ana chuwe.
 %mor le *ch-0-*a/b'an-a chi-w-e.
 %eng
C inaj tew k'o: chupam e.
 %mor inaj tew k'o: chupam e.
 %eng
C le le naj kuenta le.
 %mor le le naj kuenta le.
 %eng
C ko kachapo.
 %mor ko kachapo.
 %eng
S tzoqopij k'u b'ik e.
 %mor *k-0/tzoqopij k'u b'i-k e.
 %eng
S chichup chi'.
 %mor ch-0-i/chup /chi'.
 %eng
T chichup chi'.
 = chichup chi'.
 %mor ch-0-i/chup /chi'.
 %eng
 %spa
C a xaxej awib'.
 %mor a xaxej awib'.
 %eng
S di cha.
 %mor di /cha.
 %eng
T chup chi, chup chi.
 = chup chi, chup chi.
 %mor *ch-0-i/chup /chi, *ch-0-i/chup /chi.
 %eng
 %spa
C a xej awib', a xaxej awib'.
 %mor a xej awib', a xaxej awib'.
 %eng
C xaxej awib.
 %mor xaxej awib.
 %eng
T n.
 = n.
 %mor n.
 %eng
 %spa
S na chi k'u we.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a chi k'u w-e.
 %eng
C uy le naj kuenta je la le, jas uwach.
 %mor uy le naj kuenta je la le, jas uwach.
 %eng
C uy bay, bay, bay xelik e.
 %mor uy bay, bay, bay xelik e.
 %eng
*S13-10
T n rap chi.
 = chi'.
 %mor /chi'.
 %eng
 %spa
T toq pi: we at, tzoqopij.
 = chatzoqopij lawe at.
 %mor *ch-0-*a/tzoqopi-j *le: #aw-e at.
 %eng
 %spa
C le.
 %mor le.
 %eng
S ri.
 %mor ri.
 %eng
C je la li'.
 %mor je la li'.
 %eng
P le le:.
 %mor le le:.
 %eng
T m rap chi.
 = m rap chi.
 %mor m rap /chi.
 %eng
 %spa
C kuraq puchi'.
 %mor kuraq puchi'.
 %eng
T nim chi, nin taj.
 = nim chi, nin taj.
 %mor nim /chi, nin ta-j.
 %eng
 %spa
C poq'inik, le k'o: le: jun chikop e.
 %mor poq'inik, le k'o: le: jun chikop e.
 %eng
C jawi k'o: wih nu pompu's.
 %mor jawi k'o: wih nu pompu's.
 %eng
C k'o: ta chik.
 %mor k'o: ta chik.
 %eng
T e:h chi.
 = e:h chi.
 %mor e:h /chi.
 %eng
 %spa
C katkowinik, kaxut'uj.
 %mor katkowinik, kaxut'uj.
 %eng
T aya.
 = aya.
 %mor aya.
 %eng
 %spa
C katkowinik, le ko kaxut'uj.
 %mor katkowinik, le ko kaxut'uj.
 %eng
C ko, ko, ko.
 %mor ko, ko, ko.
 %eng
S na chi k'ut e.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a chi k'u-t e.
 %eng
P no ko kaxut'uj, chaxut'uj impe at.
 %mor no ko kaxut'uj, chaxut'uj impe at.
 %eng
S ah no.
 %mor ah no.
 %eng
P kayuqu' je ka'ana le le' kachapo.
 %mor kayuqu' je ka'ana le le' kachapo.
 %eng
T jun chik e.
 = jun chik e.
 %mor jun chi-k e.
 %eng
 %spa
C che la q'ab', chaya la q'ab' chupam e le:.
 %mor che la q'ab', chaya la q'ab' chupam e le:.
 %eng
*S13-11
T le: chi.
 = le: chi.
 %mor le: /chi.
 %eng
 %spa
S ana chi k'ut e.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a chi k'u-t e.
 %eng
T se'p e se'p.
 = se'p e se'p.
 %mor se'p e se'p.
 %eng
 %spa
C azul la q'ab'.
 %mor azul la q'ab'.
 %eng
C pura pampu's.
 %mor pura pampu's.
 %eng
T pampu's, n taj.
 = n k'o: ta le: pompu's.
 %mor n /*k'o: ta *le: pompu's.
 %eng
 %spa
C le naj jun i'.
 %mor le naj jun i'.
 %eng
T kokik.
 = kokik.
 %mor k-0/ok-ik.
 %eng
 %spa
C oh kok chik.
 %mor oh kok chi-k.
 %eng
S le:.
 %mor le:.
 %eng
C k'otachik.
 %mor k'otachik.
 %eng
S k'o: walal i.
 %mor /k'o: waral i.
 %eng
C no' ni modo le'.
 %mor no' ni modo le'.
 %eng
P al tian e, le jun mam e'.
 %mor al tian e, le jun mam e'.
 %eng
T ja, an jun mam we.
 = kin'an jun mam weh.
 %mor *k-0-*in/b'an jun mam w-e.
 %eng
 %spa
C k'o: keb' aq'ab'.
 %mor k'o: keb' a-q'ab'.
 %eng
T keb'er chik e chi.
 = keb'er chik e chi.
 %mor keb'er chi-k e /chi.
 %eng
 %spa
C keb' e azulab', puro azul le'.
 %mor keb' e azulab', puro azul le'.
 %eng
T al se'p e: cha'.
 = al se'p e: cha'.
 %mor al se'p e: /cha'.
 %eng
 %spa
C zul kacha chare.
 %mor zul kacha chare.
 %eng
T zul.
 = zul.
 %mor zul.
 %eng
 %spa
C azul lu kolor.
 %mor azul lu kolor.
 %eng
S k'o: inaj uj kuenta le.
 %mor /k'o: inaj uj kuenta le.
 %eng
C kok e jun aqab' e le: le:.
 %mor kok e jun a-qab' e le: le:.
 %eng
S katzoqopij b'i le we in.
 %mor k-0-a/tzoqopi-j b'i le: w-e in.
 %eng
P chaxut'uj keb', qana mpe na.
 %mor chaxut'uj keb', /qana mpe na.
 %eng
*S13-12
C uy, uy jun chikop e.
 %mor uy, uy jun chikop e.
 %eng
T nan e cha.
 = cha'ana we cha.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a *w-e /cha.
 %eng
 %spa
N la k'ut e.
 %mor la k'u-t e.
 %eng
S le: cha.
 %mor le: /cha.
 %eng
T e li li.
 = e li li.
 %mor e ri ri.
 %eng
 %spa
C a kawesaj.
 %mor a kawesaj.
 %eng
T mtzaj.
 = kinwesaj.
 %mor *k-0-*inw/esa-j.
 %eng
 %spa
C le:'.
 %mor le:'.
 %eng
T ntzaj e.
 = kinwesaj e'.
 %mor *k-0-inw/esa-j e'.
 %eng
 %spa
S chik.
 %mor chi-k.
 %eng
C k'o: ta chik.
 %mor /k'o: ta chik.
 %eng
S nko:jo.
 = kinkojo.
 %mor *k-0-in/koj-o.
 %eng
P ko: chaxut'uj e yamero le.
 %mor ko: chaxut'uj e yamero le.
 %eng
C kaya pe le nu q'ab' in.
 %mor kaya pe le nu q'ab' in.
 %eng
S ya k'uloq.
 %mor *ch-0-*a/ya' k'u la-oq.
 %eng
P qana mpe na.
 %mor /qana mpe na.
 %eng
T ah nim taj.
