*C10 - A Carlos *Age 3;4.17 *No. of utterances 302 *MLU 2.88 *C10-1 Rik tzij ola da xama karaj na la kak'ana loq. *** %mor tzij ola da xama k-0-r/aj na la k-0-a/k'am-a la-oq. %eng %spa. T tzij ola kuk'ama la Carlos. %mor tzij ola kuk'ama la Carlos. %eng Rik ay pele chikop chike da'. %mor ay pele chikop chike da'. %eng C k'o le naj kuento chiri. %mor k'o le naj kuento chiri. %eng T k'olik jat jawila. %mor k'olik jat jawila. %eng P saj jewa? %mor saj jewa? %eng T k'ama b'i la carro. %mor k'ama b'i la carro. %eng Rik kat ch'aw ta chib'a da. %mor kat ch'aw ta chib'a da. %eng %spa jab'ij b'a kan chare le pelipe. Rik kinch'aw ta chiwa le in pelipe. %mor kinch'aw ta chiwa le in pelipe. %eng %spa kacha chare. T chab'ij chare. %mor chab'ij chare. %eng T chab'ij chare. %mor chab'ij chare. %eng P waliju loq. %mor waliju loq. %eng C a xatkosik. %mor a xatkosik. %eng Rik kosik xak'an, b'ay a Carlos. %mor kosik xak'an, b'ay a Carlos. %eng %spa nkaya ta chikanla le naj. Rik taq awetz'ab'al kamik. %mor taq awetz'ab'al kamik. %eng P lak'ama k'ut le. %mor lak'ama k'ut le. %eng T Carlos. %mor Carlos. %eng C ah jas kuwach k'ole juni. %mor ah jas kuwach k'ole juni. %eng Rik eh jun nima laj akara. %mor eh jun nima laj akara. %eng %spa Rik utza chatwalijoq jawila. %mor utza ch-at/walij-oq j-0-aw/il-a. %eng %spa C ya jun nima carro. %mor ya jun nima carro. %eng Rik le jun jelale. %mor le jun jelale. %eng N tzij k'ute. %mor tzij k'ute. %eng *C10-2 Ca ay, no. = ay, no. %mor ay, no. %eng %spa Rik saje. %mor saje. %eng T k'amo enaj a patax, k'amo enaj apatax. %mor k'amo enaj a patax, k'amo enaj apatax. %eng Rik Pelip enaj mupatax le choqa chare. %mor Pelip enaj mupatax le choqa chare. %eng C k'o: le naj patax? %mor k'o: le naj patax? %eng Rik tzije choq. %mor tzije choq. %eng C ah, k'o le naj. %mor ah, k'o le naj. %eng N chach'awa kut. %mor chach'awa kut. %eng P charechaqij. %mor charechaqij. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P charechaqij e wuj. %mor charechaqij e wuj. %eng T charechaqij. %mor charechaqij. %eng Rik ay katch'aw ku la le at a Cis. %mor ay k-at/ch'aw ku la le at a Cis. %eng %spa kinano. Ca wach a k'o: chupam. = jas uwach a k'o chupam. %mor *jas u-wach a /k'o: chi-u-pam. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng C jah? k'o le kuch, k'o le naj cuenta chupam. %mor jah? k'o le kuch, k'o le naj cuenta chupam. %eng P chawesaj e rij cha, tekuri kasolij. %mor chawesaj e rij cha, tekuri kasolij. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C ma kinkowin taj kinwesaj. %mor ma kinkowin taj kinwesaj. %eng Rik xatze le we ix. %mor xatze le we ix. %eng T xa b'urro. %mor xa b'urro. %eng N xaq uteu. %mor xaq uteu. %eng R ah no. %mor ah no. %eng Ca ma loq. = ma loq. %mor *ch-0-*a/k'am-a loq. %eng %spa C a katkowin kawesaj?, nk'o ta modo. %mor a katkowin kawesaj?, nk'o ta modo. %eng *C10-3 C ah, k'o:lik. %mor ah, k'o:lik. %eng P charechaqij ku b'ik. %mor charechaqij ku b'ik. %eng N charechaqij cha. %mor charechaqij cha. %eng C chawesaj luchij, lu rij, no, k'o le jun. %mor chawesaj luchij, lu rij, no, k'o le jun. %eng %spa chiri. P chawalisaj luwi', chawalisaj luwi'. %mor chawalisaj luwi', chawalisaj luwi'. %eng N chajaqa luwi. %mor chajaqa luwi. %eng P are kayak le waral le, kapaqab'a. %mor are kayak le waral le, kapaqab'a. %eng %spa le riri', le. C le june, le jun chik. %mor le june, le jun chik. %eng %spa jas uwach k'o: chupam? P jas uwach k'o chu. %mor jas uwach k'o chu. %eng C jas uwach le juni'. %mor jas uwach le juni'. %eng N da cha'. %mor da cha'. %eng T jas uwach ale a Carlos. %mor jas uwach ale a Carlos. %eng Ca carro. = carro. %mor carro. %eng %spa carro. T jas uwach ale? %mor jas uwach ale? %eng P ja? %mor ja? %eng Rik a Carlos le, yamero kakamik. %mor a Carlos le, yamero kakamik. %eng C le powi. %mor le powi. %eng T jas uwach ale le? %mor jas uwach ale le? %eng Ca noh. = noh. %mor noh. %eng %spa Rik chach'ab'aj panoqe. %mor chach'ab'aj panoqe. %eng C ah, xtzaqle juni, chiri'. %mor ah, xtzaqle juni, chiri'. %eng Ca o: tuyanta. = n k'o: tuyanta. %mor n /k'o: ta u-yanta. %eng %spa R jah? %mor jah? %eng *C10-4 Ca o tuyanta. = n k'o: tuyanta. %mor n /k'o: ta u-yanta. %eng %spa T k'o: tuyanta. %mor /k'o: tuyanta. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C chawilo chupam. %mor chawilo chupam. %eng P chawesaj loq juntira. %mor chawesaj loq juntira. %eng N chawesaj juntira cha'. %mor chawesaj juntira cha'. %eng T ula. %mor ula. %eng C jas uwach le juni'? %mor jas uwach le juni'? %eng T jas uwach eri'. %mor jas uwach eri'. %eng Ca llanta. = llanta. %mor llanta. %eng %spa C ah je'. %mor ah je'. %eng T llanta kalcha, ya xkaj le arroze? %mor llanta kalcha, ya xkaj le arroze? %eng P Carlos le', le'. %mor Carlos le', le'. %eng C le naj taq jastaq. %mor le naj taq jastaq. %eng P le. %mor le. %eng Ca nik'. = nik'. %mor nik'. %eng %spa N e k'am b'a wanik b'a la le. %mor e k'am b'a wanik b'a la le. %eng P ka'an, ka'an kut. %mor ka'an, ka'an kut. %eng T jasche ah, are jas naj umuestra. %mor jasche ah, are jas naj umuestra. %eng %spa le ri. P pares. %mor pares. %eng C ah je, kuk'ut jas uwach. %mor ah je, kuk'ut jas uwach. %eng T pares. %mor pares. %eng C jas umodo ku'ano are cuan. %mor jas umodo ku'ano are cuan. %eng T chaya chila', chaya chila'. %mor chaya chila', chaya chila'. %eng C chech ila chi chik, lare' k'o:pa. %mor chech ila chi chik, lare' k'o:pa. %eng *C10-5 C le yu llanta. %mor le yu llanta. %eng Rik Carlos. %mor Carlos. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa Rik Carlos, jas kuwach ale? %mor Carlos, jas kuwach ale? %eng C xa kuya le ullanta chupam. %mor xa kuya le ullanta chupam. %eng N da cha'. %mor da cha'. %eng Rik Carlos. %mor Carlos. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa Rik jas kuwach ale chiki da? %mor jas kuwach ale chiki da? %eng T a kelik, nkel taj? jas le naj june? %mor a kelik, nkel taj? jas le naj june? %eng P ja? kelik pues. %mor ja? kelik pues. %eng T pares le kapatzik, a kelik? %mor pares le kapatzik, a kelik? %eng P kelik pues. %mor kelik pues. %eng T juntiro ne luwach ek'o chila le kel chare? %mor juntiro ne luwach ek'o chila le kel chare? %eng P pares juntira kut. %mor pares juntira kut. %eng T taqe kel tawaq'e, kelik. %mor taqe kel tawaq'e, kelik. %eng P kelik pues. %mor kelik pues. %eng T jas le naj june, le keb'e. %mor jas le naj june, le keb'e. %eng P pares. %mor pares. %eng Ca wile'. = jawile? %mor jawile? %eng %spa T kelik pa da. %mor kelik pa da. %eng C kawiloh? %mor k-0-aw/il-oh? %eng Ca wiloh. = kinwiloh. %mor *k-0-inw/il-oh. %eng %spa C le naj, le naj llanta. %mor le naj, le naj llanta. %eng P sib'ilaje. %mor sib'ilaje. %eng C le jun chik. %mor le jun chik. %eng *C10-6 N le dile are kil lu pigura. %mor le dile are kil lu pigura. %eng %spa jas lu'anom ale. T je k'ut cha'. %mor je k'ut cha'. %eng N je k'ut kawesaj uwach. %mor je k'ut kawesaj uwach. %eng Rik are k'ulale. %mor are k'ulale. %eng Rat alaj jun sib'ilaj etz'ab'al. %mor alaj jun sib'ilaj etz'ab'al. %eng %spa akakojo cha. T akatetzan kut akatetz'an. %mor akatetzan kut akatetz'an. %eng %spa k'u kuk'. Rat malaya nan jasus santa Dios. %mor malaya nan jasus santa Dios. %eng Ca ruk' ub'eh. = ruk' ub'eh. %mor ruk' ub'eh. %eng %spa T katetz'an k'ut. %mor katetz'an k'ut. %eng Rat e la k'ute chalch'awab'a. %mor e la k'ute chalch'awab'a. %eng T ataqunk'u ku'ano. %mor ataqunk'u ku'ano. %eng P jah? %mor jah? %eng T ataqem. %mor ataqem. %eng P taqan k'ut. %mor taqan k'ut. %eng T taqem ya. %mor taqem ya. %eng P m. %mor m. %eng T ijuela. %mor ijuela. %eng Rik taqen k'ute'. %mor taqen k'ute'. %eng P xa nk'ota kub'ij al Cuz chupame. %mor xa nk'ota kub'ij al Cuz chupame. %eng Rik xa laj sal xatelik a pedro. %mor xa laj sal xatelik a pedro. %eng P jasche? %mor jasche? %eng Rik laj xat k'anar iwir. %mor laj xat k'anar iwir. %eng P iya oy oy waq'aq'en chike. %mor iya oy oy waq'aq'en chike. %eng *C10-7 Rik xat k'anar yab'ik ano. %mor xat k'anar yab'ik ano. %eng P uy. %mor uy. %eng Rik alaj ri jun atzam tzi. %mor alaj ri jun atzam tzi. %eng %spa jun je chilale. P junam ruk' e we kacha'. %mor junam ruk' e we kacha'. %eng C a jun al Cuz, ko:lik. %mor a jun al Cuz, ko:lik. %eng %spa june wuj le alu'. Ca le:. = le:. %mor le:. %eng %spa Rik ka kalch'aw loq. %mor ka kalch'aw loq. %eng T ko, ko, ko. %mor ko, ko, ko. %eng C jas uwach le june? %mor jas uwach le june? %eng Ca wile'? = wile'? %mor wile'? %eng %spa C k'o:le mas ullanta? %mor k'o:le mas ullanta? %eng N n k'u le mas llanta cha? %mor n k'u le mas llanta cha? %eng Ca lik. = k'o:lik. %mor /*k'o:-l-ik. %eng %spa C jawi? %mor jawi? %eng Ca no. = no. %mor no. %eng %spa T .... %mor .... %eng N .... %mor .... %eng C xewile june. %mor xewile june. %eng Ca le jun. = le jun. %mor le jun. %eng %spa C le jun chik ah k'o: chupame. %mor le jun chik ah k'o: chupame. %eng %spa ah k'o: chiri. T ko kal ch'awik da'. %mor ko kal ch'awik da'. %eng %spa ko kal ch'aweik. P tonce tzij mero llanta le ri. %mor tonce tzij mero llanta le ri. %eng *C10-8 T ja? %mor ja? %eng P tzij mera llanta le nik'aji. %mor tzij mera llanta le nik'aji. %eng T iya. %mor iya. %eng N tzij k'ute:. %mor tzij k'ute:. %eng C k'o:le jun chik. %mor k'o:le jun chik. %eng T qalaje ri. %mor qalaje ri. %eng N waral k'ole k'ol b'al le tzij. %mor waral k'ole k'ol b'al le tzij. %eng %spa chenka le xel inaj taq. N ch'iche chi. %mor ch'iche chi. %eng T x'e chupame. %mor x'e chupame. %eng N kate ya'a'. %mor kate ya'a'. %eng P kak'ama chi jun viaje le si' chupame. %mor kak'ama chi jun viaje le si' chupame. %eng N pares. %mor pares. %eng Ca pe chi k'aj e'. = xpe chi nik'aj e'. %mor *x-0/pet chi nik'aj e'. %eng %spa C jawii k'o wi le carro. %mor jawii /k'o: wi le carro. %eng Ca qaya chik. = qaya chik. %mor *k-0-qa/ya' chi-k. %eng %spa C le june' le jun wuj xub'ij. %mor le june' le jun wuj xub'ij. %eng %spa jawi k'o ku'an le jun carro. T da' cha chawila panoq. %mor da' cha chawila panoq. %eng Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa T jun carro. %mor jun carro. %eng Ca qaya'a chik. = qaya'a chik. %mor *k-0-qa/ya'-a chi-k. %eng %spa C minister le keb' kuent. %mor minister le keb' kuent. %eng N chawiyej na ku'an u'amik apelipe. %mor chawiyej na ku'an u'amik apelipe. %eng %spa kel, inaj a carro cha'. T juntiro chawesaj b'ike k'o waralida. %mor juntiro chawesaj b'ike k'o waralida. %eng *C10-9 C junam ruk' le jun Carlos. %mor junam ruk' le jun Carlos. %eng %spa C jun e' chawilo'. %mor jun e' ch-0-aw/il-o'. %eng T Carlos. %mor Carlos. %eng Ca wiloh. = kinwiloh. %mor *k-0-inw/il-oh. %eng %spa C mas utz chupam. %mor mas utz chupam. %eng P jachike? %mor jachike? %eng T dah. %mor dah. %eng C chiri', le june'. %mor chiri', le june'. %eng Ca o ya'a uyanta. = k'o ya luyanta. %mor /k'o: ya *le: u-yanta. %eng %spa T le pete'. %mor le pete'. %eng P chaya chik'ule jun ullanta chik. %mor chaya chik'ule jun ullanta chik. %eng Ca june'. = june'. %mor june'. %eng %spa T y estuvo, y estuvo. %mor y estuvo, y estuvo. %eng P no, maja kakoj e rije'. %mor no, maja kakoj e rije'. %eng C k'o:le jun llanta chik. %mor k'o:le jun llanta chik. %eng Ca laji llant. = le naj ullanta. %mor le naj ullanta. %eng %spa T xa jun len rajil wa le grab'adora? %mor xa jun len rajil wa le grab'adora? %eng P jah? %mor jah? %eng T xa jun len rajil wa le grab'adora? %mor xa jun len rajil wa le grab'adora? %eng P jah? %mor jah? %eng T xa jun len rajil wa? %mor xa jun len rajil wa? %eng C quarenta. %mor quarenta. %eng T quarente alla. %mor quarente alla. %eng P pares, pero jela la'. %mor pares, pero jela la'. %eng T pero jas le jewa lo mas jun ciento-cenquenta. %mor pero jas le jewa lo mas jun ciento-cenquenta. %eng C ciento. %mor ciento. %eng Ca ya le 'uj. = chaya le qe uj. %mor *ch-0-*a/ya' le *q-e uj. %eng %spa T quarenta lo la. %mor quarenta lo la. %eng *C10-10 P qanampe na, jas uwach e jun chik. %mor qanampe na, jas uwach e jun chik. %eng %spa kok chiri'. T xa quarenta le jela le? %mor xa quarenta le jela le? %eng C xa ku'an le jun. %mor xa ku'an le jun. %eng T eso. %mor eso. %eng C le jun, m, care. %mor le jun, m, care. %eng P y despues kapaqe nim. %mor y despues kapaqe nim. %eng C le nim. %mor le nim. %eng P chaya kuloq qana mas acar. %mor chaya kuloq qana mas acar. %eng %spa cha kel jun nim. N chaya chare cha'. %mor chaya chare cha'. %eng P jawi ku'. %mor jawi ku'. %eng C pero sab'er, k'o: le jun wich. %mor pero sab'er, k'o: le jun wich. %eng %spa ah, le jun wich' chiri'. P ja wi ri? chuwach? %mor ja wi ri? chuwach? %eng C chuwach ah je'. %mor chuwach ah je'. %eng Ca nik'. = nik'. %mor nik'. %eng %spa P y despues? %mor y despues? %eng C le juni'? %mor le juni'? %eng P jawih? %mor jawih? %eng C jelale'. %mor jelale'. %eng P chiri?, no'. %mor chiri?, no'. %eng T jachin chike le kawesaj wachi'? %mor jachin chike le kawesaj wachi'? %eng P le jun jun. %mor le jun jun. %eng C chiri'. %mor chiri'. %eng T ah si. %mor ah si. %eng *C10-11 C y k'o:le jun chik. %mor y k'o:le jun chik. %eng N uy laj k'ax upatzika. %mor uy laj k'ax upatzika. %eng C jun chik lado. %mor jun chik lado. %eng P ya xkisik. %mor ya xkisik. %eng C y le juni. %mor y le juni. %eng P chaya le chuwach, mare ta le nim? %mor chaya le chuwach, mare ta le nim? %eng C ah, k'o: le chik. %mor ah, /k'o: le chi-k. %eng Ca e chik. = x'e chik. %mor *x-0/b'e: chi-k. %eng %spa C y chanim k'o le june? %mor y chanim k'o le june? %eng P qanampe na', qanampe na', qana. %mor qanampe na', qanampe na', qana. %eng %spa karaj na tem. C karaj jun umotor, no'. %mor karaj jun umotor, no'. %eng P no. %mor no. %eng C mas utz le jun chik. %mor mas utz le jun chi-k. %eng Ca keb', o chik. = keb' k'o: chik. %mor keb' /k'o: chi-k. %eng %spa C jawi k'o wi le june? %mor jawi k'o wi le june? %eng P le spej. %mor le spej. %eng C k'owi le naj llanta, le spej, ah, no'. %mor /k'o: wi le naj llanta, le spej, ah, no'. %eng Ca qaya chik. = qaya chik. %mor *k-0-qa/ya' chi-k. %eng %spa C ah le jun chik. %mor ah le jun chik. %eng Ca le keb' pa le wuj. = le keb' pa le wuj. %mor le keb' pa le wuj. %eng %spa P despues le jun q'an chiri' ri'. %mor despues le jun q'an chiri' ri'. %eng Ca u le', tela ut. = chatela kut. %mor *ch-at/el-a k'u-t. %eng %spa C jun chuwach. %mor jun chuwach. %eng Ca kik'. = ch'ich'. %mor ch'ich'. %eng %spa C y le luz. %mor y le luz. %eng *C10-12 T k'o:luz. %mor k'o:luz. %eng P choka le, le. %mor choka le, le. %eng C m, sab'er. %mor m, sab'er. %eng P la le', ah, no. %mor la le', ah, no. %eng T a utz kut? %mor a utz kut? %eng Ca nek. = kinek. %mor *k-in/b'e:-ik. %eng %spa Ca a xul chi b'a. = a xixul chi b'a. %mor a *x-ix/ul chi b'a. %eng %spa Ca jelike, li', jelike. = jelike, li', jelike. %mor jelike, li', jelike. %eng %spa P sab'er, jawi x'e wi? %mor sab'er, jawi x'e wi? %eng T are le june pa. %mor are le june pa. %eng P jachike'? %mor jachike'? %eng T le june? %mor le june? %eng P no, le rij. %mor no, le rij. %eng T no, pares mareta le jun tajin. %mor no, pares mareta le jun tajin. %eng %spa kawesaj uwach. P jachike? %mor jachike? %eng T le juni'. %mor le juni'. %eng P maja'. %mor maja'. %eng T amaja'? %mor amaja'? %eng Ca jun jah. = jun jah. %mor jun jah. %eng %spa P jachike chi qana'o? %mor jachike chi qana'o? %eng Ca li'. = ri'. %mor ri'. %eng %spa P ah, le juni, mare taj, quatro, cinco. %mor ah, le juni, mare taj, quatro, cinco. %eng %spa quatro. C xa k'ax ku'ano. %mor xa k'ax ku'ano. %eng Ca a le juni'. = are le juni'. %mor are le juni'. %eng %spa *C10-13 P are le ri'. %mor are le ri'. %eng C la re' k'o:le jun ma minister. %mor la re' k'o:le jun ma minister. %eng %spa kink'ex le june' are le junchik. P jachike? %mor jachike? %eng C rumal k'o:le taq jul larele. %mor rumal k'o:le taq jul larele. %eng %spa lu llanta le etz'abal. P y despues chab'ij chi k'ut. %mor y despues ch-0-a/b'i:-j chi k'ut. %eng Ca keb'el keb'e k'ik'. = keb' e chich'. %mor keb' e chich'. %eng %spa Ca k'u chi jun kik. = k'u chi jun kik. %mor k'u chi jun kik. %eng %spa C k'o: chi jun, no'. %mor k'o: chi jun, no'. %eng Ca e jelik. = e jelik. %mor e jelik. %eng %spa C jelik. %mor jelik. %eng Ca aya pe loq xaq eyewa'. = chaya mpe loq xaq rewa'. %mor *ch-0-a/ya' mpe la-oq xaq rewa'. %eng %spa Ca inb'in chi'ij. = inb'in chi'ij. %mor *k-in/b'in chi-r-ij. %eng %spa P ja? qana mpe na ri? %mor ja? *k-0-qa/b'an-a mpe na ri? %eng Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P qanampena? %mor qanampena? %eng N amaxa tajin kel pa le grab'adora. %mor amaxa tajin kel pa le grab'adora. %eng %spa le grabadora. Rat maja la. %mor maja la. %eng P jachike. %mor jachike. %eng N le tzij. %mor le tzij. %eng P maja'. %mor maja'. %eng T taquma. %mor taquma. %eng N amaja? %mor amaja? %eng P m. %mor m. %eng *C10-14 C maja'. %mor maja'. %eng P maja k'ut, jachike le "A". %mor maja k'ut, jachike le "A". %eng %spa are ba wa le ri le k'o. Ca tij jun le'. = xutzir le jun e'. %mor *x-0/utzir le jun e'. %eng %spa N amaja k'uwa le. %mor amaja k'uwa le. %eng T re ri warale. %mor re ri warale. %eng Ca wile'. = wile'. %mor wile'. %eng %spa T mera inaj taq llanta cha. %mor mera inaj taq llanta cha. %eng N pares. %mor pares. %eng T tzij na k'ute, ra ya plastica. %mor tzij na k'ute, ra ya plastica. %eng %spa kawil in, ri a Carlos. P jun chik le ri xinya'o, jun chik e. %mor jun chi-k le ri x-0-in/ya'-o, jun chi-k e. %eng Ca wesaj kanoq e'. = chawesaj kanoq e'. %mor *ch-0-aw/esa-j kan-oq e'. %eng %spa C ak'o:le jun chik? %mor ak'o:le jun chik? %eng P le ri'. %mor le ri'. %eng C le ri'. %mor le ri'. %eng P le ri? %mor le ri? %eng C ah june', ah je'. %mor ah june', ah je'. %eng P la k'ut keb' kelike', a Carlos le. %mor la k'ut keb' kelike', a Carlos le. %eng C pero, karaj jun llanta. %mor pero, karaj jun llanta. %eng T ah si. %mor ah si. %eng C k'o:lik, le a Carlos. %mor k'o:lik, le a Carlos. %eng N are le mas utz wa le wa. %mor are le mas utz wa le wa. %eng Ca la, keb'. = la le, ekeb'. %mor la le, ekeb'. %eng %spa T la kute. %mor la kute. %eng P ri, le junaj juni. %mor ri, le junaj juni. %eng *C10-15 T utz b'are la lele. %mor utz b'are la lele. %eng N are kute. %mor are kute. %eng T ojun chiwi lalele? %mor ojun chiwi lalele? %eng N ojun chiwe. %mor ojun chiwe. %eng T jun chiwi la. %mor jun chiwi la. %eng P jun chiwi xa mas k'iya la karaj. %mor jun chiwi xa mas k'iya la karaj. %eng T xama kutzaq ta wa la le. %mor xama kutzaq ta wa la le. %eng P kutzaq taj. %mor kutzaq taj. %eng T utzaq taj, utzaq taj alele. %mor utzaq taj, utzaq taj alele. %eng P a tzij? %mor a tzij? %eng C k'o:le a car. %mor k'o:le a car. %eng P yamero. %mor yamero. %eng T la kute wanita n kawaj ta kut. %mor la kute wanita n kawaj ta kut. %eng %spa T katwalijik e. %mor k-at/walij-ik e. %eng %spa C a utz kawilo? %mor a utz kawilo? %eng Ca utz. = utz. %mor utz. %eng %spa T utz, Carlos, xakakarilo le. %mor utz, Carlos, xakakarilo le. %eng C chaya le jun chik chupame? %mor chaya le jun chik chupame? %eng %spa k'o: le si'. T k'o: lu si'. %mor k'o: lu si'. %eng C wene utz le luz pale', le acaret. %mor wene utz le luz pale', le acaret. %eng P sab'er jawi kakoj wi le ri'. %mor sab'er jawi kakoj wi le ri'. %eng T kawaj jawi kakoj wi da? %mor kawaj jawi kakoj wi da? %eng C kinchomaj ronojel taj, xaq xe le. %mor kinchomaj ronojel taj, xaq xe le. %eng P le le, le le xaq xewile ri? %mor le le, le le xaq xewile ri? %eng C ah je, xaq xe wi. %mor ah je, xaq xe wi. %eng *C10-16 P chararej k'ut a Carlos le pero le ri'? %mor chararej k'ut a Carlos le pero le ri'? %eng %spa ah, karaj ne, karaj ne le re luxe. C le ri li. %mor le ri li. %eng P e karaj na le ri? %mor e karaj na le ri? %eng T ah, tzij k'ut. %mor ah, tzij k'ut. %eng C pero wene diferente. %mor pero wene diferente. %eng P diferente taj. %mor diferente taj. %eng C rumal le june, ma k'ota le jun chuxe'. %mor rumal le june, ma k'ota le jun chuxe'. %eng Ca wile'. = jawile? %mor jawile? %eng %spa C ah, y k'o modo ku'an le jun chik. %mor ah, y k'o modo ku'an le jun chik. %eng P le le, k'o modo le ri'. %mor le le, k'o modo le ri'. %eng C ah je'. %mor ah je'. %eng P pero ruk' le riri'. %mor pero ruk' le riri'. %eng C ah je', xa k'o:le jun nima re le caret. %mor ah je', xa k'o:le jun nima re le caret. %eng %spa pero powi'. T ah mas wonitalale jun k'o: chiri. %mor ah mas wonitalale jun k'o: chiri. %eng P jachike kab'anik a Carlos? %mor jachike kab'anik a Carlos? %eng T janchike kawaj cha'. %mor janchike kawaj cha'. %eng P a utz kayojix la le o ka'an, ka'an. %mor a utz kayojix la le o ka'an, ka'an. %eng %spa chi jun nimi, jun nim chiki? T a utz enaj juni cha? %mor a utz enaj juni cha? %eng Ca utz. = utz. %mor utz. %eng %spa T kayojix ya le. %mor k-0/yoji-x ya le. %eng INCOMP-3A/scold-PASS1 now that. %spa T are mas wonita na le naj june'. %mor are mas wonita na le naj june'. %eng %spa T are ka'an chare cha. %mor are k-0-a/b'an chare /cha'. %eng %spa T a utz? %mor a utz? %eng Ca yojix kanoq. = kayojix kanoq. %mor *k-0/yoji-x kan-oq. %eng %spa *C10-17 Ca m. = m. %mor m. %eng %spa T a utz? %mor a utz? %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa T ma utz taj? %mor ma utz taj? %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P are utz ale le'? %mor are utz ale le'? %eng Ca utz. = utz. %mor utz. %eng %spa T a utz la le cha o are ka'an kane le naj. %mor a utz la le cha o are ka'an kane le naj. %eng %spa mas wonita le naj june, k'o enaj rachoche'. T kawilo le', cha kachararej kut. %mor kawilo le', cha kachararej kut. %eng Ca tawen. = tawen. %mor tawen. %eng %spa T tawene, utz alale, chib'ejej wa kanoq. %mor tawene, utz alale, chib'ejej wa kanoq. %eng C ah k'o modo chachapo, k'o:like. %mor ah k'o modo chachapo, k'o:like. %eng T utza nka'anta at, kuyojij la Pelipa cha. %mor utza nka'anta at, kuyojij la Pelipa cha. %eng %spa k'ax kawetz'alobaj at. C ah no. %mor ah no. %eng P xaq xewi le, xaq xe wi kakoj chakan uwi'. %mor xaq xewi le, xaq xe wi kakoj chakan uwi'. %eng T xe wi pa da, asi pues no, jasche karaj ale? %mor xe wi pa da, asi pues no, jasche karaj ale? %eng C mas utz powi, medio karaj le. %mor mas utz powi, medio karaj le. %eng %spa oh, oh, junam le. T no, re ves, oxib' cinquenta, xa jun cuenta. %mor no, re ves, oxib' cinquenta, xa jun cuenta. %eng %spa cha da cha. P ma kuwixiyojin chuwach' ku'an kula, b'ay. %mor ma kuwixiyojin chuwach' ku'an kula, b'ay. %eng T xa kinla kija. %mor xa kinla kija. %eng Ca naj uchoch june'. = le naj rachoch le june'. %mor le naj rachoch le june'. %eng %spa T la kute k'o enaj racho'ch e june? %mor la kute k'o enaj racho'ch e june? %eng *C10-18 C no'. %mor no'. %eng Ca ape jinaj we'in inaj wachoch. = kape inaj we in inaj