 = ah nim taj.
 %mor ah nim ta-j.
 %eng
 %spa
C xtzaqik.
 %mor xtzaqik.
 %eng
P kaxut'uj e wari'.
 %mor kaxut'uj e wari'.
 %eng
C karaj taj n karaj taj le'.
 %mor karaj taj n karaj taj le'.
 %eng
C lawila mpe.
 %mor lawila mpe.
 %eng
T in chi, tij e jun chik.
 = kintij e: jun chik.
 %mor *k-0-*in/tij e: jun chi-k.
 %eng
 %spa
C xtzaq e jun e.
 %mor xtzaq e jun e.
 %eng
P xut'uj chi le jun chik e.
 %mor xut'uj chi le jun chik e.
 %eng
T kun chik.
 = jun chik.
 %mor jun chik.
 %eng
 %spa
C le: jun chik e, jawi'.
 %mor le: jun chik e, jawi'.
 %eng
*S13-13
T waral chik e.
 = waral chik e.
 %mor waral chi-k e.
 %eng
 %spa
C pa nuq'ab' i.
 %mor pa nu q'ab' i.
 %eng
S ya' loq.
 %mor *ch-0-*a/ya' la-oq.
 %eng
T ya loq chi, jun e.
 = chaya chi la jun e'.
 %mor *ch-0-*a/ya' chi la jun e'.
 %eng
 %spa
T al se'p in e an taj.
 = le: in e, ma kia'an taj.
 %mor le: in e, ma *k-0-in/b'an ta-j.
 %eng
 %spa
C le:'.
 %mor le:'.
 %eng
T ah win chik i.
 = we in chik.
 %mor w-e in chi-k.
 %eng
 %spa
T ra:p chi:.
 = ra:p chi:.
 %mor ra:p /chi:.
 %eng
 %spa
C karap upuchi, le' kachapo.
 %mor karap upuchi, le' kachapo.
 %eng
C ko kachapo ko: kachapo ay, ay.
 %mor ko kachapo ko: kachapo ay, ay.
 %eng
T qaq chi.
 = qaq chi.
 %mor qaq /chi.
 %eng
 %spa
C pst chi.
 %mor pst chi.
 %eng
T nu kowinik.
 = kinkowinik.
 %mor *k-*in/kowin-ik.
 %eng
 %spa
C katkowinik ko kaxut'uj.
 %mor katkowinik ko kaxut'uj.
 %eng
S en ma la le le' le:.
 %mor en ma la le le' le:.
 %eng
P jama loq.
 %mor /jama la-oq.
 %eng
S le wu:j.
 %mor le: wu:j.
 %eng
P jachin chik e wu:j.
 %mor jachin chik e wu:j.
 %eng
S jatama la at e.
 %mor /jat/k'am-a la at e.
 %eng
P jachin chik e.
 %mor jachin chik e.
 %eng
S wu:j.
 %mor wu:j.
 %eng
P chin chik e wu:j.
 %mor chin chik e wu:j.
 %eng
S utz e wa ri' le.
 %mor utz e wa ri' le.
 %eng
P le ri'.
 %mor le ri'.
 %eng
S pare's.
 %mor pare's.
 %eng
P o are le jun e'.
 %mor o are le jun e'.
 %eng
*S13-14
C jas uwach e wuj.
 %mor jas uwach e wuj.
 %eng
N che le le nikaj wuj e.
 %mor che le le nikaj wuj e.
 %eng
T le ya li.
 = le ya li.
 %mor le ya li.
 %eng
 %spa
N a kaqesaj?
 %mor a kaqesaj?
 %eng
P sab'er are lal se'p kab'inik.
 %mor sab'er are lal se'p kab'inik.
 %eng
N a are are le wu:j uyom kan la pe'l la'.
 %mor a are are le wu:j uyom kan la pe'l la'.
 %eng
C jas uwach e jun wu:j.
 %mor jas uwach e jun wu:j.
 %eng
T e k'o: ne ken ya.
 = e k'o: ne ken ya.
 %mor e /k'o: ne ken ya.
 %eng
 %spa
C a katkowinik ka.
 %mor a katkowinik ka.
 %eng
T n.
 = n.
 %mor n.
 %eng
 %spa
N le' dih le'.
 %mor le' dih le'.
 %eng
C ko: kaxut'uj.
 %mor ko: kaxut'uj.
 %eng
T kaxut'uj.
 = kaxut'uj.
 %mor k-0-a/xut'u-j.
 %eng
 %spa
C kaxut'uj.
 %mor kaxut'uj.
 %eng
T ay n kuwin taj.
 = ay ma kinkowin taj.
 %mor ay ma *k-*in/kowin ta-j.
 %eng
 %spa
T n kuwin taj.
 = ma kinkowin taj.
 %mor ma *k-*in/kowin ta-j.
 %eng
 %spa
C a utz kinxut'uj.
 %mor a utz kinxut'uj.
 %eng
T m jut'uj.
 = kinxut'uj.
 %mor *k-0-*in/xut'u-j.
 %eng
 %spa
S k'o:lik.
 %mor /k'o:-l-ik.
 %eng
C ko:h.
 %mor ko:h.
 %eng
C ko:h.
 %mor ko:h.
 %eng
S koh le.
 %mor koh le.
 %eng
C ko: kachap puchi'.
 %mor ko: kachap pa uchi'.
 %eng
T uy.
 = uy.
 %mor uy.
 %eng
 %spa
S ya cha.
 %mor ya /cha.
 %eng
T n kuwinik e.
 = kinkowinik e.
 %mor *k-*in/kowin-ik e.
 %eng
 %spa
C le le k'o:lik e.
 %mor le le k'o:lik e.
 %eng
*S13-15
T ay kuwinik.
 = kinkowinik.
 %mor *k-*in/kowin-ik.
 %eng
 %spa
C le, le, le:.
 %mor le, le, le:.
 %eng
T n kuwin in, n kuwin in.
 = kinkowin in.
 %mor *k-*in/kowin in.
 %eng
 %spa
T kuwin taj.
 = ma kinkowin taj.
 %mor *ma *k-*in/kowin ta-j.
 %eng
 %spa
C katkowinik uy tzaq pulew.
 %mor katkowinik uy tzaq pa ulew.
 %eng
T le, le cha.
 = le, le cha.
 %mor le, le /cha.
 %eng
 %spa
S le cha.
 %mor le /cha.
 %eng
T ay chi, kuwinik.
 = kinkowinik.
 %mor *k-*in/kowin-ik.
 %eng
 %spa
T sikin e.
 = tz'ikin e'.
 %mor tz'ikin e'.
 %eng
 %spa
S karapapik.
 %mor k-0/rapap-ik.
 %eng
C karapapik.
 %mor karapapik.
 %eng
T rapapik.
 = karapapik.
 %mor *k-0/rapap-ik.
 %eng
 %spa
C jachin karapapih.
 %mor jachin karapapih.
 %eng
T ay kuwin taj.
 = ay ma kinkowin taj.
 %mor ay *ma *k-*in/kowin ta-j.
 %eng
 %spa
C a utz we kimrapapik.
 %mor a utz we kimrapapik.
 %eng
S chaweq le:b'al la la Tian.
 %mor chaweq le:b'al la la Tian.
 %eng
C a utz we kinrapapik.
 %mor a utz we kinrapapik.
 %eng
T ah noh.
 = ah noh.
 %mor ah noh.
 %eng
 %spa
S kape chi k'ut a a a pelipe.
 %mor k-0/pet chi k'u-t a a a pelipe.
 %eng
C kinpe chi k'ut.
 %mor k-in/pet chi k'u-t.
 %eng
T pe chik.
 = a katpe chik.
 %mor *a *k-*at/pet chi-k.
 %eng
 %spa
C xinpetik.
 %mor xinpetik.
 %eng
P jas k'u re le ri a pe'l le'.
 %mor jas k'u re le ri a pe'l le'.
 %eng
P le ri ri'.
 %mor le ri ri'.
 %eng
C le microfon.
 %mor le microfon.
 %eng
P pero kach'awik ku ke rech jun cine le ri.
 %mor pero kach'awik ku ke rech jun cine le ri.
 %eng
*S13-16
C ruk' e cine.
 %mor ruk' e cine.
 %eng
P tane: we jas uwach le ku.
 %mor tane: we jas uwach le ku.
 %eng
T nkuwinik.
 = kinkowinik.
 %mor *k-*in/kowin-ik.
 %eng
 %spa
C kach'awik le: cine.
 %mor kach'awik le: cine.
 %eng
P kach'awik.
 %mor kach'awik.
 %eng
C komo k'o: pa le chib'o.
 %mor komo k'o: pa le chib'o.
 %eng
T al Se'p.
 = al Se'p.
 %mor al Se'p.
 %eng
 %spa
P pero ma mintawa le ri.
 %mor pero ma mintawa le ri.
 %eng
C xa luraqan le wa ri'.
 %mor xa lu raqan le wa ri'.
 %eng
C a xaq pa nuq'ab' wene xaq je la le'.
 %mor a xaq pa nu q'ab' wene xaq je la le'.
 %eng
C wene jub'iq mas nem.
 %mor wene jub'iq mas nem.
 %eng
P we ne junaj je la le' q'anoq.
 %mor we ne junaj je la le' q'anoq.
 %eng
C no' xaq je la le'.
 %mor no' xaq je la le'.
 %eng
P pero paqalik.
 %mor pero paqalik.
 %eng
S na chi k'ut e cha.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a chi k'u-t e /cha.
 %eng
S di uy, di uy.
 %mor di uy, di uy.
 %eng
C a k'o: le naj kuenta.
 %mor a /k'o: le naj kuenta.
 %eng
S no nimah.
 %mor no nimah.
 %eng
C kin'an jun nim.
 %mor kin'an jun nim.
 %eng
C jun nam.
 %mor jun nam.
 %eng
S le', je la le le'.
 %mor le', je la le le'.
 %eng
C je la le', jas ku'ano.
 %mor je la le', jas ku'ano.
 %eng
S wich' taj.
 %mor wich' ta-j.
 %eng
C a nim.
 %mor a nim.
 %eng
T nim e'.
 = nim e'.
 %mor nim e'.
 %eng
 %spa
C a kawaj, ko kachapo, ko kachapo.
 %mor a kawaj, ko kachapo, ko kachapo.
 %eng
*S13-17
S ana mpe na.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a mpe na.
 %eng
S jas uwach kawil chupam e.
 %mor jas u-wach k-0-aw/il chi-u-pam e.
 %eng
T in chi, kuwin taj.
 = ma kinkowin taj.
 %mor *ma *k-*in/kowin ta-j.
 %eng
 %spa
P chaxut'uj k'ut al tian.
 %mor chaxut'uj k'ut al tian.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
P chaxut'uj.
 %mor chaxut'uj.
 %eng
C  a utz kinxut'uj.
 %mor  a utz kinxut'uj.
 %eng
T xut'uj.
 = chaxut'uj.
 %mor *ch-0-*a/xut'u-j.
 %eng
 %spa
C a utz kinxut'uj.
 %mor a utz kinxut'uj.
 %eng
C a kaxut'uj at.
 %mor a kaxut'uj at.
 %eng
T ay tzaqik.
 = xtzaqik.
 %mor *x-0/tzaq-ik.
 %eng
 %spa
P jachin chik e.
 %mor jachin chik e.
 %eng
T pumpu's.
 = le: pompu's.
 %mor le: pompu's.
 %eng
 %spa
S le chapa kut.
 %mor le: *ch-0-*a/chapa k'u-t.
 %eng
C ah yamero, yamero xaxut'uj.
 %mor ah yamero, yamero xaxut'uj.
 %eng
C jun biblioteca jela' Irlanda.
 %mor jun biblioteca jela' Irlanda.
 %eng
T le' cha.
 = le' cha.
 %mor le' /cha.
 %eng
 %spa
P le ri ri'.
 %mor le ri ri'.
 %eng
S kachapo nah, chapa k'ut e.
 %mor k-0-a/chap-o nah, *ch-0-*a/chap-a k'u-t e.
 %eng
T ay in chik.
 = ay in chik.
 %mor ay in chi-k.
 %eng
 %spa
C a utz kinchap pa nu chi' o pa nuq'ab'.
 %mor a utz kinchap pa nu chi' o pa nuq'ab'.
 %eng
S chapa le'.
 %mor *ch-0-*a/chap-a le'.
 %eng
C pa nuchi'.
 %mor pa nu chi'.
 %eng
P jun frisb'i, mas nim chuwa le jun no'.
 %mor jun frisb'i, mas nim chuwa le jun no'.
 %eng
C no'.
 %mor no'.
 %eng
P are mas utz pa jun taq campo je le ri'.
 %mor are mas utz pa jun taq campo je le ri'.
 %eng
*S13-18
T jun le' cha.
 = jun la le cha.
 %mor jun la le /cha.
 %eng
 %spa
C jas che mas utz.
 %mor jas che mas utz.
 %eng
*xk'is le: nabe uwach le cinta S-13.
*S13-19
S ya loq.
 %mor *ch-0-*a/ya' la-oq.
 %eng
T yx, lintaj.
 = intaj.
 %mor intaj.
 %eng
 %spa
S nima.
 %mor nima.
 %eng
P b'ay cha'ana k'ut e.
 %mor b'ay cha'ana k'ut e.
 %eng
P chapa chiri' ko:.
 %mor chapa chi-ri' ko:.
 %eng
T nim e'.
 = nim e'.
 %mor nim e'.
 %eng
 %spa
P ko: kachapo.
 %mor ko: kachapo.
 %eng
C ko: ko: ko:.
 %mor ko: ko: ko:.
 %eng
C le lawi le k'o: le: joran chupam e'.
 %mor le lawi le /k'o: le: joran chi-u-pam e'.
 %eng
T chupik.
 = xchupik.
 %mor x-0/chup-ik.
 %eng
 %spa
C chupik.
 %mor chupik.
 %eng
S rax.
 %mor rax.
 %eng
T na' at.
 = cha'ana at.
 %mor *ch-0-*a/b'an-a at.
 %eng
 %spa
S rax.
 %mor rax.
 %eng
C kin'ano.
 %mor kin'ano.
 %eng
T ri', nim e, nim, nim.
 = ri', nim e, nim, nim.
 %mor ri', nim e, nim, nim.
 %eng
 %spa
C mas nim.
 %mor mas nim.
 %eng
T ya le'.
 = ya le'.
 %mor ya le'.
 %eng
 %spa
C ko: kachapo, ko: kachapo.
 %mor ko: kachapo, ko: kachapo.
 %eng
T lech in le:.
 = wech in le.
 %mor w-e-ch in le.
 %eng
 %spa
C yamero.
 %mor yamero.
 %eng
S le' chi.
 %mor le' /chi.
 %eng
P ay jun kotokik e.