wachoch. %mor *k-0/pet inaj w-e in inaj w-achoch. %eng %spa P a kapaqe le keb'. %mor a k-0/paqe le keb'. %eng C apaqe lekeb' ah je'. %mor apaqe lekeb' ah je'. %eng Ca pap. = pap. %mor pap. %eng %spa T m. %mor m. %eng Ca ape chi naj we le wachoch. = kape chi naj we lawachoch. %mor *k-0/pet chi naj w-e le aw-achoch. %eng %spa Ixoq ixkolik chi? %mor ix/k'o:-l-ik /chi'? %eng N ujk'olik. %mor uj/k'o:-l-ik. %eng Ixoq .... %mor .... %eng T sa'aj chixokuloq. %mor sa'aj chixokuloq. %eng N xukuloq chi'. %mor xukuloq chi'. %eng Ixoq xel b'ala kene. %mor xel b'ala kene. %eng N xelik maja ne uwach. %mor xelik maja ne uwach. %eng Ixoq malayan nan. %mor malayan nan. %eng N le'. %mor le'. %eng Ixoq alaj k'ute jun uqib'. %mor alaj k'ute jun uqib'. %eng C k'ale na let. %mor k'ale na let. %eng N pares xakamike qa clase. %mor pares xakamike qa clase. %eng %spa chiri k'ut. Ixoq ama xuta puch. %mor ama xuta puch. %eng T la k'ute wonta. %mor la k'ute wonta. %eng Ixoq tzij. %mor tzij. %eng N teme le kinqaj chare le. %mor teme le kinqaj chare le. %eng ixoq techiwa ak'o uqab'. %mor techiwa ak'o uqab'. %eng N nk'otaj. %mor nk'otaj. %eng *C10-19 T jawi' xloq' wi cho'qa chare. %mor jawi' x-0/loq'-PASS1 wi /cho'q-a chare. %eng Ca aloq' wih. = jawii xaloq' wih. %mor *jawii *x-0-a/loq' wih. %eng %spa T nkula lara. %mor nkula lara. %eng Ixoq xaq xewi lale. %mor xaq xewi lale. %eng Ca aloq' wih? = jawii xaloq' wih. %mor *jawii *x-0-a/loq' wih. %eng %spa C ah xpa xela. %mor ah xpa xela. %eng Ca xela. = xela. %mor xela. %eng %spa C xela. %mor xela. %eng N xaq xewi. %mor xaq xewi. %eng Ixoq xewi wa. %mor xewi wa. %eng N menisla. %mor menisla. %eng P Carlos. %mor Carlos. %eng Ixoq menisla. %mor menisla. %eng P mas. %mor mas. %eng C jas karaj. %mor jas karaj. %eng P karaj na leri. %mor karaj na leri. %eng Ixoq nan. %mor nan. %eng N a iwuk'a'am. %mor a iwuk'a'am. %eng Ixoq xechiwi le nu kaxnawa. %mor xechiwi le nu kaxnawa. %eng Ixoq xk'amataj b'ik le kuchil. %mor xk'amataj b'ik le kuchil. %eng P jachike le ri'. %mor jachike le ri'. %eng Ixoq jawii xuk'ama wi. %mor jawii xuk'ama wi. %eng Ixoq ma k'ota palecampo. %mor ma k'ota palecampo. %eng C palejun. %mor palejun. %eng Ixoq pune tane kolik. %mor pune tane kolik. %eng Ixoq2 xu xej rib' ala cha. %mor xu xej rib' ala cha. %eng *C10-20 Ixoq ah xuxej rib'. %mor ah xuxej rib'. %eng P Carlos. %mor Carlos. %eng Ixoq k'o:chila le cha. %mor k'o:chila le cha. %eng C wene le keb'. %mor wene le keb'. %eng Ca lajachoch keb' e. = le naj wachoch keb' e. %mor le naj w-achoch keb' e. %eng %spa C le keb'. %mor le keb'. %eng Ca le, choch papale'. = le wachoch papale'. %mor le wachoch papale'. %eng %spa T m. %mor m. %eng Ca cheche', le'. = le wachoche. %mor le wachoche. %eng %spa Ca keb'e in in, naj wachoch. = keb'e in in, naj wachoch. %mor keb'e in in, naj wachoch. %eng %spa C ah je'. %mor ah je'. %eng P y despues. %mor y despues. %eng C despues le june ah je'. %mor despues le june ah je'. %eng Ixoq a xb'ix kan che le nu nan. %mor a xb'ix kan che le nu nan. %eng C ajunam, karaj le. %mor ajunam, karaj le. %eng P karaj na jun chik. %mor karaj na jun chik. %eng Ixoq2 kaj paraj. %mor kaj paraj. %eng C despues. %mor despues. %eng T k'o jun mas ko, mas ko jun. %mor k'o jun mas ko, mas ko jun. %eng C entonce. %mor entonce. %eng T axa ku kaqetisaj la jewa. %mor axa ku kaqetisaj la jewa. %eng Ixoq puchi jeku'ana xamaje ku'ana. %mor puchi jeku'ana xamaje ku'ana. %eng N are ne xb'inik elza. %mor are ne xb'inik elza. %eng Ixoq utz are, yakane jun. %mor utz are, yakane jun. %eng Ixoq2 kintana wa chare, nk'ota chil. %mor kintana wa chare, nk'ota chil. %eng %spa kin lin kama ruk'. *C10-21 N are kakaj na mismo. %mor are kakaj na mismo. %eng %spa nke'e tachilare. Ca papale nu. = papale nu. %mor papale nu. %eng %spa T xa inwixtaj na. %mor xa inwixtaj na. %eng Ixoq are k'u wa, are k'u wa le rulew achi. %mor are k'u wa, are k'u wa le rulew achi. %eng N pares ka'e k'u la. %mor pares k-0/b'e: k'u la. %eng Ixoq2 jas wa, jas wa le ka'an che riri. %mor jas wa, jas wa le ka'an che riri. %eng Ca laj achoch. = le naj wachoch. %mor le naj wachoch. %eng %spa Ca kawaj ta 'ut. = kawaj ta 'ut. %mor k-0-aw/aj ta ku-t. %eng %spa Ixoq are k'u wa le lele. %mor are k'u wa le lele. %eng %spa Ixoq le kakay chile chile wach. %mor le k-0/ka'y chile chile wach. %eng %spa Ixoq le re le wal k'o chuwach. %mor le re le wal k'o chuwach. %eng C le naj rachod. %mor le naj rachod. %eng P xaq xewi? %mor xaq xewi? %eng Ca kapan chi le jun luz. = kopan chi le jun luz. %mor k-0/opan chi le jun luz. %eng %spa C o wene le jun. %mor o wene le jun. %eng Ixoq je kechap je le jun chik. %mor je kechap je le jun chik. %eng %spa kuya jun chich' chi. C wetam taj. %mor wetam taj. %eng P pele. %mor pele. %eng Ixoq a no xa chuweq kine ruk'. %mor a no xa chuweq kine ruk'. %eng %spa al mariy. P karaj na lutzam no. %mor karaj na lutzam no. %eng C karaj. %mor karaj. %eng P jun utzam. %mor jun utzam. %eng N te tzija we xel le we in chuweqe. %mor te tzija we xel le we in chuweqe. %eng *C10-22 N kaqan wa kab'ij. %mor kaqan wa kab'ij. %eng Ixoq ah. %mor ah. %eng N pares. %mor pares. %eng P karaj. %mor karaj. %eng Ixoq2 kilinya kane ri chuweq. %mor kilinya kane ri chuweq. %eng N utz ri. %mor utz ri. %eng Ixoq enan. %mor enan. %eng N eu. %mor eu. %eng Ixoq2 ena. %mor ena. %eng Ixoq jat au. %mor jat au. %eng P jachike le. %mor jachike le. %eng Ca taq le nu ja'. = le taq jah. %mor le taq jah. %eng %spa Ixoq2 una Carlos. %mor una Carlos. %eng T eu, mismo are wa le jun. %mor eu, mismo are wa le jun. %eng %spa pa da ri'. P jachike. %mor jachike. %eng T le tajin, tajin kiwesaj. %mor le tajin, tajin kiwesaj. %eng P pares are'. %mor pares are'. %eng T le jun chik. %mor le jun chik. %eng P misma are'. %mor misma are'. %eng T are pa. %mor are pa. %eng P are karaj na la le chuxe? la le le. %mor are karaj na la le chuxe? la le le. %eng C ah je. %mor ah je. %eng T ah. %mor ah. %eng C k'olik o le mas wich' ah utz. %mor k'olik o le mas wich' ah utz. %eng %spa y le jun chik. *C10-23 P junam cha'. %mor junam cha'. %eng C jun lado chik. %mor jun lado chik. %eng Ca jun eli jun car. = le juni le jun carro., %mor le juni le jun carro., %eng %spa wonita chik. C ku'an, ku'an le juni. %mor ku'an, ku'an le juni. %eng %spa puwi. C ku'an, ku'an le juni. %mor ku'an, ku'an le juni. %eng %spa puwi. T misma petinaq wiwa. %mor misma petinaq wiwa. %eng P jawi'. %mor jawi'. %eng T xe, xe swan. %mor xe, xe swan. %eng P sab'er, jawi xaloq' wileri, xela. %mor sab'er, jawi xaloq' wileri, xela. %eng C pa xela. %mor pa xela. %eng T xela. %mor xela. %eng P xela. %mor xela. %eng C xela. %mor xela. %eng T ah caro wa arajil ta k'u jun. %mor ah caro wa arajil ta k'u jun. %eng %spa keb kesal. P sab'er, joropa rajile jun. %mor sab'er, joropa rajile jun. %eng T joropa xiya'o. %mor joropa xiya'o. %eng C ah kinchomaj jun job' ketzal. %mor ah kinchomaj jun job' ketzal. %eng T cinco. %mor cinco. %eng C ah je'. %mor ah je'. %eng P a xewi le jun carton. %mor a xewi le jun carton. %eng Ca jun chik. = jun chik. %mor jun chik. %eng %spa C xe xaq xewile jun carton. %mor xe xaq xewile jun carton. %eng P ah ywe ka'an jas le jin k'ochiri. %mor ah ywe ka'an jas le jin k'ochiri. %eng C k'o le jun chik cartone, le jun june xa le jun. %mor k'o le jun chik cartone, le jun june xa le jun. %eng *C10-24 C treciento ochenta y cinco. %mor treciento ochenta y cinco. %eng T tresciento ochenta y cinco. %mor tresciento ochenta y cinco. %eng C nk'ule jun chik. %mor nk'ule jun chik. %eng Ca jun chike'. = jun chike'. %mor jun chike'. %eng %spa T as pues le numero. %mor as pues le numero. %eng C le mas nim. %mor le mas nim. %eng P entonce mae ek'iya lale letaq. %mor entonce mae ek'iya lale letaq. %eng %spa letaq. Ca le llanta jun. = le llanta jun. %mor le llanta jun. %eng %spa C mas k'iya le taq. %mor mas k'iya le taq. %eng T kesi mas k'iya kel chupam pues. %mor kesi mas k'iya kel chupam pues. %eng C ahje. %mor ahje. %eng T entonce. %mor entonce. %eng Ca ullanta taq qajoq. = ullanta taq qajoq. %mor ullanta taq qajoq. %eng %spa P por ke la vion. %mor por ke la vion. %eng T ala. %mor ala. %eng P ruk' carro. %mor ruk' carro. %eng T ruk carro diferente. %mor ruk carro diferente. %eng Ca keb' llanta. = keb' llanta. %mor keb' llanta. %eng %spa T eso. %mor eso. %eng C no master mas mas nim. %mor no master mas mas nim. %eng T jachi le la li. %mor jachi le la li. %eng %spa kot bay cha. P jasche'? %mor jasche'? %eng T sab'er jas modo xin'ano. %mor sab'er jas modo xin'ano. %eng C ah xresaj. %mor ah xresaj. %eng *C10-25 Ca jat. = jat. %mor /jat. %eng %spa C jab'. %mor jab'. %eng P ak'ona a Carlos? %mor ak'ona a Carlos? %eng Ca lik. = k'olik. %mor /*k'o:-l-ik. %eng %spa P al mer. %mor al mer. %eng C k'o:le naj. %mor k'o:le naj. %eng P je kula. %mor je kula. %eng C wene'. %mor wene'. %eng Ca k'o chi nik'aj e nuwuj. = k'o chi nik'aj e nuwuj. %mor /*k'o: chi nik'aj e nu-wuj. %eng %spa C jawile'? %mor jawile'? %eng Ca le? = le? %mor le? %eng %spa C jawi? %mor jawi? %eng T a xapawe taj. %mor a xapawe taj. %eng Ca we ine'. = we ine'. %mor we ine'. %eng %spa T xa mare taje kub'ij. %mor xa mare taje kub'ij. %eng C jas uwach? %mor jas uwach? %eng Ca jun le we in? = jun le we in? %mor jun le we in? %eng %spa C ah je', le jun wuj. %mor ah je', le jun wuj. %eng P jasche ama xaq pa junam? no'. %mor jasche ama xaq pa junam? no'. %eng Ca ti. = ti. %mor ti. %eng %spa P ala karaj puna'. %mor ala karaj puna'. %eng T mas chom, xaya b'aq'o te. %mor mas chom, xaya b'aq'o te. %eng P mas, mas e ri. %mor mas, mas e ri. %eng Ca li'. = ri'. %mor ri'. %eng %spa T n k'o chi jun chik? %mor n k'o chi jun chik? %eng *C10-26 C k'o le juni? %mor k'o le juni? %eng P xaq xe wi le jun taq. %mor xaq xe wi le jun taq. %eng T mas kuya powi ale. %mor mas kuya powi ale. %eng P no, jun camion de agua. %mor no, jun camion de agua. %eng C ah le naj ca¤on. %mor ah le naj ca¤on. %eng P como ke sona cha, ah. %mor como ke sona cha, ah. %eng T ke sona. %mor ke sona. %eng C ak'o: lenaj luz chik? %mor ak'o: lenaj luz chik? %eng P jachike luz? %mor jachike luz? %eng C le chuwach le juni? %mor le chuwach le juni? %eng P jawi k'o:wih? %mor jawi k'o:wih? %eng C jawi k'o:wih? %mor jawi k'o:wih? %eng P sab'er. %mor sab'er. %eng N no, k'otaj, da. %mor no, k'otaj, da. %eng T jasle kapetik. %mor jasle kapetik. %eng C le jun, le juni. %mor le jun, le juni. %eng Ca le q'ante'el. = re q'ante'el. %mor re q'ante'el. %eng %spa T re q'ante'el cha? are le. %mor re q'ante'el cha? are le. %eng %spa Don Tiopo kacha. Ca lentop. = le Don top. %mor le Don top. %eng %spa P le Don Top. %mor le Don Top. %eng Ca len top. = le Don top. %mor le Don top. %eng %spa P chacharej kute. %mor chacharej kute. %eng C le jun pickup. %mor le jun pickup. %eng Ca jun wachoche'. = jun wachoche'. %mor jun wachoche'. %eng %spa T la k'ute? mas wonita nalejune'. %mor la k'ute? mas wonita nalejune'. %eng *C10-27 Ca mas onita. = mas wonita. %mor mas wonita. %eng %spa T la k'ute'. %mor la k'ute'. %eng Ca keb' aqane'. = keb' raqane'. %mor keb' raqane'. %eng %spa T ah, keb' raqan. %mor ah, keb' raqan. %eng C xa k'o:le jun chik. %mor xa k'o:le jun chik. %eng T ala. %mor ala. %eng Ra jachin kuxeyawik, a Carlos? %mor jachin kuxeyawik, a Carlos? %eng Ca jun wuj, k'o: chi le'. = jun