 %mor ay jun /kot-ok-ik e.
 %eng
S in chik e.
 %mor in chik e.
 %eng
T rap chi.
 = rap chi.
 %mor rap /chi.
 %eng
 %spa
C xurap puchi'.
 %mor xurap pa uchi'.
 %eng
*S13-20
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
P al tian e'.
 %mor al tian e'.
 %eng
T ja:.
 = ja:.
 %mor ja:.
 %eng
 %spa
P le jun kuenta le kutume:j.
 %mor le jun kuenta le kutume:j.
 %eng
P xuk'aq rib e jun achi le'.
 %mor xuk'aq r-ib' e jun achi le'.
 %eng
P kach'ob'o jas uwach e'nn.
 %mor kach'ob'o jas uwach e'nn.
 %eng
T ja:.
 = ja:.
 %mor ja:.
 %eng
 %spa
S kotz'i:j.
 %mor kotz'i:j.
 %eng
P kach'ob'o jas uwach e ri ri.
 %mor kach'ob'o jas uwach e ri ri.
 %eng
T kotz'ij.
 = kotz'ij.
 %mor kotz'ij.
 %eng
 %spa
P no.
 %mor no.
 %eng
C no'.
 %mor no'.
 %eng
P pi:x.
 %mor pi:x.
 %eng
C pi:x no re lal tian.
 %mor pi:x no re lal tian.
 %eng
S pix taj, tian.
 %mor pix taj, tian.
 %eng
T a:h.
 = a:h.
 %mor a:h.
 %eng
 %spa
S ay.
 %mor ay.
 %eng
C ko: kachapo b'ay, b'ay, b'ay le.
 %mor ko: kachapo b'ay, b'ay, b'ay le.
 %eng
T keb', keb' le pix.
 = keb', keb' le pix.
 %mor keb', keb' le pix.
 %eng
 %spa
T win chik.
 = we in chik.
 %mor w-e in chi-k.
 %eng
 %spa
T nim, chi'x min.
 = nim, chi'x min.
 %mor nim, chi'x min.
 %eng
 %spa
C ko: kachapo, ko: kachapo ko, ko, ko.
 %mor ko: kachapo, ko: kachapo ko, ko, ko.
 %eng
C k'o:lik e.
 %mor k'o:lik e.
 %eng
S wub' e wub' e.
 %mor wub' e wub' e.
 %eng
P ula le rismachi' le jun achi.
 %mor ula le rismachi' le jun achi.
 %eng
C yamero kok pulew.
 %mor yamero kok pa ulew.
 %eng
*S13-21
P jasche ma ka'an ta we at.
 %mor jasche ma ka'an ta we at.
 %eng
C ni modo.
 %mor ni modo.
 %eng
S katkowinik.
 %mor k-at/kowin-ik.
 %eng
T kuwin at.
 = katkowin at.
 %mor *k-*at/kowin at.
 %eng
 %spa
T di:h, kuwinik.
 = katk.
 %mor di, *k-*at/kowin-ik.
 %eng
 %spa
C katkowinik ko: kachapo.
 %mor katkowinik ko: kachapo.
 %eng
C kor, ko: le.
 %mor kor, ko: le.
 %eng
S wik.
 %mor wik.
 %eng
T mama, ma ma.
 = mama, ma ma.
 %mor mama, ma ma.
 %eng
 %spa
C b'ay ma k'o pa ke wantam.
 %mor b'ay ma k'o pa ke wantam.
 %eng
S le'.
 %mor le'.
 %eng
T laya.
 = radio.
 %mor radio.
 %eng
 %spa
S ey kumatz.
 %mor ey kumatz.
 %eng
T Mari'y, Mari'ye.
 = al Mari'y.
 %mor *al Mari'y.
 %eng
 %spa
S saj k'ut al Tian.
 %mor /saj k'u-t al Tian.
 %eng
C keb' e pampu's, keb' pompu's.
 %mor keb' e pampu's, keb' pompu's.
 %eng
S ay dih ay chi, k'o:lik.
 %mor ay dih ay chi, /k'o:-l-ik.
 %eng
T kuwinik.
 = xinkowinik.
 %mor *x-*in/kowin-ik.
 %eng
 %spa
C kakowinik, ko, ko.
 %mor kakowinik, ko, ko.
 %eng
C ko kaxut'uj, le chi.
 %mor ko kaxut'uj, le chi.
 %eng
T li' chi.
 = li' chi.
 %mor li' /chi.
 %eng
 %spa
C ko ko le, le, le ya.
 %mor ko ko le, le, le ya.
 %eng
C yamero, yamero, yamero.
 %mor yamero, yamero, yamero.
 %eng
T rap chi.
 = rap chi.
 %mor rap /chi.
 %eng
 %spa
P oy ya ko chi tel chareh.
 %mor oy ya ko chi tel chareh.
 %eng
C k'o: le tel.
 %mor k'o: le tel.
 %eng
*S13-22
P ya.
 %mor ya.
 %eng
T ah tiqik, ha kuwintaj ma kinkowintaj.    ***
 = ah tiqik, ha kuwintaj ma kinkowintaj.
 %mor ah /tiq-ik, ha kuwin taj ma k-in/kowin ta-j.
 %eng
 %spa
C katkowinik.
 %mor katkowinik.
 %eng
T kinik.
 = kinkowinik.
 %mor *k-*in/kowin-ik.
 %eng
 %spa
C le, le, le ah yamero.
 %mor le, le, le ah yamero.
 %eng
P o:h xpoq'ik.
 %mor o:h xpoq'ik.
 %eng
S uh poq e jun chik.
 %mor uh *x-0/poq' e jun chi-k.
 %eng
T win chik e.
 = we in chik e.
 %mor w-e in chi-k e.
 %eng
 %spa
P chaxut'uj k'ut ko: kaxut'uj.
 %mor chaxut'uj k'ut ko: kaxut'uj.
 %eng
S k'o: chi jun e le: wuj e.
 %mor /k'o: chi jun e le: wuj e.
 %eng
T k'o: chi jun e.
 = k'o: chi jun e.
 %mor /k'o: chi jun e.
 %eng
 %spa
C k'o: chik.
 %mor k'o: chik.
 %eng
S inchap in cha.
 = kinchap in cha.
 %mor *k-0-in/chap in /cha.
 %eng
P uy yamero xopam pa q'aq.
 %mor uy yamero xopam pa q'aq.
 %eng
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
S are le.
 %mor are le.
 %eng
C jun papus.
 %mor jun papus.
 %eng
S m.
 %mor m.
 %eng
C jas uwach e kinanoh.
 %mor jas uwach e kinanoh.
 %eng
T ay la punpu'x.
 = ay la punpu'x.
 %mor ay le: a-punpu'x.
 %eng
 %spa
C jas uwach e kin'anoh.
 %mor jas uwach e kin'anoh.
 %eng
S nim le.
 %mor nim le.
 %eng
C ni modo.
 %mor ni modo.
 %eng
T an e we in.
 = kin'an e we in.
 %mor *k-0-*in/b'an e w-e in.
 %eng
 %spa
S an e we in.
 %mor *k-0-*in/b'an e w-e in.
 %eng
T in chik.
 = in chik.
 %mor in chi-k.
 %eng
 %spa
*S13-23
C kachapo ko kachapo.
 %mor kachapo ko kachapo.
 %eng
S nim, nim cha.
 %mor nim, nim /cha.
 %eng
T tzaqik.
 = xtzaqik.
 %mor *x-0/tzaq-ik.
 %eng
 %spa
C jas uwach k'o: chupam e.
 %mor jas uwach k'o: chupam e.
 %eng
C al Se'p.
 %mor al Se'p.
 %eng
S chitzoqopij b'ik.
 %mor ch-0-i/tzoqopi-j b'i-k.
 %eng
T jun ketzanik.
 = jun ketzanik.
 %mor jun k-0/etz'an-ik.
 %eng
 %spa
S rach'aqij.
 %mor *k-0/rach'aqi-j.
 %eng
P jasa modo le ri ri.
 %mor jasa modo le ri ri.
 %eng
P xa kutz'ibaj ubi' jun ruk'.
 %mor xa kutz'ibaj ubi' jun ruk'.
 %eng
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
C katzukuj jun truco.
 %mor katzukuj jun truco.
 %eng
C kelb'ike.
 %mor kelb'ike.
 %eng
T rap chi, in chik.
 = rap chi, in chik.
 %mor rap /chi, in chi-k.
 %eng
 %spa
C awe at, uy ma junam taj la chachal.
 %mor awe at, uy ma junam taj le: a-chachal.
 %eng
T ja.
 = ja.
 %mor ja.
 %eng
 %spa
C k'o: le jun li le.
 %mor k'o: le jun li le.
 %eng
T k'o ta xik, k'o: ta chik.
 = k'o ta xik, k'o: ta chik.
 %mor /k'o: ta xik, /k'o: ta chi-k.
 %eng
 %spa
C xaq mim e jun.
 %mor xaq mim e jun.
 %eng
T ko: ta chik.
 = ko: ta chik.
 %mor /ko: ta chi-k.
 %eng
 %spa
C jun wiche jun chike no, no.
 %mor jun wiche jun chike no, no.
 %eng
C kin an e junaj re lal Tian.
 %mor kin an e junaj re lal Tian.
 %eng
S lal Tian.
 %mor le: al Tian.
 %eng
C are nan, ko kachapo, ko kachapo.
 %mor are nan, ko kachapo, ko kachapo.
 %eng
T ay we in chik.
 = ay we in chik.
 %mor ay w-e in chi-k.
 %eng
 %spa
C awe at.
 %mor awe at.
 %eng
*S13-24
T we in lal.
 = we in lal.
 %mor w-e in le: al.
 %eng
 %spa
T ay le: nk'al nan e.
 = ke jun ak'al.
 %mor ke jun ak'al.
 %eng
 %spa
T ah tzaqik.
 = xtzaqik.
 %mor *x-0/tzaq-ik.
 %eng
 %spa
C xtzaqik n k'o ta mas e tew.
 %mor xtzaqik n /k'o: ta mas e tew.
 %eng
T k'o ta chik.
 = k'o ta chik.
 %mor /k'o: ta chi-k.
 %eng
 %spa
C k'o taj jawi x'e wi.
 %mor /k'o: taj jawi x'e wi.
 %eng
S pape rosado.
 %mor pape rosado.
 %eng
T k'olik chupam.
 = k'o: chupam.
 %mor /k'o:-!l-!ik chi-u-pam.
 %eng
 %spa
C jawi xe wi le: tew k'o: chupam.
 %mor jawi xe wi le: tew k'o: chupam.
 %eng
T chupam.
 = chupam.
 %mor chi-u-pam.
 %eng
 %spa
C pero n k'o: ta chik le.
 %mor pero n /k'o: ta chi-k le.
 %eng
T k'o:lik, chupam.
 = k'o:lik, chupam.
 %mor /k'o:-l-ik, chi-u-pam.
 %eng
 %spa
C lawila mpe, n k'o: taj.
 %mor lawila mpe, n /k'o: taj.
 %eng
T k'o: taj.
 = k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C jawi kape wi le: tew.
 %mor jawi kape wi le: tew.
 %eng
T ja:l.
 = ja:l.
 %mor ja:l.
 %eng
 %spa
C jawi kape wi le: tew k'o: chupam.
 %mor jawi kape wi le: tew k'o: chupam.
 %eng
T pat tux.
 = pat tux.
 %mor pat tux.
 %eng
 %spa
T ay tzaqik.
 = xtzaqik.
 %mor *x-0/tzaq-ik.
 %eng
 %spa
C tzaqik.
 %mor tzaqik.
 %eng
S xel chi chupam.
 %mor x-0/el chi chi-u-pam.
 %eng
C joropa.
 %mor joropa.
 %eng
S kink'olo ya loq.
 %mor k-0-in/k'ol-o ya la-oq.
 %eng
C xa orib', jas uwach ka'ano.
 %mor xa orib', jas uwach ka'ano.
 %eng
C a katpixkunik.
 %mor a katpixkunik.
 %eng
T no ko'l npatinaj.
 = ko'l inpetinaq.
 %mor ko'l in/pet-inaq.
 %eng
 %spa
*S13-25
S kintij we in kintij.
 %mor k-0-in/tij w-e in k-0-in/tij.
 %eng
P chawiyej impe na.
 %mor chawiyej impe na.
 %eng
C jas uwach k'o: chupam e.
 %mor jas uwach k'o: chupam e.
 %eng
T nim i, nim e'.
 = nim i, nim e'.
 %mor nim i, nim e'.
 %eng
 %spa
C nim, nim chik.
 %mor nim, nim chik.
 %eng
T nub'atz' se'p.
 = nub'atz' al Se'p.
 %mor nu-b'atz' *al Se'p.
 %eng
 %spa
C nim, nim.
 %mor nim, nim.
 %eng
S win chik le.
 %mor w-e in chi-k le.
 %eng
T li'.
 = ri'.
 %mor ri'.
 %eng
 %spa
C lawila mpe' jas uwach e ku'ano.
 %mor lawila mpe' jas uwach e ku'ano.
 %eng
T nchupe, chupik.
 = xchupik.
 %mor *x-0/chup-ik.
 %eng
 %spa
C xchupik, xchupik.
 %mor xchupik, xchupik.
 %eng
T nchupik.
 = xchupik.
 %mor *x-0/chup-ik.
 %eng
 %spa
T le cha.
 = le cha.
 %mor le /cha.
 %eng
 %spa
C le le le, le:.
 %mor le le le, le:.
 %eng
P chaseq'ij la jun q'ab' chare.
 %mor chaseq'ij la jun q'ab' chare.
 %eng
P bay xtzaqik.
 %mor bay xtzaqik.
 %eng
S qajik.
 %mor *x-0/qaj-ik.
 %eng
C jas uwach e kikiano.
 %mor jas u-wach e kikiano.
 %eng
C jas tajin kikiano.
 %mor jas tajin kikiano.
 %eng
T ja chi qalik e chi kaj.
 = xqaj le: chi kaj.
 %mor *x-0/qaj le: chi kaj.
 %eng
 %spa
C le yamero xtzaq paq'ab'.
 %mor le yamero xtzaq pa a-q'ab'.
 %eng
T ay nuchachal.
 = ay nuchachal.
 %mor ay nu-chachal.
 %eng
 %spa
C ah jas uwach xu'an lachachal.
 %mor ah jas uwach xu'an la chachal.
 %eng
T re nunan.
 = re nunan.
 %mor r-e nu-nan.
 %eng
 %spa
C jas xu'an a chachal.
 %mor jas xu'an a chachal.
 %eng
*S13-26
T chachal nan e, le cha.
 = uchachal ke nunan e', le cha.
 %mor *u-chachal ke nu-nan e', le /cha.