wuj, k'o chik le? %mor jun wuj, /k'o: chi-*k le? %eng %spa Ca xkis awe at na le? = xkis awe at na le? %mor x-0/k'is aw-e at na le? %eng %spa P jan chik e? %mor jan chik e? %eng T le ri? %mor le ri? %eng P le naj taq eventa le? xkisik. %mor le naj taq eventa le? xkisik. %eng N k'o enaj jun le. %mor k'o enaj jun le. %eng P jawi k'o wi? %mor jawi k'o wi? %eng N xink'ut ta b'a, le k'o chi jun. %mor xink'ut ta b'a, le k'o chi jun. %eng %spa warale, a Carlos. C ah, xaq k'o le jun chik. %mor ah, xaq /k'o: le jun chi-k. %eng T y di ay, xk'isik? %mor y di ay, x-0/k'is-ik? %eng Ca kisik. = xk'isik. %mor *x-0/k'is-ik. %eng %spa N le, k'o chuxe le jun. %mor le, k'o chuxe le jun. %eng T ah si, si, le junaj jun k'o: chiri? %mor ah si, si, le junaj jun k'o: chiri? %eng P chiri ri? %mor chiri ri? %eng T pareso. %mor pareso. %eng Ca waj ta 'ut. = ma xwaj ta k'ut. %mor *ma *x-0-inw/aj ta k'u-t. %eng %spa P ah la k'ut, n kawaj ta kut. %mor ah la k'ut, n k-0-aw/aj ta ku-t. %eng Ca kawaj ta ut in wi', inwelajik. = ma kawaj ta k'ut kinwelajik. %mor *ma k-0-aw/aj ta k'u-t *k-in/welaj-ik. %eng %spa *C10-28 T kawaj ta k'ut xa at kan. %mor kawaj ta k'ut xa at kan. %eng P a utz kute. %mor a utz kute. %eng Ca le utza jelale'. = le utza jelale'. %mor le utza jelale'. %eng %spa Ca len taq k'ik. = len taq k'ik. %mor len taq k'ik. %eng %spa T da cha, chawila cha, a utz? %mor da cha, chawila cha, a utz? %eng P a utz, a utze'? %mor a utz, a utze'? %eng Ca utz. = utz. %mor utz. %eng %spa P oqa'an chi jun chik? %mor oqa'an chi jun chik? %eng Ca le jun. = le jun. %mor le jun. %eng %spa C k'o le jun chik. %mor k'o le jun chik. %eng Ca jun ik. = jun chik. %mor jun chik. %eng %spa P ja'. %mor ja'. %eng C k'o mas camione le june. %mor k'o mas camione le june. %eng P dob'le, la we dob'le llanta je'. %mor dob'le, la we dob'le llanta je'. %eng T jachike? are le jun wa le ri. %mor jachike? are le jun wa le ri. %eng %spa xi'an nabe pa? P are le jun nab'e'. %mor are le jun nab'e'. %eng T eso. %mor eso. %eng C are le nab'e, ah je'. %mor are le nab'e, ah je'. %eng P despues le jun chik. %mor despues le jun chik. %eng T despues segundo ku le june. %mor despues segundo ku le june. %eng C segundo. %mor segundo. %eng P ni modo le. %mor ni modo le. %eng Ca xelik. = xelik. %mor x-0/el-ik. %eng %spa T casi cuatro kel chiri, da. %mor casi cuatro kel chiri, da. %eng P jas ku modo? %mor jas ku modo? %eng *C10-29 Ca xelik. = xelik. %mor x-0/el-ik. %eng %spa P k'o: modo ka'an chi le jun chike. %mor k'o: modo ka'an chi le jun chike. %eng %spa le kareqaj che le jun llanta chike'. T ah, k'olik b'a? la le' mismo. %mor ah, k'olik b'a? la le' mismo. %eng P are le nab'e. %mor are le nab'e. %eng Ca achoche:. = wachoche:. %mor wachoche:. %eng %spa T chawila kute. %mor chawila kute. %eng P pares le k'o: chiri je riri kas xaq xewi. %mor pares le k'o: chiri je riri kas xaq xewi. %eng %spa lelele, le kel chire le le le. T je ku'ana lele. %mor je ku'ana lele. %eng P m. %mor m. %eng T ahora jas le k'o chila le jun chiwi. %mor ahora jas le k'o chila le jun chiwi. %eng P jun chiwe? %mor jun chiwe? %eng T eso. %mor eso. %eng Rik maja k'u le lula lale. %mor maja k'u le lula lale. %eng N maja. %mor maja. %eng Rik Carlos. %mor Carlos. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa Rik jas kuwach ale? %mor jas kuwach ale? %eng T le ri mismo, jun chiwi. %mor le ri mismo, jun chiwi. %eng Ca k'iik'. = ch'ich'. %mor ch'ich'. %eng %spa P mas, mas k'iya chiwa karaj eri. %mor mas, mas k'iya chiwa karaj eri. %eng Rik jachin xyov le june'. %mor jachin xyov le june'. %eng Ca ale pelip. = are le Pelip. %mor are le Pelip. %eng %spa T wonita da, jun avione. %mor wonita da, jun avione. %eng Rik jah? a Carlos, a Carlos. %mor jah? a Carlos, a Carlos. %eng *C10-30 T aparte mas cara chuwa da. %mor aparte mas cara chuwa da. %eng C ah, pa le jun chik. %mor ah, pa le jun chik. %eng Ca chach. = jas uwach? %mor jas uwach? %eng %spa Rik pe le chaya jun wech. %mor pe le ch-0-a/ya' jun w-e-ch. %eng Ca ya jun we lal kuz. = chaya jun we lal ku'z. %mor *ch-0-*a/ya' jun w-e le: al ku'z. %eng %spa C aretaq, are, jawi k'o wi le numeros. %mor aretaq, are, jawi k'o wi le numeros. %eng Ca ya jun we lal ku'z e k'iik' i'. = chaya jun we al kuz e ch'ich' i. %mor *ch-0-*a/ya' jun w-e al ku'z e ch'ich' i'. %eng %spa C k'o:le jun chik, cohete. %mor k'o:le jun chik, cohete. %eng P le le. %mor le le. %eng Rik chata jun we che la Pelipa. %mor ch-0-a/ta' jun w-e che le: a Pelipa. %eng Ca chaya jun we le lal ku'z. = chaya jun re le al ku'z. %mor ch-0-a/ya' jun r-e le al ku'z. %eng %spa P m. %mor m. %eng Ca ya jun we le al ku'z. = chaya jun re le al ku'z. %mor *ch-0-*a/ya' jun #r-e le al ku'z. %eng %spa P janchike? %mor janchike? %eng Ca le', le', le n taq lale'. = le', le', le n taq lale'. %mor le', le', le n taq lale'. %eng %spa T chaya jun we le ya? %mor chaya jun we le ya? %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa T k'o ya le? %mor k'o ya le? %eng P k'o re lal cu'z cha'. %mor k'o re lal cu'z cha'. %eng T ah. %mor ah. %eng Rik Carlos. %mor Carlos. %eng P a xa pukawich'al Cu'z q'e? %mor a xa pukawich'al Cu'z q'e? %eng Rik chata kan jun nuch'ich' che le Pelip. %mor ch-0-a/ta' kan jun nu-ch'ich' che le Pelip. %eng Ca ana jun nuk'iik' cha'. = chana jun nuchii'ch' cha'. %mor *ch-0-a/b'an-a jun nu-chii'ch' /cha'. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng Rik chata ka che le Pelip. %mor chata ka che le Pelip. %eng *C10-31 Ca na jun nuk'iik'. = chana jun nuch'iich'. %mor *ch-0-*a/b'an-a jun nu-ch'iich'. %eng %spa P k'oya la ch'ich', k'oya la ch'ich'. %mor k'oya la ch'ich', k'oya la ch'ich'. %eng C y le jun chik. %mor y le jun chik. %eng Ra ay la jun chike. %mor ay la jun chike. %eng P pero ma kel ta avion chi le ri? %mor pero ma kel ta avion chi le ri? %eng C k'o:taj. %mor k'o:taj. %eng T kel taj? %mor kel taj? %eng P kel taj chi la le? %mor kel taj chi la le? %eng Rik ay no le ix a Pelip. %mor ay no le ix a Pelip. %eng C no, kel taj rumal k'ole jun numero. %mor no, kel taj rumal k'ole jun numero. %eng Rik a Carlos. %mor a Carlos. %eng C y kinchomaj jawi k'o le jun numero. %mor y kinchomaj jawi k'o le jun numero. %eng Rik da cha, a Carlos. %mor da cha, a Carlos. %eng C k'o le jun chik. %mor k'o le jun chik. %eng Rik maltiox chare Pelipa choqa chare. %mor maltiox chare Pelipa choqa chare. %eng Ca matox chawe Pelipa. = maltiox chawe a Pelipa. %mor maltiox chawe a Pelipa. %eng %spa C ah, nk'ota kub'anoh. %mor ah, nk'ota kub'anoh. %eng Rik jampa chi katpetik Pelip kacha'. %mor jampa chi katpetik Pelip kacha'. %eng Ca jampa atpe chik cha'. = jampa katpe chik cha. %mor jampa *k-at/pet chi-k /cha'. %eng %spa T katqiyej jampa chi katpetik kacha. %mor katqiyej jampa chi katpetik kacha. %eng Ca Pelip. = Pelip. %mor Pelip. %eng %spa C jas uwach? %mor jas uwach? %eng Ca impa atpe, atpe k'ut. = jampa katpe chi k'ut? %mor jampa *k-at/pet chi k'u-t? %eng %spa T a katpe chi chuqeq dah? %mor a katpe chi chuqeq dah? %eng Ca impa atpe chuweq? = jampe a katpe chuweq? %mor jampe a *k-at/pet chuweq? %eng %spa C ah wetam taj. %mor ah wetam taj. %eng *C10-32 P a utz kujpe chuweq? %mor a utz kujpe chuweq? %eng N pares. %mor pares. %eng Rat jueves, b'ay. %mor jueves, b'ay. %eng Ixoq ma k'o: taj. %mor ma /k'o: ta-j. %eng Ca y kawesaj ta la. = y kawesaj ta la. %mor y k-0-aw/esa-j ta la. %eng %spa *xk'is le nabe uwach le cinta C-10. *C10-33 Rik xa uj keb' chik xe'e pale jun. %mor xa uj keb' chik xe'e pale jun. %eng Ca ah. = ah. %mor ah. %eng %spa C santib'le le jun ca¤on. %mor santib'le le jun ca¤on. %eng P xel iwuk'? %mor xel iwuk'? %eng C xel uwach lupalaj. %mor x-0/el u-wach le: u-palaj. %eng Ca ah xelik. = ah xelik. %mor ah x-0/el-ik. %eng %spa P xel lutzam. %mor xel lutzam. %eng Rik xel b'ik ya. %mor x-0/el b'i-k ya. %eng Ca a ki le, xelik. = a ki le, xelik. %mor a ki le, x-0/el-ik. %eng %spa P jawi? %mor jawi? %eng C y le jun chik? %mor y le jun chik? %eng Ca jun kej jela le? = jun kej jela le? %mor jun kej jela le? %eng %spa P qanampena, qanampena, xa keb' ullanta la kut. %mor qanampena, qanampena, xa keb' ullanta la kut. %eng Rik Carlos. %mor Carlos. %eng Ca xach? = jassach? %mor jassach? %eng %spa C jas uwach le june? %mor jas uwach le june? %eng Rik in kawaj ta k'ut kinwalijik choqa chare. %mor in k-0-aw/aj ta k'u-t k-in/walij-ik /cho'q-a chare. %eng %spa le Pelipa. Ca alaj jun welij taj. = alaj jun ma kinwalij taj. %mor alaj jun *ma *k-*in/walij ta-j. %eng %spa P jasche? %mor jasche? %eng Ca Pelip. = Pelip. %mor Pelip. %eng %spa C jas uwach? %mor jas uwach? %eng Ca laj inwalij taj. = alaj jun ma kinwalij taj. %mor alaj *jun *ma *k-in/walij ta-j. %eng %spa T xa at k'an, xa at k'an. %mor xa at k'an, xa at k'an. %eng Ca xa in k'an, a Pe'l, a Pedro. = xa in k'an, a Pe'l, a Pedro. %mor xa in k'an, a Pe'l, a Pedro. %eng %spa Ca taq k'iik'e. = taq k'iik'e. %mor taq k'iik'e. %eng %spa *C10-34 Rik a Carlos. %mor a Carlos. %eng Rat x'e chirij uwila la Cis. %mor x'e chirij uwila la Cis. %eng Rat chirij le tz'abal. %mor chirij le tz'abal. %eng Ca k'o: ta chik e'. = k'o: ta chik e'. %mor /k'o: ta chi-k e'. %eng %spa Rik a Carlos. %mor a Carlos. %eng C ya xa'an le june. %mor ya xa'an le june. %eng %spa y le june pero maxa antaje june. P y le le. %mor y le le. %eng Ra jawile ku'an wi tantear. %mor jawile ku'an wi tantear. %eng %spa maku'an taj. P a utz ka'an chile june a Carlos. %mor a utz ka'an chile june a Carlos. %eng Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa Rik chu'ana wi le retzab'al. %mor ch-0-u/b'an-a wi le r/etz'an-b'al. %eng %spa Rik ni modo ka'an at. %mor ni modo k-0-a/b'an at. %eng %spa Ca ka'an ta chik. = ka'an ta chik. %mor k-0-a/b'an ta chi-k. %eng %spa P sais, sais, chi lu llanta le. %mor sais, sais, chi lu llanta le. %eng T sais chik. %mor sais chik. %eng Rik a Carlos. %mor a Carlos. %eng Ra la nani. %mor la nani. %eng Ca papa saj k'ut papa. = papa saj k'ut papa. %mor papa /saj k'u-t papa. %eng %spa Ru naj, naj keje a luxe'. %mor naj, naj keje a luxe'. %eng Ca wile'. = jawile. %mor jawile. %eng %spa C minister lu puwi chirij. %mor minister lu puwi chirij. %eng P jachike? %mor jachike? %eng C minister u puwi chirij. %mor minister u puwi chirij. %eng P ah le che le jun. %mor ah le che le jun. %eng *C10-35 C we k'o seis ullantas. %mor we k'o seis ullantas. %eng T ah tzijna k'ute. %mor ah tzijna k'ute. %eng Rat ..... %mor ..... %eng P sais na k'ute. %mor sais na k'ute. %eng Rik esu wach uke lal maliye. %mor esu wach uke lal maliye. %eng Ra saq wach. %mor saq wach. %eng Rik mex ne le re le nu samill. %mor mex ne le re le nu samill. %eng Rat se puede k'ula le mex. %mor se puede k'ula le mex. %eng %spa le re le chichu. T da xa keloh, kanoq. %mor da xa keloh, kanoq. %eng P chab'inisaj impe le. %mor chab'inisaj impe le. %eng %spa xaq xewi lale. Rik al mariy siwek'o. %mor al mariy siwek'o. %eng %spa al tiempo ka'ano, Carlos. Ca jun a chik. = jun chik. %mor jun chik. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng Ca ma laj taj. = ma karaj taj. %mor ma *k-0-r/aj ta-j. %eng %spa P ma karaj taj ya' le ma kawilo. %mor ma k-0-r/aj taj ya' le ma k-0-aw/il-o. %eng %spa karaje le le le. C aka'ana jun chik. %mor aka'ana jun chik. %eng Ca utza le le'. = utza le le'. %mor utza le le'. %eng %spa P kakay le jun chik. %mor kakay le jun chik. %eng Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P katkay u che le jun chik. %mor k-at/ka'y u che le jun chi-k. %eng Ca ka'an chik. = ka'an chik. %mor k-0-a/b'an chi-k. %eng %spa P ka'an chik. %mor ka'an chik. %eng *C10-36 Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P tawesaj chaya b'aloqe. %mor tawesaj chaya b'aloqe. %eng Ca ah noh. = ah noh. %mor ah noh. %eng %spa T no ma utz taj le juni. %mor no ma utz taj le juni. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa T utz kab'inik. %mor utz kab'inik. %eng C utz la juni. %mor utz la juni. %eng T a utz. %mor a utz. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa T utz we kayakanche le pelipe. %mor utz we kayakanche le pelipe. %eng %spa a utzkayakan che le pelipe. T are utze jun? %mor are utze jun? %eng Rik Carlos. %mor Carlos. %eng P jas modo ka'an leri pelipe. %mor jas modo ka'an leri pelipe. %eng %spa le ri'? le riri'? C jachin? %mor jachin? %eng P xewi le keb' llanta chiri. %mor xewi le keb' llanta chiri. %eng %spa pume ba ne kukuje kan chiri'. C ah kole, le juni'. %mor ah kole, le juni'. %eng %spa chiri'. N ko ne jab' ne lo. %mor /k'o: ne jab' ne lo. %eng Ca a k'o: jun. = a k'o: jun. %mor a /k'o: jun. %eng %spa C xaq kuya le jun. %mor xaq kuya le jun. %eng T ah si'. %mor ah si'. %eng C chirij lu kar. %mor chirij lu kar. %eng P pero ja jas modo kayakoq. %mor pero ja jas modo kayakoq. %eng *C10-37 C xaq kaya chiri le car. %mor xaq kaya chiri le car. %eng Ca pap jun chik. = pap jun chik. %mor pap jun chik. %eng %spa Rik a Carlos. %mor a Carlos. %eng C jelale', k'o:le job' ullanta. %mor jelale', k'o:le job' ullanta. %eng T jasche k'o: chi pu june llanta. %mor jasche k'o: chi pu june llanta. %eng C kasutinike. %mor kasutinike. %eng T jas uwach kak'am b'ik. %mor jas u-wach k-0-a/k'am b'i-k. %eng Ca chapa le jun. = chachapa le jun. %mor *ch-0-*a/chap-a le jun. %eng %spa P wile? %mor wile? %eng T la k'ute kachap taj. %mor la k'ute kachap taj. %eng P raqan. %mor raqan. %eng T raqan, chawetz'ab'ej. %mor raqan, chawetz'ab'ej. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa T m. %mor m. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa T kach'ob'oh. %mor kach'ob'oh. %eng Ca austita. = austita. %mor austita. %eng %spa T le', le'. %mor le', le'. %eng Rik kalch'aw k'u la le at. %mor k-at/ch'aw k'u la le at. %eng Ca k'o chik. = k'o chik. %mor /k'o: chi-k. %eng %spa P ma b'i le jun patax puwi. %mor ma b'i le jun patax puwi. %eng C le jun chofer. %mor le jun chofer. %eng T jun chofer. %mor jun chofer. %eng Ca le taj. = mare taj. %mor *ma are ta-j. %eng %spa Rat xare chuwa nu k'ux. %mor xare chuwa nu k'ux. %eng Ca le etzaqik le' esaqike'. = le xetzaqik e'. %mor le *x-e/tzaq-ik e'. %eng %spa *C10-38 C xtzaqik. %mor xtzaqik. %eng Ca q'ab' in. = le nuqab' in. %mor *le *nu-q'ab' in. %eng %spa le'. C lele ah je'. %mor lele ah je'. %eng Ca jewali'. = jewari. %mor jewari. %eng %spa C a utz jelale'. %mor a utz jelale'. %eng Ca utz jewali'. = utz jewari. %mor utz jewari. %eng %spa C ah je mas utz jelale. %mor ah je mas utz jelale. %eng Ca ma ma utz taj. = ma ma utz taj. %mor ma ma utz taj. %eng %spa C xaq nojimal. %mor xaq nojimal. %eng P yas, noj yale? %mor yas, noj yale? %eng T le nik'aj a pedro kech. %mor le nik'aj a pedro kech. %eng %spa inaj taq winaq chik. P ya list, pares. %mor ya list, pares. %eng Ca k'o: xelaju le winaq i'. = k'o: xelaju le winaq i'. %mor /k'o: xelaju le winaq i'. %eng %spa Rat pach karaj wa le pale b'oj. %mor pach karaj wa le pale b'oj. %eng P jah? %mor jah? %eng Ca k'o: xelaju le winaq i'. = k'o: xelaju le winaq i'. %mor /k'o: xelaju le winaq i'. %eng %spa Rat pach karaj wa. %mor pach karaj wa. %eng T xa xuloq'o cha. %mor xa xuloq'o cha. %eng %spa are wonita inaj awiyone'. P are pares. %mor are pares. %eng N xa xuloq'o cha. %mor xa xuloq'o cha. %eng P xache rachi'il xuk'am b'ike. %mor xache rachi'il xuk'am b'ike. %eng N ..... %mor ..... %eng P inaj ak'al. %mor inaj ak'al. %eng *C10-39 P chux junaj ak'al. %mor chux junaj ak'al. %eng %spa P kawil kut, xaq kaqan enaj etz'anem e. %mor k-0-aw/il ku-t, xaq k-0-q/b'an enaj /etz'an-em e. %eng %spa Ca jun chap e jun e'. = kinchap e jun e. %mor *k-0-*in/chap e jun e. %eng %spa le'. Rik xa ne xa ix taqin kixch'aw chila. %mor xa ne xa ix /tajin k-ix/ch'aw chila. %eng Ca tawen. = tawen. %mor tawen. %eng %spa T ko katch'awik Carlos. %mor ko katch'awik Carlos. %eng P a ka'an chi jun a Carlos. %mor a ka'an chi jun a Carlos. %eng Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P ka'an chi jun o utz ale'. %mor k-0-a/b'an chi jun o utz ale'. %eng Ca kan keb'. = kaqan chi keb'. %mor *k-0-q/b'an chi keb'. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng Ca kan keb'. = kaqan chi keb'. %mor *k-0-q/b'an chi keb'. %eng %spa P keb'. %mor keb'. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa Rik ko katch'awik a Carlos. %mor ko katch'awik a Carlos. %eng Rat ko katch'awik, ma titzitik ta la tzam. %mor ko katch'awik, ma titzitik ta la tzam. %eng %spa Rat ko katch'awik. %mor ko katch'awik. %eng %spa Rik ma ketz'an ta ruk' e jun. %mor ma k-0/etz'an ta r-uk' e jun. %eng %spa Rik ma kabij ta chik e. %mor ma k-0-a/b'i:-j ta chi-k e. %eng %spa Rik jawi xaloq' wi? choqa che la Pelipa, Carlos. %mor jawi x-0-a/loq' wi? /cho'q-a che le: a Pelipa, Carlos. %eng Ca aloq' wi Lipa. = jawi xaloq' wi a Pelipa? %mor *jawi *x-0-a/loq' wi *a Pelipa? %eng %spa C pa Xela. %mor pa Xela. %eng Ca Xela cha'. = Xela cha'. %mor Xela /cha'. %eng %spa C ah je'. %mor ah je'. %eng Rik joropa xaya'o kacha'. %mor joropa x-0-a/ya'-o k-0/cha'. %eng *C10-40 Ca pa ay ya'o'. = joropa xaya'o'? %mor joropa *x-0-a/ya'-o'? %eng %spa C ah jun cinco. %mor ah jun cinco. %eng Ca imul awii xe wih. = limul, jawii x'e wih? %mor limul, jawii x-0/b'e: wih? %eng %spa le'. C jun cinco xinya'o. %mor jun cinco xinya'o. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P a utz kawilo le? %mor a utz kawilo le? %eng C jas ku'an a waqan? %mor jas ku'an a waqan? %eng Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa N da cha. %mor da cha. %eng C jas xu'an a waqan? %mor jas xu'an a waqan? %eng Ca sokatajik. = xsokatijik. %mor *x-0/soka-taj-ik. %eng COMP-3A/wound-PASS2-TIV. %spa C ah ja:n? %mor ah ja:n? %eng P la kute jasche ma kakoj ta la xajab'? %mor la kute jasche ma kakoj ta la xajab'? %eng T at lista. %mor at lista. %eng Ca chixk'ij. = chisik'ij. %mor ch-0-i/sik'i-j. %eng %spa P xa xatpowix wa mal lanan? %mor xa x-at/powi-x wa mal le: a-nan? %eng just COMP-2A/push-PASS1 EMPH cause the 2E-mother? Ca powix taj. = ma xinpowix taj. %mor *ma *x-*in/powi-x ta-j. %eng NEG COMP-1A/push-PASS1 NEG-T. %spa P powix taj. %mor /powi-x ta-j. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa Rik are lal Milia xinpuyinik choqa chare. %mor are le: al Milia x-in/puyi-n-ik /cho'q-a chare. %eng it the FAM milia COMP-1A/push-FA-TIV /say-TIV to him. Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa Rik are lal Milia xinpuyinik choqa chare? %mor are le: al Milia x-in/puyi-n-ik /cho'q-a chare? %eng it the FAM milia COMP-1A/push-FA-TIV /say-TIV to him. Ca noh. = noh. %mor noh. %eng %spa Ca le jun achi kul chuwan e jun k'iik'. = le jun achi kul chuwan e jun k'iik'. %mor le jun achi k-0/ul chi-u-pam e jun ch'iich'. %eng %spa T jachin chike'. %mor jachin chike'. %eng *C10-41 Ca le k'iik' i pa achoch. = le ch'iich' i pa rachoch. %mor le ch'iich' i pa *r-achoch. %eng %spa T k'o: jun achi chupam? %mor /k'o: jun achi chi-u-pam? %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa T ma kawesaj ta ku la le? %mor ma kawesaj ta ku la le? %eng Ca tawen. = tawen. %mor tawen. %eng %spa P jawi lachi le? %mor jawi lachi le? %eng Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa P chirij Cruz, enay a Carlos k'o la chupame. %mor chirij Cruz, enay a Carlos k'o la chupame. %eng %spa k'o: chi jun espej, le'. T tzije'. %mor tzije'. %eng Ca le k'iik k'o: taj. = le ch'ich' ix ma k'o: taj. %mor le ch'ich' ix *ma /k'o: ta-j. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng Ca le k'iik' k'o: tia ale'. = le ch'ich' n k'o: tia la le'. %mor le ch'ich' *n /k'o: ta ya la le'. %eng %spa P pa ch'iich' ya'? %mor pa ch'iich' ya'? %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P jachin chike'. %mor jachin chike'. %eng Ca m k'iik'. = le ch'ich'. %mor le ch'ich'. %eng %spa P jawi k'o wi le'? %mor jawi /k'o: wi le'? %eng C jawii k'o: wi le k'iik'? %mor jawii /k'o: wi le k'iik'? %eng Ca k'o: taj. = k'o: taj. %mor /k'o: ta-j. %eng %spa Rik a Carlos, Carlos. %mor a Carlos, Carlos. %eng Ca ah pe chi nik'aj. = xpe chi nik'aj. %mor *x-0/pet chi nik'aj. %eng %spa Rik jas uwach awetz'ab'al xya kanoq? %mor jas uwach awetz'ab'al xya kanoq? %eng P Carlos cha? %mor Carlos cha? %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa Rik jas kuwach awetz'ab'al xya kanoq? %mor jas ku u-wach aw/etz'an-b'al x-0/ya'-PASS1 kan-oq? %eng *C10-42 Ca a le Pelip'. = are la Pelip. %mor are la Pelip. %eng %spa Rik jas uwach? %mor jas uwach? %eng Ca k'ik'. = ch'iich'. %mor ch'iich'. %eng %spa Rik a k'iya kut? %mor a k'iya kut? %eng Ca k'iya'. = k'iya'. %mor k'iya'. %eng %spa Rik jachin xyowik? %mor jachin xyowik? %eng Ca no', xa jun. = no', xa jun. %mor no', xa jun. %eng %spa Rik jachine xyowik'. %mor jachine xyowik'. %eng Ca jun chik. = jun chik. %mor jun chik. %eng %spa P ma kattzaq ta k'ut. %mor ma k-at/tzaq ta k'u-t. %eng %spa P maji we xelaq'ax chubik chawach. %mor maji we x-0/elaq'a-x chi b'i-k chi-a-wach. %eng just if COMP-3A/steal-PASS1 more away-T at-2E-fach. %spa Ca oh, konik. = k'olik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa Ak'al. %morAk'al. %eng Rik chaya jun we a Carlos. %mor chaya jun we a Carlos. %eng Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa Rik chaya jun we la carro. %mor ch-0-a/ya' jun w-e le: a-karo. %eng Ca k'is ne'. = xk'is ne'. %mor *x-0/k'is ne'. %eng %spa Rik jah? %mor jah? %eng Ca k'isik. = xk'isik. %mor *x-0/k'is-ik. %eng %spa Rik chaya jun wech, kaya jun. %mor chaya jun wech, kaya jun. %eng %spa re le naj al Te'l. Ca no'. = no'. %mor no'. %eng %spa Rik kaya'o'. %mor kaya'o'. %eng Ca we in, no. = we in, no. %mor we in, no. %eng %spa P nk'ota chi kok wih? %mor nk'ota chi kok wih? %eng T le naj a carro chiri k'o:wi le. %mor le naj a carro chiri k'o:wi le. %eng *C10-43 Ca olik. = k'o:lik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa T jas ka'ano le. %mor jas ka'ano le. %eng C le qa'an. %mor le qa'an. %eng P y k'o inaj a swetra le lele le. %mor y k'o inaj a swetra le lele le. %eng %spa le chawilampe' le'. P ri tu jalome inaj taq nimaq. %mor ri tu jalome inaj taq nimaq. %eng %spa uwile'. Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P le tzij wi ate, kak'amo. %mor le tzij wi ate, kak'amo. %eng %spa kinsipaj? Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P Carlos kak'amoh. %mor Carlos kak'amoh. %eng Ca no'. = no'. %mor no'. %eng %spa P sche'? %mor sche'? %eng Ca no'. = no'. %mor no'. %eng %spa T jas uwach k'ula le ka'anik. %mor jas uwach k'ula le ka'anik. %eng P jachin chike leri are mas k'iya. %mor jachin chike leri are mas k'iya. %eng %spa kel chare le riri'. Ca xelik. = xelik. %mor x-0/el-ik. %eng %spa C xelik. %mor xelik. %eng T are ma kakoj ta chi linaj kuento chik. %mor are ma kakoj ta chi linaj kuento chik. %eng Ca o:lik e'. = k'o:lik e. %mor /k'o:-l-ik e. %eng %spa P le le le jun. %mor le le le jun. %eng T wiyej na da. %mor wiyej na da. %eng P le junaj, junaj tza. %mor le junaj, junaj tza. %eng C junaj zo:logico. %mor junaj zo:logico. %eng *C10-44 C are k'owile k'ab', kuk'ayij le kab'. %mor are k'owile k'ab', kuk'ayij le kab'. %eng P le helados. %mor le helados. %eng C le helados. %mor le helados. %eng P Americana. %mor Americana. %eng Ca n karaj taj. = n karaj taj. %mor n k-0-r/aj ta-j. %eng %spa T m. %mor m. %eng Ca kema naj te'l. = kema naj te'l. %mor kema naj te'l. %eng %spa T chumab'a pelipe choqa chare. %mor chumab'a pelipe choqa chare. %eng Ca le kolik. = le k'o:lik. %mor le /k'o:-l-ik. %eng %spa C jas uwach? %mor jas uwach? %eng T xa xetzalob'ik, kalcha'. %mor xa x-0/etzalob'-ik, k-at/cha'. %eng Ca xa etzalob'ik. = xa xetzalob'ik. %mor xa *x-0/etzalob'-ik. %eng %spa C xetzalob'ik jawii k'o: wih chirij? %mor xetzalob'ik jawii k'o: wih chirij? %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C chirij le jun. %mor chirij le jun. %eng Rik chal ch'awa k'ut a Carlos. %mor chal ch'awa k'ut a Carlos. %eng T xa alreb'es ka'ano le a Carlos. %mor xa alreb'es ka'ano le a Carlos. %eng Ca jah, wile'. = jah, wile'. %mor jah, wile'. %eng %spa T kawil luwache'. %mor kawil luwache'. %eng Ca ay tzaq e jun. = xtzaq e jun. %mor *x-0/tzaq e jun. %eng %spa P jinaj k'ixib'al kakayik. %mor jinaj /k'ix-b'al k-0/ka'y-ik. %eng Ca wa 'e wi jun. = jewa xpe wi le jun. %mor jewa *x-0/pet wi *le jun. %eng %spa P jawii ka'e wile'. %mor jawii ka'e wile'. %eng Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P jawii ka'ewile'? %mor jawii ka'ewile'? %eng Ca wali'. = jewari'. %mor jewari'. %eng %spa *C10-45 C jawi ka'ewila la chich'. %mor jawi ka'ewila la chich'. %eng P ka'o pa juyub'. %mor k-0/b'e: pa juyub'. %eng Ca tet, ka'e pa juyub'. = tet, ka'e pa juyub'. %mor tet, k-0/b'e: pa juyub'. %eng %spa C ah. %mor ah. %eng P jas ku'ana. %mor jas ku'ana. %eng T Carlos. %mor Carlos. %eng Ca kleb'a lullanta. = keb'a luyanta. %mor keb' a le: u-yanta. %eng %spa T m. %mor m. %eng Ca keb'a lu llanta. = keb'a lu llanta. %mor keb'a lu llanta. %eng %spa T m. %mor m. %eng Ca keb'a lu llanta. = keb'a lu llanta. %mor keb'a lu llanta. %eng %spa T wile katakalej ta k'ut. %mor wile k-0/tak'-ale-j ta k'u-t. %eng C kab'in le chofer. %mor k-0/b'in le chofer. %eng Ca le jewa, e chi wi. = jewa xe chi wii'. %mor jewa *x-0/b'e: chi wii'. %eng %spa C jas ku'ano pa juyub'? %mor jas k-0-u/b'an-o pa juyub'? %eng Ca juyub'. = juyub'. %mor juyub'. %eng %spa C ka'e pa si'. %mor ka'e pa si'. %eng T ah jawii xixpewi nale'. %mor ah jawii xixpewi nale'. %eng P kota xuj pewi. %mor kota xuj pewi. %eng T y kub'ije jun. %mor y kub'ije jun. %eng P m. %mor m. %eng T jas tajin kianojo. %mor jas tajin kianojo. %eng P tajin kuj tzib'unik. %mor tajin kuj tzib'unik. %eng C puro tzib'anik. %mor puro tzib'anik. %eng P puro tz'ib'anik ya jun rato. %mor puro tz'ib'anik ya jun rato. %eng %spa le b'inem. C xa jun rato le tz'aum. %mor xa jun rato le tz'aum. %eng Ca ah k'o: jun chik, k'o: jun chik. = ah k'o: jun chik, k'o: jun chik. %mor ah /k'o: jun chi-k, /k'o: jun chi-k. %eng %spa *C10-46 Rik chalch'awa k'ut a Carlos. %mor chalch'awa k'ut a Carlos. %eng Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa Rik chalch'awa k'ut. %mor chalch'awa k'ut. %eng P yamero kuk'isik e'. %mor yamero k-0/k'is-ik e'. %eng Ca a eku'. = a eku'. %mor a eku'. %eng %spa Rik xama xak'am la lerij. %mor xama xak'am la lerij. %eng %spa choqa che le pelipe. Ca wile'. = wile'. %mor wile'. %eng %spa T jawii xak'am wi le choqa chare. %mor jawii x-0-a/k'am wi le /cho'q-a chare. %eng Ca wi kama le'. = jawi xak'am wi le'. %mor jawi *x-0-*a/k'am-!a *wi le'. %eng %spa Ca wile'. = wile'. %mor wile'. %eng %spa C rech jun tinimit. %mor rech jun tinimit. %eng T kachap tuloq. %mor k-0-a/chap ta la-oq. %eng %spa T xaq chawila jawii xak'am wih? %mor xaq ch-0-aw/il-a jawii x-0-a/k'am wih? %eng %spa Ca xala wa wih. = jawii xak'am wih? %mor jawii x-0-a/k'am wih? %eng %spa Rik aqalaj puch e kab'ix curuz. %mor a q'alaj pu-ch e k-0/b'i:-x kuruz. %eng QY/N clear then-T that INCOMP-3A/say-PASS1 kruz. T q'alaj pues. %mor q'alaj pues. %eng Ca ak'am wih. = jawi xak'am b'i wih. %mor jawi *x-0-a/k'am *b'i wih. %eng %spa Rik aqalaj puche kak'isik a pedro. %mor aqalaj puche kak'isik a pedro. %eng P qalaj pues, m. %mor qalaj pues, m. %eng Rik qalaj puch. %mor qalaj puch. %eng C m, pa mutinimit. %mor m, pa mutinimit. %eng P y jasche makachup. %mor y jasche makachup. %eng %spa ta chi le luz. C rumal u motor. %mor rumal u motor. %eng P rumal ah. %mor rumal ah. %eng *C10-47 Rik joropa ak'o: jun hora ku'ano le'. %mor joropa ak'o: jun hora ku'ano le'. %eng P ja, jun hora k'ut. %mor ja, jun hora k'ut. %eng Ca qana k'u letz'ab'al. = qana k'u letz'ab'al. %mor *k-0-q/b'an-a k'u le: /etz'an-b'al. %eng %spa Rik jun hora. %mor jun hora. %eng P m. %mor m. %eng C ah je, jun nim. %mor ah je, jun nim. %eng P umake matore makachup. %mor umake matore makachup. %eng %spa tachike luz. T iya. %mor iya. %eng P m. %mor m. %eng T ijwelas, jas modo. %mor ijwelas, jas modo. %eng %spa kujike motor. P je komo tzi k'o k'ula lele. %mor je komo tzi k'o k'ula lele. %eng T mas uchuq'ab'. %mor mas u-chuq'ab'. %eng Ca kisik e'. = xk'isik e'. %mor *x-0/k'is-ik e'. %eng %spa P we, wex, weta kachup e motor e ton e: kachupik. %mor we, wex, weta k-0/chup e motor e ton e: k-0/chup-ik. %eng %spa P kate we kach'awik kak'at chik e'. %mor kate we k-0/ch'aw-ik k-0/k'at chi-k e'. %eng T ijwela, ni modo da. %mor ijwela, ni modo da. %eng P m, xchupik le. %mor m, xchupik le. %eng C le le. %mor le le. %eng Rik a Carlos. %mor a Carlos. %eng P chawila chi k'u le jun wuj e a Carlos le'. %mor ch-0-aw/il-a chi k'u le jun wuj e a Carlos le'. %eng %spa. Ca wile'. = wile'. %mor wile'. %eng %spa C chawilo'. %mor chawilo'. %eng *C10-48 C kota modo xresajle jun wuj. %mor kota modo xresajle jun wuj. %eng P iya. %mor iya. %eng T kok chikaj. %mor kok chikaj. %eng P a Carlos. %mor a Carlos. %eng C k'ole jun Carlos. %mor k'ole jun Carlos. %eng T nkok taj. %mor nkok taj. %eng T mas wich'. %mor mas wich'. %eng C ah no kole jun Carlos. %mor ah no kole jun Carlos. %eng Ca wile'. = wile'. %mor wile'. %eng %spa C jachinoq le jun Carlos. %mor jachinoq le jun Carlos. %eng %spa le juni, o le jun wi. C o le juni. %mor o le juni. %eng T jachin chik e la Carlos. %mor jachin chik e le: a Carlos. %eng Ca ka'e taj. = ka'e taj. %mor k-0/b'e: ta-j. %eng %spa C jachike la Carlos. %mor jachike la Carlos. %eng %spa le juni le juni o le juni. Ca itij kib' e'. = kikitij kib' e. %mor *k-0-ki/tij k-ib' e. %eng %spa C ma kutij taj. %mor ma kutij taj. %eng Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa T kikitij kib'. %mor k-0-ki/tij k-ib'. %eng Ca le' awilo le'. = le' ma kawilo le'. %mor le' ma *k-0-aw/il-o le'. %eng %spa C ah akch'ob' uwach le juni. %mor ah akch'ob' uwach le juni. %eng T dacha are chal ch'awa na. %mor dacha are chal ch'awa na. %eng %spa panchilale are chi k'ate kawile. T jun wuj. %mor jun wuj. %eng *C10-49 Ca n, n, n. = n, n, n. %mor n, n, n. %eng %spa C kach'ob' uwach le jun. %mor kach'ob' uwach le jun. %eng Ca a le ri. = are le ri. %mor are le ri. %eng %spa T no xaq junam qana. %mor no xaq junam qana. %eng C ah k'o: le naj koj. %mor ah /k'o: le naj koj. %eng Ca k'o:lik. = k'o:lik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa C y kuriq le jun chakach. %mor y k-0-u/riq le jun chakach. %eng Ca k'o:lik. = k'o:lik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa C y chupam chupam le ka le kich'at. %mor y chi-u-pam chi-u-pam le ka le ki-ch'at. %eng %spa T kich'at cha. %mor kich'at cha. %eng C k'o le jun ne, kawilo le ne. %mor /k'o: le jun ne, k-0-aw/il-o le ne. %eng Ca kutij, kutij jun wakax. = kutij, kutij jun wakax. %mor k-0-u/tij, k-0-u/tij jun wakax. %eng %spa C ah y le le jun utiw. %mor ah y le le jun utiw. %eng %spa xuriq le chakachi. T are xuane pelipe le jun chiste'. %mor are xuane pelipe le jun chiste'. %eng P ay. %mor ay. %eng C y le utiw lu nan le lene. %mor y le utiw lu nan le lene. %eng %spa le enaj ak'al. T chab'ij chile chiste choqa. %mor chab'ij chile chiste choqa. %eng %spa chele pelipe. C y are lu tat le ak'al. %mor y are lu tat le ak'al. %eng T inaji kututila. %mor inaji kututila. %eng P aje puka'an at choqa chare a Carlos. %mor aje puka'an at choqa chare a Carlos. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P aje pu ka'an at choqa chare. %mor aje pu ka'an at choqa chare. %eng *C10-50 N ay. %mor ay. %eng C jas kutijo le ak'al. %mor jas k-0-u/tij-o le ak'al. %eng Ca k'o: taj. = k'o: taj. %mor /k'o: ta-j. %eng %spa C jas kutijoh? %mor jas k-0-u/tij-oh? %eng Ca k'o: taj. = k'o: taj. %mor /k'o: ta-j. %eng %spa Ca k'o: chiri, le' jun kax. = k'o: le jun wakax. %mor /k'o: le jun wakax. %eng %spa Ca jun wakax chik e'. = jun wakax chik e'. %mor jun wakax chi-k e'. %eng %spa C a kach'ob' uwach e jun e'. %mor a k-0-a/ch'ob' u-wach e jun e'. %eng Ca inch'ob'oh. = kinch'ob'oh. %mor *k-0-in/ch'ob'-oh. %eng %spa T jas uwach? %mor jas uwach? %eng Ca jun wakax. = jun wakax. %mor jun wakax. %eng %spa T jun wakax. %mor jun wakax. %eng C wakax taj, le jun b'alam. %mor wakax taj, le jun b'alam. %eng Ca jun b'alam. = jun b'alam. %mor jun b'alam. %eng %spa C y le juni', jas uwach? %mor y le juni', jas uwach? %eng N dacha. %mor dacha. %eng T a Carlos. %mor a Carlos. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C le juni, jas uwach? %mor le juni, jas uwach? %eng Ca b'alab'. = b'alam. %mor b'alam. %eng %spa C jas k'o: puqab' le b'alam? y lele? %mor jas k'o: puqab' le b'alam? y lele? %eng N nka'e ta b'a la lal Talin? %mor nka'e ta b'a la lal Talin? %eng T ka'etaj xana jeri chab'ex kanoqe. %mor ka'etaj xana jeri chab'ex kanoqe. %eng %spa ka'etaj. Ca taweno. = taweno. %mor taweno. %eng %spa T chatch'aw ku ruk' a Pelipa. %mor chatch'aw ku ruk' a Pelipa. %eng *C10-51 Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa T nawiyej ne kanoq, jekula le'. %mor nawiyej ne kanoq, jekula le'. %eng C jas ku'an le jun oso? %mor jas ku'an le jun oso? %eng T tajin kach'ayik. %mor tajin kach'ayik. %eng N ma kach'ay taj, xaq are koq'ik. %mor ma kach'ay taj, xaq are koq'ik. %eng Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa C le. %mor le. %eng Rat b'iq ta kach'ay, ma k'o la k'al. %mor b'iq ta kach'ay, ma k'o la k'al. %eng Rik we jun mam u mak xa jeri kach'ayik. %mor we jun mam u mak xa jeri kach'ayik. %eng Ca le jun chikopi'. = le jun chikopi'. %mor le jun chikopi'. %eng %spa C ah, a kach'ob'oh jas uwach le jun chikop? %mor ah, a kach'ob'oh jas uwach le jun chikop? %eng C inch'ob'oh. = kinchob'oh. %mor kinchob'oh. %eng %spa jah? P jas puwach a Carlos. %mor jas puwach a Carlos. %eng Ca jun chikop. = jun chikop. %mor jun chikop. %eng %spa Rik si no, kintoqij b'i la le chuwa la Pelip. %mor si no, k-0-in/toqi-j b'i la le chi-u-wa le: a Pelip. %eng Ca jah? kisik. = xk'isik. %mor *x-0/k'is-ik. %eng %spa Ca kisik e'. = xk'isik e'. %mor *x-0/k'is-ik e'. %eng %spa C aninaq, ta. %mor aninaq, ta. %eng Ca kinya chik. = kinya chik. %mor k-0-in/ya' chi-k. %eng %spa C y le juni. %mor y le juni. %eng P n k'o ta xe la wi. %mor n /k'o: ta xe la wi. %eng T no, k'o ta re la Pelipa. %mor no, k'o ta re la Pelipa. %eng P n kawaj ta b'a carro, carro chi. %mor n kawaj ta b'a carro, carro chi. %eng %spa wuq'ij b'ik a Carlos. T nku'an ta b'a xa kukurib' chirija Pedro. %mor nku'an ta b'a xa kukurib' chirija Pedro. %eng *C10-52 T are chi lal Milia k'o: ruk' cha'. %mor are chi lal Milia k'o: ruk' cha'. %eng Rik are chi kuk'am b'i la Pelip ruk' cha. %mor are chi kuk'am b'i la Pelip ruk' cha. %eng T xa max kowin taj? %mor xa max kowin taj? %eng Rik Carlos. %mor Carlos. %eng N da cha. %mor da cha. %eng P chawila ku le jun wuj a Carlos. %mor chawila ku le jun wuj a Carlos. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa Rik Carlos. %mor Carlos. %eng P chawila kut. %mor ch-0-aw/il-a k'u-t. %eng Ca qana. = qana. %mor *k-0-q/b'an-a. %eng %spa P kata kut naj ak'al sach kan pa juyub' cha. %mor k-0-a/ta' k'u-t naj ak'al /sach-PASS1 kan pa juyub' /cha'. %eng C jas k'o pa le juni? %mor jas k'o pa le juni? %eng Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P le le jun ak'al e katak'alik e le. %mor le le jun ak'al e k-0/tak'-al-ik e le. %eng Ca u, e lunan pa juyub'. = x'e lunan pa juyub'. %mor *x-0/b'e: le: u-nan pa juyub'. %eng %spa C jun ak'al katzijan ruk' le jun elephante. %mor jun ak'al k-0/tzijo-n r-uk' le jun elephante. %eng Ca qan mim b'i chi juntiro. = qan mim b'i chi juntiro. %mor *k-0-q/b'an mim b'i chi juntiro. %eng %spa P le, kawilo le, kejanak chirij jun. %mor le, kawilo le, kejanak chirij jun. %eng %spa mam chikope. Ca wile'. = wile'. %mor wile'. %eng %spa P le, le nkawil e jun upame. %mor le, le nkawil e jun upame. %eng Ca o. = o. %mor o. %eng %spa P le, k'o enaj wich' ak'al le, kula. %mor le, k'o enaj wich' ak'al le, kula. %eng C nim apam. %mor nim apam. %eng Ca naq pa juyub'. = enaq pa juyub'. %mor /b'e:-inaq pa juyub'. %eng %spa P jawi?, le kawil impe la lupam e. %mor jawi?, le k-0-aw/il impe la le: u-pam e. %eng *C10-53 P le kawil e jun mam chikop e. %mor le k-0-aw/il e jun mam chikop e. %eng %spa P le naj ak'al k'o pa junaj chakach e cha? %mor le naj ak'al /k'o: pa junaj chakach e /cha'? %eng %spa P tzaq kanoq. %mor /tzaq kan-oq. %eng %spa P le nkawilo le, kiki'an ki si' le'. %mor le nkawilo le, kiki'an ki si' le'. %eng Ca le jun wakax. = le jun wakax. %mor le jun wakax. %eng %spa P kotol chuloqe, jas a'anomat. %mor kotol chuloqe, jas a'anomat. %eng %spa miyene, jechu'anom are le'. T chawa k'ut cha naji katoqix. %mor chawa k'ut cha naji katoqix. %eng %spa bila lale chawe. C jun utiw. %mor jun utiw. %eng T kuk'amb'i la pelipe la le'. %mor kuk'amb'i la pelipe la le'. %eng C le juni yle jun utiw kub'ij. %mor le juni yle jun utiw kub'ij. %eng %spa wene karaj lu leche. T dacha kuk'amo cha. %mor dacha kuk'amo cha. %eng %spa kuk'amo cha, ka'e bala le. T chaltzijona k'utkoq. %mor chaltzijona k'utkoq. %eng Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa C wene karaj lu wa le jun. %mor wene karaj lu wa le jun. %eng %spa alaj ak'al. Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C le utiw xuya le uwa le ak'al. %mor le utiw xuya le uwa le ak'al. %eng T dacha. %mor dacha. %eng P jachike mas utz a Carlos. %mor jachike mas utz a Carlos. %eng Ca m? = m? %mor m? %eng %spa P mas utz inaj carro o le wuj. %mor mas utz inaj karo o le wuj. %eng Ca utz taj. = utz taj. %mor utz ta-j. %eng %spa T utz choqoq. %mor utz /cho'q-oq. %eng *C10-54 P jachin chik e? %mor jachin chi-k e? %eng Ca utz taj. = utz taj. %mor utz ta-j. %eng %spa N are utze carro kacha. %mor are utze carro kacha. %eng T are utz e carro choqa chare. %mor are utz e karo /cho'q-a chare. %eng Ca le jun utz ale le'. = le jun utz ale le'. %mor le jun utz ale le'. %eng %spa C jawii k'o wi le jun? %mor jawii /k'o: wi le jun? %eng P a utz kawil linaj a Carrole? %mor a utz kawil linaj a Carrole? %eng Ca utz. = utz. %mor utz. %eng %spa P utz? %mor utz? %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa T joropa xaya'o? %mor joropa xaya'o? %eng C aka'an le jun chik? %mor aka'an le jun chik? %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P Carlos cha. %mor Carlos cha. %eng Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P aka'ane jun chik le. %mor aka'ane jun chik le. %eng C le jun chike. %mor le jun chike. %eng Ca ah noh. = ah noh. %mor ah noh. %eng %spa P jasche. %mor jasche. %eng C no. %mor no. %eng Ca ah noh. = ah noh. %mor ah noh. %eng %spa C utz xa are le june. %mor utz xa are le june. %eng T xa etz'anem, xa kutzoqopij chiwa. %mor xa etz'anem, xa kutzoqopij chiwa. %eng %spa le jun. Rik Carlos le. %mor Carlos le. %eng C a kawilo le jun, enaj kuento chupam e'? %mor a k-0-aw/il-o le jun, enaj kwento chi-u-pam e'? %eng *C10-55 Ca wilo le'. = kinwilo le'. %mor *k-0-inw/il-o le'. %eng %spa C are taq kasutinik le naj kuento. %mor are taq kasutinik le naj kuento. %eng %spa silobaj le le. Rik malay xechiwi le jun u carro. %mor malay xechiwi le jun u carro. %eng Ra kinch'aw k'ut ri. %mor kinch'aw k'ut ri. %eng C jawi kayawi a Carro? %mor jawi kayawi a Carro? %eng P Carlos cha. %mor Carlos cha. %eng C jawii ka'ewih? %mor jawii ka'ewih? %eng T la k'ute b'aya. %mor la k'ute b'aya. %eng Ca ah. = ah. %mor ah. %eng %spa C b'a. %mor b'a. %eng T chana ub'arik choqa chare'. %mor ch-0-a/b'an-a u/b'ar-PASS1-ik /cho'q-a chare'. %eng DEP-3A-2E/do-TDEP 3E/rub-PASS1-TIV /say-TDEP to him. P b'ay xelik. %mor b'ay x-0/el-ik. %eng C xelik le jun. %mor x-0/el-ik le jun. %eng Ca no' in imb'ek. = le in kimb'ek. %mor no' *le in *k-in/b'e:-ik. %eng %spa C xelik le jun e? %mor x-0/el-ik le jun e? %eng Ca elik. = xelik. %mor *x-0/el-ik. %eng %spa N chana u'anik. %mor ch-0-a/b'an-a u/b'an-PASS1-ik. %eng T la k'ute xa ukulel ku'ano. %mor la k'ute xa ukulel ku'ano. %eng C jelik. %mor jelik. %eng Ca mela. = karamelo. %mor karamelo. %eng %spa C jelik. %mor jelik. %eng P jas xu'ano? %mor jas xu'ano? %eng Ca no? = no? %mor no? %eng %spa P ja? %mor ja? %eng Ca xa' utukel xelik. = xa' utukel xelik. %mor xa' u-tukel x-0/el-ik. %eng %spa *C10-56 C akawilo chupami'? %mor akawilo chupami'? %eng Ca ah no', pele'. = ah no', pele'. %mor ah no', pele'. %eng %spa P jas ku'ano? %mor jas ku'ano? %eng C jas ku'ano? %mor jas ku'ano? %eng P kasilob'ik. %mor k-0/silob'-ik. %eng Ca yamero xelik. = yamero xelik. %mor yamero x-0/el-ik. %eng %spa yamero xel loq, xelik. C pero ku'an le mas. %mor pero ku'an le mas. %eng Ca llant. = llant. %mor llant. %eng %spa C le llanta. %mor le llanta. %eng Rik jas xu'ano a Carlos? %mor jas x-0-u/b'an-o a Carlos? %eng Ca m lik? = i xelik. %mor i *x-0/el-ik. %eng %spa Rik chana u'anik choqa che la pelipe'. %mor ch-0-a/b'an-a u/b'an-ik /cho'q-a che le: a pelipe'. %eng Ca nu nanik pelipe. = chana u'anik pelipe'. %mor *ch-0-*a/b'an-*a u/b'an-PASS1-ik pelipe'. %eng %spa C ah je? %mor ah je? %eng Rik a a xelik pelipe. %mor a a x-0/el-ik pelipe. %eng T taqe. %mor taqe. %eng C a kawilo? %mor a kawilo? %eng T namalik chi. %mor namalik chi. %eng P jechi. %mor jechi. %eng C k'o:le naj kuent chupam. %mor k'o:le naj kuent chupam. %eng %spa kasutinik le june'. P tzare xuk'am utat. %mor tzare xuk'am utat. %eng T at k'uriri taq'e. %mor at k'uriri taq'e. %eng *C10-57 C kawilo. %mor kawilo. %eng Rik chana k'u lale da. %mor ch-0-a/b'an-a k'u lale da. %eng Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa T kawilo le kub'ije jun ak'al da. %mor kawilo le kub'ije jun ak'al da. %eng %spa ma chikil taj jas le kub'ij. Rik inaj wonita k'ut ri. %mor inaj wonita k'ut ri. %eng Ca pa le sutz' e wi'. = pa le sib' x'e wih. %mor pa le sib' *x-0/b'e: wih. %eng %spa C jawi? %mor jawi? %eng Ca pa le sutz'. = pa le sutz'. %mor pa le sutz'. %eng %spa Rik ..... %mor ..... %eng P ay xel chike. %mor ay xel chike. %eng T chana chi jun viaja da. %mor chana chi jun viaja da. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa T jat chimpe kinaq'anik choqoq. %mor jat chimpe k-in/aq'an-ik /cho'q-oq. %eng %spa T kinch'obo jas le ku'ano. %mor k-0-in/ch'ob'-o jas le k-0-u/b'an-o. %eng %spa Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa P la k'ute? la k'ut kat kowin chi ate? %mor la k'ute? la k'ut kat kowin chi ate? %eng T chalch'awa k'ut cha, chalch'awa k'ut. %mor ch-at/ch'aw-a k'u-t /cha', ch-at/ch'aw-a k'u-t. %eng %spa T yamero ka'ek. %mor yamero k-0/b'e:-ik. %eng %spa T k'ine, awuk' pelipe choqa chare. %mor k-in/b'e:, aw-uk' pelipe /cho'q-a chare. %eng Ca kin'e awuk'. = kin'e awuk'. %mor k-in/b'e: aw-uk'. %eng %spa C a utz. %mor a utz. %eng Ca kin'e taj. = kin'e taj. %mor k-in/b'e: ta-j. %eng %spa C jas che' kut pe taj. %mor jas che' ku-t /b'e: ta-j. %eng T da cha. %mor da /cha'. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa *C10-58 P jasche n kate taj cha? %mor jasche n k-at/b'e: ta-j /cha'? %eng Ca in'e taj. = ma kin'e taj. %mor *ma *k-in/b'e: ta-j. %eng %spa P n kuwaj ta b'a kate pa awiyon. %mor n k-0-aw/aj ta b'a k-at/b'e: pa awiyon. %eng C ma kawaj taj? %mor ma k-0-aw/aj ta-j? %eng P Carlos. %mor Carlos. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P kat'ek cha? %mor k-at/b'e:-ik /cha'? %eng Ca e taj. = kine taj. %mor *k-*in/b'e: ta-j. %eng %spa T maxaqta karaje jun ak'al. %mor maxaqta karaje jun ak'al. %eng P a k'ax awaqan a Carlos. %mor a k'ax aw-aqan a Carlos. %eng Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P a k'ax awaqan. %mor a k'ax aw-aqan. %eng Ca k'ax taj. = k'ax taj. %mor k'ax ta-j. %eng %spa C k'ax taj. %mor k'ax taj. %eng P jah? %mor jah? %eng Ca k'ax taj. = k'ax taj. %mor k'ax ta-j. %eng %spa P k'ax taj. %mor k'ax taj. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P iya'. %mor iya'. %eng Rik xa laj kaqaxowik choqa chare. %mor xa laj k-0/q'oxow-ik /cho'q-a chare. %eng just lot INCOMP-3A/hurt-TIV /say-TDEP to him. C jas uwach le june. %mor jas uwach le june. %eng Ca wile'? = wile'? %mor wile'? %eng %spa P xa kaqaj. %mor xa kaqaj. %eng Ca kiya. = kiya. %mor kiya. %eng %spa C utz. %mor utz. %eng Ca utz. = utz. %mor utz. %eng %spa *C10-59 T makawesaj da, makawesaj da chi. %mor makawesaj da, makawesaj da chi. %eng P uyala, are la tzi qalaj wile. %mor uyala, are la tzi qalaj wile. %eng T piore xa'an at mijer. %mor piore xa'an at mijer. %eng Rik e sara mey xa kut b'isonik. %mor e sara mey xa kut b'isonik. %eng %spa xa puro tze ki'ano. P la k'ut xa at xa jun wi le kab'ije. %mor la k'ut xa at xa jun wi le kab'ije. %eng C kawesaj juntir, y are taq. %mor kawesaj juntir, y are taq. %eng %spa xk'is le juni', kawesaj juntiro le. C k'o: chupam, le naj, lenaj chikach. %mor k'o: chupam, le naj, lenaj chikach. %eng Rik a Carlos, a Carlos. %mor a Carlos, a Carlos. %eng N Carlos. %mor Carlos. %eng P Carlos cha. %mor Carlos cha. %eng Ca m. = m. %mor m. %eng %spa Rik jas k'uwach alele'? %mor jas k'u u-wach alele'? %eng P a utz katorik juntiro cha. %mor a utz k-0/tor-PASS1-ik juntiro /cha'. %eng Ca tawena. = tawena. %mor tawena. %eng %spa P utz. %mor utz. %eng Ca utz, le jun i? = utz, le jun i? %mor utz, le jun i? %eng %spa P kayojix kanoq. %mor k-0/yoji-x kan-oq. %eng INCOMP-3A/scold-PASS1 stay-T. Ca ka'an chi jun chik. = ka'an chi jun chik. %mor k-0-a/b'an chi jun chi-k. %eng %spa Ca jasa ele june'. = jasa ele june'. %mor jasa ele june'. %eng %spa C ah je, pero menester xresaj le jun. %mor ah je, pero menester xresaj le jun. %eng Ca ay ekeb'e'. = ay ekeb'e'. %mor ay ekeb'e'. %eng %spa C le keb'. %mor le keb'. %eng Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa C le naj caret, pero xresaj juntiro le juni'. %mor le naj caret, pero xresaj juntiro le juni'. %eng *C10-60 P no xa k'une kachari le'. %mor no xa k'une kachari le'. %eng C pero k'ax jub'iq. %mor pero k'ax jub'iq. %eng Ca awosaj at. = kinwesaj at. %mor *k-0-aw/esa-j at. %eng %spa C xaq wich' le tub'o. %mor xaq wich' le tub'o. %eng %spa C chaya chupam le jun chik. %mor ch-0-a/ya' chi-u-pam le jun chi-k. %eng %spa P yamero kak'isik. %mor yamero kak'isik. %eng T yamero. %mor yamero. %eng Ca keb'. = keb'. %mor keb'. %eng %spa C keb'e le jun. %mor keb'e le jun. %eng P kel k'ula le junaj taq a chista. %mor kel k'ula le junaj taq a chista. %eng %spa chupam da. T kel tala. %mor kel tala. %eng P kel tiya'a. %mor kel tiya'a. %eng T juntiro kujik'o. %mor juntiro kujik'o. %eng C kinchomaj taj. %mor kinchomaj taj. %eng P kajik iya pan in atat. %mor kajik iya pan in atat. %eng T si, esta wen. %mor si, esta wen. %eng P siya. %mor siya. %eng C wile, le june ekeb'. %mor wile, le june ekeb'. %eng T Carlos. %mor Carlos. %eng C jun keb' chik, le jun, le jun chik. %mor jun keb' chik, le jun, le jun chik. %eng T xe wich' jab'e'. %mor xe wich' jab'e'. %eng C kape le jab'. %mor kape le jab'. %eng T pares. %mor pares. %eng Ca pe jab'. = xpe jab'. %mor *x-0/pet jab'. %eng %spa P chawiyej na. %mor chawiyej na. %eng *C10-61 Ca jab', jab'. = jab', jab'. %mor jab', jab'. %eng %spa P jun a'u. %mor jun a'u. %eng C le jab'e. %mor le jab'e. %eng P xinq'asaj loq. %mor xinq'asaj loq. %eng T ja? umak awela wakape taje'. %mor ja? umak awela wakape taje'. %eng P ma kaya taj. %mor ma kaya taj. %eng Rik chatch'awa kut a Carlos, da. %mor chatch'awa kut a Carlos, da. %eng T chatch'awa kut yamero ke'eke. %mor chatch'awa kut yamero ke'eke. %eng P yamero kak'isik a Carlos chatch'awoq. %mor yamero kak'isik a Carlos chatch'awoq. %eng Rik Carlos, jas kuwach ale, a Carlos? %mor Carlos, jas kuwach ale, a Carlos? %eng Ca wetz'ab'al in. = wetz'ab'al in. %mor w/etz'an-b'al in. %eng %spa Rik jachin xyowik? %mor jachin x-0/ya'-ow-ik? %eng who COMP-3A/give-FA-TIV? Ca Pelip. = are le a pelip. %mor *are *le *a pelip. %eng %spa Rik chaya jun weh. %mor ch-0-a/ya' jun w-eh. %eng Ca noh, we 'in. = noh, we 'in. %mor noh, w-e 'in. %eng %spa Rik joropa ku la carro le'? %mor joropa ku la carro le'? %eng P la k'iya a Carlos. %mor la k'iya a Carlos. %eng Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P a k'iyah? %mor a k'iyah? %eng Rik kuk'am b'i la Pelipa chuwach kamik. %mor kuk'am b'i la Pelipa chuwach kamik. %eng C no, xaq, xaqe jun, pero le. %mor no, xaq, xaqe jun, pero le. %eng %spa juni, xa juntiro, n k'o ta mas. P ri, kasutix enaj timoni. %mor ri, kasutix enaj timoni. %eng T ah si', entonc, la le tzu tukel wi? %mor ah si', entonc, la le tzu tukel wi? %eng P janchike'? %mor janchike'? %eng T tzutukel wi le. %mor tzutukel wi le. %eng *C10-62 P tzu tukel wi lale june. %mor tzu tukel wi lale june. %eng %spa ese no tiene compa¤ero. C no'. %mor no'. %eng %spa no. P n kawesaj taj cha'. %mor n kawesaj taj cha'. %eng %spa no lo quita. C ma kawesaj taj, juntiro. %mor ma kawesaj taj, juntiro. %eng %spa no lo quita, todo. T si no, ketzelob'ik, ak'o na? %mor si no, ketzelob'ik, ak'o na? %eng %spa si no, se ensucia. T Carlos. %mor Carlos. %eng %spa Carlos. Ca n, an taj. = ma ka'an taj. %mor ma *k-0-*a/b'an ta-j. %eng %spa no hagas. P ja? %mor ja? %eng %spa que? Ca k'o: ta chik. = k'o: ta chik. %mor /k'o: ta chi-k. %eng %spa no hay. P a ka'an chi ku na jun o ka'an ta chik? %mor a k-0-a/b'an chi ku na jun o k-0-a/b'an ta chi-k? %eng %spa va hacer este o no lo hace. C jawi k'o wi le jun chik? %mor jawi k'o wi le jun chik? %eng %spa donde esta el otro? Rik chana chi kan jun choqa chare la Pelip. %mor chana chi kan jun choqa chare la Pelip. %eng %spa hagalo otro diga a Felipe. Ca m. = m. %mor m. %eng %spa m. T chatzukuj chi kan jun chin chik e le ka'an chik. %mor ch-0-a/tzuku-j chi kan jun chin chik e le k-0-a/b'an chi-k. %eng %spa busca otro cual es lo que hace. Ca wach. = uwach. %mor uwach. %eng %spa que es. Ca m, m. = m, m. %mor m, m. %eng %spa m, m. T are utz e ri? %mor are utz e ri? %eng %spa este si es bueno. C ya xu'anoh. %mor ya xu'anoh. %eng %spa ya lo hizo. P e k'iya. %mor e k'iya. %eng %spa son muchos. Ca la jun mul chik eli'. = chana jun mul chi le ri'. %mor *ch-0-*a/b'an-a jun mul chi-!k le ri'. %eng %spa hagalo otra vez este. P ja? %mor ja? %eng %spa que? Ca wesaj chik. = chawesaj chik e ri. %mor *ch-0-aw/esa-j chi-k e ri. %eng %spa saca otra vez este. C ah je', kawesaj, chawesaj chik. %mor ah je', kawesaj, chawesaj chik. %eng %spa ah si, lo saca, saca otra. C le jun nima? k'o: ta lib're. %mor le jun nima? k'o: ta lib're. %eng %spa vez el grande, no hay libro. T xa'an pa q'ajome. %mor xa'an pa q'ajome. %eng %spa ud. hizo musica. *C10-63 P jah? le las, yamero las tres. %mor jah? le las, yamero las tres. %eng %spa que?, yamero son las 3. C las tres y cuarto. %mor las tres y cuarto. %eng %spa las 3 y 15 minutos. P yamero las tres y media. %mor yamero las tres y media. %eng %spa chal yamero las 3 y 30. N k'ota kule nu'anome. %mor k'ota kule nu'anome. %eng %spa y no hecho nada. T las tres y cuarto dah. %mor las tres y cuarto dah. %eng %spa las 3 y 15 ni¤o. P jawi xatpe wi at? %mor jawi xatpe wi at? %eng %spa y ud. donde vino. T pe pa chak. %mor pe pa chak. %eng %spa vine a trabajar. P a ka'an china le jun? %mor a ka'an china le jun? %eng %spa hace el otro? N jawi xuk'ama wi la wale?, jawi. %mor jawi xuk'ama wi la wale?, jawi. %eng %spa donde lo trajo la tortilla? N xuk'ama wi? saq. %mor xuk'ama wi? saq. %eng %spa donde lo trajo? blanco. C k'iya le naj cuenta. %mor k'iya le naj cuenta. %eng %spa lo dan el cuento. T le riri? %mor le riri? %eng %spa este? C juntiro. %mor juntiro. %eng %spa todo. Ca juntiro. = juntiro. %mor juntiro. %eng %spa todo. C juntiro. %mor juntiro. %eng %spa todo. Ca qakilo le li cha'atzaqik. = qak'olo le ri xa:ttzaqik. %mor *k-0-qa/k'ol-o le ri x-at/tzaq-ik. %eng %spa guardamos. Ca xa at tzaqik. = xa at tzaqik. %mor x-at/tzaq-ik. %eng %spa este si se pierde, si se pierde. Rik ch'awa kut a Carlos. %mor ch'awa kut a Carlos. %eng %spa ud. Carlos. C jun llantas chik, joropa lu llantas. %mor jun llantas chik, joropa lu llantas. %eng %spa otra llanta, cuantos son sus llantas. P joropa raqan cha. %mor joropa raqan cha. %eng %spa cuantos son diga. Ca keb' qan. = keb' raqan. %mor keb' raqan. %eng %spa son 2. T chawaj jelaj joropa. %mor ch-0-aw/aj jelaj joropa. %eng %spa conta cuanto son. P jah? %mor jah? %eng %spa que? Ca o: ta chik. = k'o: ta chik. %mor /k'o: ta chi-k. %eng %spa ya no hay. *C10-64 C waqib'. %mor waqib'. %eng %spa 6. P nka'an ta chi ka jun a Carlos? %mor nka'an ta chi ka jun a Carlos? %eng %spa porque ya no hace el otro Carlos. P n ka'an ta chi b'a jun? %mor n k-0-a/b'an ta chi b'a jun? %eng %spa ya no hace el otro? Ca an ta chik . = ka'an ta chik. %mor *k-0-*a/b'an ta chi-k. %eng %spa ya no hace. P jasche'? %mor jasche'? %eng %spa porque? Rik chana chi jun choqa che la Pelipa. %mor chana chi jun choqa che la Pelipa. %eng %spa haga otro diga a Felipe. P xa n kawaj taj? %mor xa n kawaj taj? %eng %spa solo no quiero? Ca no'. = no'. %mor no'. %eng %spa no. P jasche'? %mor jasche'? %eng %spa porque? Ca we 'in, nik'. = we 'in, nik'. %mor w-e 'in, nik'. %eng %spa mio. P ja'. %mor ja'. %eng %spa que? C m? %mor m? %eng %spa que? Ca we 'in. = we 'in. %mor w-e 'in. %eng %spa mio. C jas, jas uwach? xaq kinan jun torre. %mor jas, jas uwach? xaq kinan jun torre. %eng %spa que es, que es, yo voy. C jun torre le, re le ku? %mor jun torre le, re le ku? %eng %spa hacer una torre, una torre, Pedro. Rik kach'aw ta la jun a Carlos. %mor kach'aw ta la jun a Carlos. %eng %spa no habla el Carlos. Rat je cha. %mor je cha. %eng %spa si diga. Rik a Carlos chalch'awa ku ruk'a Pelipa. %mor a Carlos chalch'awa ku ruk'a Pelipa. %eng %spa Carlos habla con Felipe. Ca enaj chip. = enaj chip. %mor enaj chip. %eng %spa es el. C ah, jun chik. %mor ah, jun chik. %eng %spa ah, otro. Ca n chi, jun chi'i. = jun chiri'. %mor jun chiri'. %eng %spa otro aqui. C chawesaj le jun. %mor chawesaj le jun. %eng %spa saca este. T are ne utz le junta. %mor are ne utz le junta. %eng %spa son buenos esos. P janchike? %mor janchike? %eng %spa cual es. T tatak'elike. %mor tatak'elike. %eng %spa esta inclinado. *C10-65 P le riri?, jasche xa ma misma are? %mor le riri?, jasche xa ma misma are? %eng %spa este? porque es el mismo? T ma xi'an ta b'i. %mor ma xi'an ta b'i. %eng %spa no lo hagan. P ja? %mor ja? %eng %spa que? T ma xi'an ta b'i. %mor ma xi'an ta b'i. %eng %spa no lo hicieron. P xqan ya'a. %mor xqan ya'a. %eng %spa porque uds. estan enojados. C ah, jun ya. %mor ah, jun ya. %eng %spa ah, uno. P casi como xe wi kak'uta lu xe. %mor casi como xe wi kak'uta lu xe. %eng %spa como solo se demuestra de. P jastaq u'anom la le? %mor jastaq u'anom la le? %eng %spa abajo, porque esta hecho? T misma are la lele. %mor misma are la lele. %eng %spa es el mismo. P misma are pues. %mor misma are pues. %eng %spa si es el mismo. T misma? %mor misma? %eng %spa el mismo? P m, a ka'an chi na a Carlos? %mor m, a ka'an chi na a Carlos? %eng %spa m, lo hace todavia Carlos. T da cha. %mor da cha. %eng %spa ni¤o. C ku'an le jun chik. %mor ku'an le jun chik. %eng %spa lo hace el otro. P Carlos. %mor Carlos. %eng %spa Carlos. T utz ala ma kaya ta kan lale. %mor utz ala ma kaya ta kan lale. %eng %spa es mejor ya no lo vas a dar. T chawe le, we ma kab'ij kuk'am b'i. %mor chawe le, we ma kab'ij kuk'am b'i. %eng %spa ese a el, si no lo dice. T la Pelipa cha. %mor la Pelipa cha. %eng %spa lo va llevar Felipe. Rik kuk'am b'i la Pelipa le nik'aj. %mor kuk'am b'i la Pelipa le nik'aj. %eng %spa lo va llevar Felipe los otros. Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa que? Rik kuk'am b'i la le Pelipa. %mor kuk'am b'i la le Pelipa. %eng %spa lo va llevar ese Felipe. T n kaya ta kanoq la le chawe le wema kab'ij. %mor n kaya ta kanoq la le chawe le wema kab'ij. %eng %spa no lo deja ese a ud. T cha, como makatch'aw taj. %mor cha, como makatch'aw taj. %eng %spa si no lo dice. T como ud. no hab'la. %mor como ud. no hab'la. %eng P yamero kakisik chat ch'awa kut yamero. %mor yamero kakisik chat ch'awa kut yamero. %eng %spa se acaba vas hablar. Rik Carlos. %mor Carlos. %eng %spa Carlos. Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa que? *C10-66 P chatch'awa kut, a ka'an chi na jun? %mor chatch'awa kut, a ka'an chi na jun? %eng %spa habla pues, lo va hacer otro. Ca 'anik. = ka'anik. %mor *k-0/b'an-PASS1-ik. %eng %spa se hace. P jah? %mor jah? %eng %spa que? Ca 'anik. = ka'anik. %mor *k-0/b'an-PASS1-ik. %eng %spa se hace. P jasche tajin kak'olo le? %mor jasche /tajin k-0-a/k'ol-o le? %eng %spa porque esta guardando? Rik chana chi jun a Pelip choqa chare. %mor ch-0-a/b'an-a chi jun a Pelip /cho'q-a chare. %eng %spa haga otro Felipe diga a el. Ca ana chik Pelip. = chana chik a Pelip. %mor *ch-0-a/b'ana chi-k *a Pelip. %eng %spa hagalo, Felipe. P chana chi jun che jun q'eb'a. %mor chana chi jun che jun q'eb'a. %eng %spa haga otro una tinaja. Rat b'aya la kute xuk'am a Pelipa. %mor b'aya la kute xuk'am a Pelipa. %eng %spa mira lo llevo Felipe. C kawilo? %mor kawilo? %eng %spa lo miro? *xk'is le cinta C-10.