 %eng
 %spa
C are lanan.
 %mor are la nan.
 %eng
T ja.
 = ja.
 %mor ja.
 %eng
 %spa
C re la nan.
 %mor re la nan.
 %eng
T k'o:lik, k'o: pa jah.
 = k'o:lik, k'o: pa jah.
 %mor /k'o:-l-ik, /k'o: pa jah.
 %eng
 %spa
C a k'o: pa ja.
 %mor a k'o: pa ja.
 %eng
T ruk' mari'y.
 = ruk' mari'y.
 %mor r-uk' mari'y.
 %eng
 %spa
C jas tajin ku'ano.
 %mor jas tajin ku'ano.
 %eng
T xach.
 = jasach.
 %mor jasach.
 %eng
 %spa
C jas tajin ku'ano.
 %mor jas tajin ku'ano.
 %eng
T tzi tzi tijo.
 = tzi ku'anoh.
 %mor tzi *k-0-*u/b'an-o.
 %eng
 %spa
C tzi tzi ku'ano.
 %mor tzi tzi ku'ano.
 %eng
T tzi nan e che cha wa at cha.
 = le: tzi nan e', in chare awe at cha'.
 %mor le: tzi nan e', *in chare #aw-e at /cha'.
 %eng
 %spa n ta.
C jas xu'ano.
 %mor jas xu'ano.
 %eng
S a xt'oqopijik.
 %mor a x-0/t'oqopi-#j-ik.
 %eng
P xt'oqopinik o xpoq'inik.
 %mor x-0/t'oqopin-ik o x-0/poq'i-n-ik.
 %eng
C jachin rumal, rumal le: jun.
 %mor jachin rumal, rumal le: jun.
 %eng
C o awumal at.
 %mor o awumal at.
 %eng
T rap chi.
 = rap chi.
 %mor rap /chi.
 %eng
 %spa
S kuwach k'ut, k'o: chirij.
 %mor ku-wach k'u-t, /k'o: chi-r-ij.
 %eng
P ya:.
 %mor ya:.
 %eng
C keb' n k'o: ta chi jun.
 %mor keb' n /k'o: ta chi jun.
 %eng
C jawi k'o wi al Se'p.
 %mor jawi /k'o: wi al Se'p.
 %eng
P jawi x'e wi.
 %mor jawi x'e wi.
 %eng
C jawi x'e wi.
 %mor jawi x'e wi.
 %eng
*S13-27
S b'ay e ri chuwaj.
 %mor b'ay e ri chi-w-aj.
 %eng
C jawi x'e wi le pumpu's.
 %mor jawi x'e wi le pumpu's.
 %eng
C al Tian.
 %mor al Tian.
 %eng
S k'o: ta chik.
 %mor /k'o: ta chi-k.
 %eng
C k'o: taj.
 %mor k'o: taj.
 %eng
N al tian cha.
 %mor al tian cha.
 %eng
P jawi x'e wi.
 %mor jawi x'e wi.
 %eng
S no.
 %mor no.
 %eng
T nuchachal.
 = nuchachal.
 %mor nu-chachal.
 %eng
 %spa
P sab'er jawi x'e wi.
 %mor sab'er jawi x'e wi.
 %eng
S etaj.
 = ma x'e taj.
 %mor *ma *x-0/b'e: taj.
 %eng
C jawi x'e wi.
 %mor jawi x'e wi.
 %eng
T k'ilik e.
 = k'o:lik e.
 %mor /k'o:-l-ik e.
 %eng
 %spa
C le:.
 %mor le:.
 %eng
T a:h, toq'opinik.
 = xt'oq'opinik.
 %mor *x-0/t'oq'opin-ik.
 %eng
 %spa
C xpoq'inik, xpoqinik.
 %mor xpoq'inik, xpoqinik.
 %eng
T k'o ta chik.
 = k'o ta chik.
 %mor /k'o: ta chi-k.
 %eng
 %spa
C k'o:lik e jun.
 %mor k'o:lik e jun.
 %eng
T ya pa nuq'ab' a:h.
 = chaya pa nuq'ab'.
 %mor *ch-0-*a/ya' pa nu-q'ab'.
 %eng
 %spa
S kink'ut chuwa lentat.
 %mor k-0-in/k'ut chi-u-wa le: in-tat.
 %eng
T chaya chi jun e.
 = chaya chi jun e.
 %mor ch-0-a/ya' chi jun e.
 %eng
 %spa
P jachik e.
 %mor jachik e.
 %eng
T q'ab' jun.
 = pa jun nuq'ab'.
 %mor *pa jun *nu-q'ab'.
 %eng
 %spa
S kink'ut chuwa lentat we xulik.
 %mor k-0-in/k'ut chi-u-wa le: in-tat we x-0/ul-ik.
 %eng
C pa le: jun aq'ab' chike, xa riqo.
 %mor pa le: jun aq'ab' chike, xa riqo.
 %eng
P k'o:lik.
 %mor k'o:lik.
 %eng
*S13-28
C xuriqo.
 %mor xuriqo.
 %eng
S ula.
 %mor ula.
 %eng
T ah k'o: taj.
 = n k'o: taj.
 %mor *n /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C kon todo le jun e.
 %mor kon todo le jun e.
 %eng
C kon todo le jun e.
 %mor kon todo le jun e.
 %eng
C jun ak'al chik e je la le.
 %mor jun ak'al chik e je la le.
 %eng
S jun chik.
 %mor jun chi-k.
 %eng
C xtzaq e jun.
 %mor xtzaq e jun.
 %eng
T le: cha.
 = le: cha.
 %mor le: /cha.
 %eng
 %spa
C a xawilo.
 %mor a xawilo.
 %eng
T impe le.
 = impe le.
 %mor impe le.
 %eng
 %spa
C no utz chik.
 %mor no utz chik.
 %eng
S jun chik e.
 %mor jun chi-k e.
 %eng
T e jun chik e.
 = le: jun chik e.
 %mor le: jun chi-k e.
 %eng
 %spa
C k'an e a chi.
 %mor k'an e a chi.
 %eng
T jun chik.
 = jun chik.
 %mor jun chi-k.
 %eng
 %spa
C ma kel taj, ah kelik.
 %mor ma kel taj, ah kelik.
 %eng
S at, chaqap.
 %mor at, chaqap.
 %eng
C k'o ta chik e.
 %mor /k'o: ta chi-k e.
 %eng
S iwin chi le.
 = y le: we in chik.
 %mor y *le: w-e in chi-k.
 %eng
T xelik.
 = xelik.
 %mor x-0/el-ik.
 %eng
 %spa
C uy xresaj,  xawesaj juntiro.
 %mor uy xresaj,  xawesaj juntiro.
 %eng
S jun chik e.
 %mor jun chi-k e.
 %eng
T jun chik e.
 = jun chik e.
 %mor jun chi-k e.
 %eng
 %spa
C ab'usivo, b'ay yamero xtzaq la puwi pa le: qaq'.
 %mor ab'usivo, b'ay yamero xtzaq la puwi pa le: qaq'.
 %eng
*S13-29
C al tian e.
 %mor al tian e.
 %eng
T m, n saj.
 = kinwesaj.
 %mor *k-0-*inw/esa-j.
 %eng
 %spa
C no makawesaj taj.
 %mor no makawesaj taj.
 %eng
T no inwesaj.
 = kinwesaj.
 %mor *k-0-inw/esa-j.
 %eng
 %spa
C no lawila mpe.
 %mor no lawila mpe.
 %eng
P le lawila mpe naj awi chare, naj ewi chare.
 %mor le lawila mpe naj awi chare, naj ewi chare.
 %eng
P chawila mpe le lenaj te:l le.
 %mor chawila mpe le lenaj te:l le.
 %eng
P le: inaj kuenta le.
 %mor le: inaj kuenta le.
 %eng
C lawila mpe le, al Tian e.
 %mor lawila mpe le, al Tian e.
 %eng
S li cha.
 %mor li /cha.
 %eng
T nm incha.
 = nm incha.
 %mor nm in /cha.
 %eng
 %spa
C kawesaj juntiro.
 %mor kawesaj juntiro.
 %eng
T nsaj.
 = kinwesaj.
 %mor *k-0-inw/esa-j.
 %eng
 %spa
C le:.
 %mor le:.
 %eng
T nkilo.
 = kinkiro.
 %mor *k-0-in/kir-o.
 %eng
 %spa
C chawesaj juntiro.
 %mor chawesaj juntiro.
 %eng
S chupam.
 %mor chi-u-pam.
 %eng
C le, k'o: chi k'o: chi jun.
 %mor le, k'o: chi k'o: chi jun.
 %eng
C k'o: chi jun.
 %mor k'o: chi jun.
 %eng
T ay e jun chik.
 = ay le jun chik.
 %mor ay le jun chi-k.
 %eng
 %spa
C ay k'o: jun.
 %mor ay k'o: jun.
 %eng
T k'ab' cha.
 = k'ab' cha.
 %mor k'ab' /cha.
 %eng
 %spa
C al Tian e.
 %mor al Tian e.
 %eng
T nan e, q'upinik.
 = nan e, xqupinik.
 %mor nan e, *x-0/q'upi-n-ik.
 %eng
 %spa
N q'upinik.
 %mor q'upinik.
 %eng
C jase xu'ano.
 %mor jase xu'ano.
 %eng
*S13-30
T ja:.
 = ja:.
 %mor ja:.
 %eng
 %spa
C jas tajin ku'an la nan.
 %mor jas tajin ku'an le: a-nan.
 %eng
T ke cha.
 = ke cha.
 %mor ke /cha.
 %eng
 %spa
C le: cha.
 %mor le: cha.
 %eng
S tzi.
 %mor tzi.
 %eng
C tz'i, jas upatan lenaj q'aq e.
 %mor tz'i, jas upatan lenaj q'aq e.
 %eng
C k'o:lik e, jawi k'o wi lal Tian.
 %mor k'o:lik e, jawi /k'o: wi le: al Tian.
 %eng
C le: k'o: pa watz'yaq.
 %mor le: /k'o: pa aw-atz'yaq.
 %eng
T ah no.
 = ah no.
 %mor ah no.
 %eng
 %spa
C k'o: pa iwatzyaq.
 %mor k'o: pa iw-atzyaq.
 %eng
S in cha, le ay xtzaqik.
 %mor in /cha, le ay x-0/tzaq-ik.
 %eng
S win chik.
 %mor w-e in chi-k.
 %eng
C jas uwach k'o: pa q'ab'.
 %mor jas u-wach /k'o: pa a-q'ab'.
 %eng
T m.
 = m.
 %mor m.
 %eng
 %spa
C jas uwach k'o: pa q'ab' e.
 %mor jas uwach k'o: pa a-q'ab' e.
 %eng
T pus.
 = pampu's.
 %mor pampu's.
 %eng
 %spa
C le: ch'aqap pampu's.
 %mor le: ch'aqap pampu's.
 %eng
T n k'o.
 = n k'o: taj.
 %mor n /k'o: *ta-*j.
 %eng
 %spa
C ma kawaj taj.
 %mor ma kawaj taj.
 %eng
T nan e, taj e jun.
 = nan e, n k'o: taj e: jun.
 %mor nan e, *n /*k'o: ta-j e: jun.
 %eng
 %spa
N k'o: taj.
 %mor k'o: taj.
 %eng
T k'o: taj.
 = k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
N a ma k'o:lik.
 %mor a ma k'o:lik.
 %eng
T m jun chik e.
 = m jun chik e.
 %mor m jun chi-k e.
 %eng
 %spa
C jun chik e.
 %mor jun chik e.
 %eng
T jun chila.
 = jun chila.
 %mor jun chi-la.
 %eng
 %spa
*S13-31
C jun le:, le winaq e.
 %mor jun le:, le winaq e.
 %eng
C k'o: keb awe, ch'o'oj.
 %mor k'o: keb aw-e, /ch'o'-oj.
 %eng
C ch'a'oj re pampus.
 %mor ch'a'oj re pampus.
 %eng
T n nan.
 = n nan.
 %mor n nan.
 %eng
 %spa
N a xe'ek.
 %mor a xe'ek.
 %eng
T alem.
 = alem.
 %mor alem.
 %eng
 %spa
N chatetz'ano k'ut.
 %mor ch-at/etz'an-a k'u-t.
 %eng
T tz'anen e'.
 = kinetz'an e'.
 %mor *k-*in/etz'an e'.
 %eng
 %spa
P chawila k'u le: wu:jal Tian.
 %mor chawila k'u le: wu:jal Tian.
 %eng
T ja.
 = ja.
 %mor ja.
 %eng
 %spa
P chawila k'u le wuj e.
 %mor chawila k'u le wuj e.
 %eng
T jo.
 = jo.
 %mor /jo'.
 %eng
 %spa
P chawila k'u le wuj.
 %mor chawila k'u le wuj.
 %eng
T tawen.
 = tawen.
 %mor tawen.
 %eng
 %spa
P le: jun chik le wuj i.
 %mor le: jun chik le wuj i.
 %eng
T le:, le.
 = le:, le.
 %mor le:, le.
 %eng
 %spa
S e la cha.
 %mor e la /cha.
 %eng
P yamero xatek.
 %mor yamero x-at/b'e:-ik.
 %eng
P kajat'ij chik.
 %mor kajat'ij chik.
 %eng
P qana mpe na kinxut'uj.
 %mor /qana mpe na kinxut'uj.
 %eng
P qajat'ij chik, le chajat'ij k'ut.
 %mor qajat'ij chik, le chajat'ij k'ut.
 %eng
T le, le, ke:lik.
 = le, le, ke:lik.
 %mor le, le, k-0/el-ik.
 %eng
 %spa
C jas uwach.
 %mor jas uwach.
 %eng
T pux.
 = pompu's.
 %mor pompu's.
 %eng
 %spa
P Antartico tana le jun b'arco.
 %mor Antartico tana le jun b'arco.
 %eng
P ri' pa le kicho k'o: wih.
 %mor ri' pa le kicho k'o: wih.
 %eng
*S13-32
C pa le: hielo ah je pura hielo.
 %mor pa le: hielo ah je pura hielo.
 %eng
C pa le polor, polo ra zul.
 %mor pa le polor, polo ra zul.
 %eng
S le: cha.
 %mor le: /cha.
 %eng
P tome: ma kekam ta le: winaq.
 %mor tome: ma kekam ta le: winaq.
 %eng
C k'o: modo.
 %mor k'o: modo.
 %eng
P a kekamik o ma kekam taj.
 %mor a kekamik o ma kekam taj.
 %eng
C k'o: modo, k'o: modo.
 %mor k'o: modo, k'o: modo.
 %eng
P le: kamik o ma kekam taj.
 %mor le: kamik o ma kekam taj.
 %eng
C ma kekam taj, e k'o: junaj chaket.
 %mor ma kekam taj, e k'o: junaj chaket.
 %eng
C junam ruk' le pinguino.
 %mor junam ruk' le pinguino.
 %eng
S ah chaket.
 %mor ah chaket.
 %eng
C jachin xusipaj le nej jun le al Se'p.
 %mor jachin xusipaj le nej jun le al Se'p.
 %eng
T qech uj.
 = qech uj.
 %mor q-e-ch uj.
 %eng
 %spa
S letra.
 %mor letra.
 %eng
C a xatz'ib'aj at, jachinoq.
 %mor a xatz'ib'aj at, jachinoq.
 %eng
T ah no chapo.
 = kinchapo.
 %mor *k-0-*in/chap-o.
 %eng
 %spa
S rach'il k'am e.
 %mor r-ach'il *k-0-*in/k'am e.
 %eng
T e wuj e.
 = le: wuj e.
 %mor le: wuj e.
 %eng
 %spa
C saj al tian.
 %mor saj al tian.
 %eng
P saj k'ut al tian e.
 %mor saj k'ut al tian e.
 %eng
T le.
 = le.
 %mor le.
 %eng
 %spa
P jawi le.
 %mor jawi le.
 %eng
C jas uwach e.
 %mor jas uwach e.
 %eng
T lo'j.
 = relo'j.
 %mor relo'j.
 %eng
 %spa
C jas uwach e.
 %mor jas uwach e.
 %eng
T le laj.
 = reloj.
 %mor reloj.
 %eng
 %spa
*S13-33
P jas uwach ale.
 %mor jas uwach ale.
 %eng
S le li.
 %mor le ri.
 %eng
T ah xelik e.
 = ah xelik e.
 %mor ah x-0/el-ik e.
 %eng
 %spa
C xelik e jun.
 %mor xelik e jun.
 %eng
t an taj, an taj.
 = ka'an taj.
 %mor *k-0-*a/b'an ta-j.
 %eng
C k'o: taj.
 %mor k'o: taj.
 %eng
T ay k'o: taj.
 = ay k'o: taj.
 %mor ay /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C k'o: ta chik.
 %mor k'o: ta chi-k.
 %eng
T n k'o: ta chik.
 = n k'o: ta chik.
 %mor n /k'o: ta chi-k.
 %eng
 %spa
C k'o:lik e le le le.
 %mor k'o:lik e le le le.
 %eng
C xelik juntiro.
 %mor xelik juntiro.
 %eng
T n taj.
 = n k'o: taj.
 %mor n /*k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C k'o: ta chik e.
 %mor k'o: ta chik e.
 %eng
T ko: ta chik.
 = ko: ta chik.
 %mor /k'o: ta chi-k.
 %eng
 %spa
C awe at.
 %mor awe at.
 %eng
T k'o: ta chik.
 = k'o: ta chik.
 %mor /k'o: ta chi-k.
 %eng
 %spa
C awe at, jawi k'o: wih.
 %mor awe at, jawi k'o: wih.
 %eng
T k'o: ta chik.
 = k'o: ta chik.
 %mor /k'o: ta chi-k.
 %eng
 %spa
C jawi xe wi.
 %mor jawi xe wi.
 %eng
T xe'ek.
 = xe'ek.
 %mor x-e/b'e:-ik.
 %eng
 %spa
C xe'ek.
 %mor xe'ek.
 %eng
T xe pa.
 = xe pa.
 %mor x-e/b'e: pa.
 %eng
 %spa
C xe'e pa juyub'.
 %mor xe'e pa juyub'.
 %eng
T xek wa ri'.
 = xek wa ri'.
 %mor x-0/b'e:-ik wa ri'.
 %eng
 %spa
C xewarik.
 %mor xewarik.
 %eng
T <   >?
 = <   >?
 %mor <   >?
 %eng
 %spa
*S13-34
C jas uwach k'o: chawij.
 %mor jas uwach k'o: chawij.
 %eng
C le, le, le, le k'o: chawij.
 %mor le, le, le, le k'o: chawij.
 %eng
T k'o: taj.
 = k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
 %spa
C k'o: taj, x'ek.
 %mor k'o: taj, x'ek.
 %eng
T k'o: ta chik.
 = k'o: ta chik.
 %mor /k'o: ta chi-k.
 %eng
 %spa
C k'o: ta chik.
 %mor k'o: ta chik.
 %eng
T le' k'o: ta chik.
 = le' k'o: ta chik.
 %mor le' /k'o: ta chi-k.
 %eng
 %spa
C le'.
 %mor le'.
 %eng
T ko: ta chik.
 = ko: ta chik.
 %mor /ko: ta chi-k.
 %eng
 %spa
C k'o: taj.
 %mor /k'o: ta-j.
 %eng
T k'o: ta chik.
 = k'o: ta chik.
 %mor /k'o: ta chi-k.
 %eng
 %spa
C jawi x'e wi.
 %mor jawi x'e wi.
 %eng
T xek.
 = xek.
 %mor x-0/b'e:-ik.
 %eng
 %spa
C xe'ek.
 %mor xe'ek.
 %eng
T wech in.
 = wech in.
 %mor w-e-ch in.
 %eng
 %spa
C xe'ek ale, k'o: chawij.
 %mor xe'ek ale, k'o: chawij.
 %eng
T le: kilik e.
 = k'o:lik e.
 %mor /k'o:-l-ik e.
 %eng
 %spa
C k'o:lik e.
 %mor k'o:lik e.
 %eng
P jawi x'e wi.
 %mor jawi x'e wi.
 %eng
T a:h.
 = a:h.
 %mor a:h.
 %eng
 %spa
T k'o:lile.
 = k'o:lik e.
 %mor /k'o:-l-ik e.
 %eng
 %spa
P jawi le chaya mpe loq.
 %mor jawi le chaya mpe la-oq.
 %eng
T le:.
 = le:.
 %mor le:.
 %eng
 %spa
P jas uwach e ri.
 %mor jas uwach e ri.
 %eng
S ale wa awi xaya wi.
 = are wa', jawi xaya wih.
 %mor are wa', jawi x-0-a/ya' wih.
 %eng
T n ko: taj e, le, le.
 = n ko: taj e, le, le.
 %mor n /k'o: ta-j e, le, le.
 %eng
 %spa
C jas uwach a le.
 %mor jas uwach a le.
 %eng
*S13-35
C jas uwach a le, le naj tiox.
 %mor jas uwach a le, le naj tiox.
 %eng
T qatat.
 = le: qatat.
 %mor *le: qa-tat.
 %eng
 %spa
C ...
 %mor ...
 %eng
S le: qatat chi.
 %mor le: qa-tat /chi.
 %eng
S xa xpax le naj ispeja.
 %mor xa x-0/pax le naj ispeja.
 %eng
C xpax inaj ispeja.
 %mor xpax inaj ispeja.
 %eng
C jawi k'o: wi.
 %mor jawi k'o: wi.
 %eng
T le'.
 = le'.
 %mor le'.
 %eng
 %spa
C je la le'.
 %mor je la le'.
 %eng
T ...
 = ...
 %mor ...
 %eng
 %spa
C le: a utz a utz je la le'.
 %mor le: a utz a utz je la le'.
 %eng
T b'atz, b'atz.
 = b'atz, b'atz.
 %mor b'atz.
 %eng
 %spa
C b'atz.
 %mor b'atz.
 %eng
T ...
 = ...
 %mor ...
 %eng
 %spa
*xk'is le: cinta S-13.