*C18 - A Carlos *Age 3;8.26 *No. of utterances 632 *MLU 3.69 *C18-1 Ca jo'. = jo'. %mor /j-uj. %eng %spa C jawi'. %mor jawi'. %eng %spa Ca pa jaa'. = pa jaa'. %mor pa jaa'. %eng %spa C utz b'a. %mor utz b'a. %eng %spa P jas xu'an apalaj? %mor jas x-0-u/b'an a-palaj? %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P jas xu'anoh? %mor jas xu'anoh? %eng %spa Ca k'o: taj. = k'o: taj. %mor /k'o: ta-j. %eng %spa Ca xaweqaj b'ik al lipa. = xaweqaj b'ik al lipa. %mor x-0-aw/eqa-j b'i-k al lipa. %eng %spa P jachinoq? %mor jachinoq? %eng %spa Ra eh, xul e pelipe le a Carlos. %mor eh, x-0/ul e pelipe le a Carlos. %eng %spa C xtzaq la wota. %mor xtzaq la wota. %eng %spa Rat chixch'aw e loq. %mor ch-ix/ch'aw e la-oq. %eng %spa Rik xa in chik kinch'ab'exik. %mor xa in chi-k k-in/ch'aw-b'e-x-ik. %eng %spa Rat xa ek'an wa q'e. %mor xa e-k'an wa q'e. %eng %spa P esa ramey xu'an k'axe pach. %mor esa ramey xu'an k'axe pach. %eng %spa C jas uwach ki'ano ruk' e taq i. %mor jas uwach ki'ano ruk' e taq i. %eng %spa Ca nuq'ab' e'. = nuq'ab' e'. %mor nu-q'ab' e'. %eng %spa C ah. %mor ah. %eng %spa Ca a pela. = a pedro. %mor a pedro. %eng %spa P ja jas xu'anoh? %mor ja jas x-0-u/b'an-oh? %eng %spa Ca an che kuweta. = xin'an che cohete. %mor *x-0-*in/b'an che cohete. %eng %spa P jasche? %mor jasche? %eng %spa Ca i ximpoqisaj. = i ximpoqisaj. %mor i x-0-in/poq'-isa-j. %eng y COMP-3A-1E/pop-CAUSE-DTV. %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca xa 'in xinpoq'isaj. = xa 'in xinpoq'isaj. %mor xa 'in x-0-in/poq'-isa-j. %eng %spa *C18-2 P xapoqisaj. %mor x-0-a/poq'-isa-j. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C paq'ab'. %mor paq'ab'. %eng %spa Ca as uwach e. = jas uwach e. %mor jas uwach e. %eng %spa Ca k'o: walal i'. = k'o: waral i'. %mor /k'o: waral i'. %eng %spa C xa jun wuuj. %mor xa jun wuuj. %eng %spa Ra teloq. %mor teloq. %eng %spa Rat a pedro. %mor a pedro. %eng %spa P alaje kinaq. %mor alaje kinaq. %eng %spa Rat alaj k'ute. %mor alaj k'ute. %eng %spa Ca a ki xetzalob' wa le'. = a ki xetzalob' wa le'. %mor a ki x-0/etzalob' wa le'. %eng QY/N EMPH COMP-3A/break_down EMPH there. %spa Rat katik awe lab'ix cha. %mor k-0-a/tik aw-e le: ab'ix /cha'. %eng %spa Rat kutzir awe le kinaq. %mor k-0/utzir aw-e le kinaq. %eng %spa C a kachob' jas uwach k'o: chuwa le wuj. %mor a kachob' jas uwach k'o: chuwa le wuj. %eng %spa P no ela n k'o taj. %mor no ela n /k'o: ta-j. %eng %spa Rat alaj ma katik tawe lab'ix. %mor alaj ma k-0-a/tik ta aw-e le: ab'ix. %eng %spa Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa C jas uwach? %mor jas uwach? %eng %spa Rat a k'o: lawe n k'o taj. %mor a /k'o: le: aw-e n /k'o: ta-j. %eng %spa Ca wuk'. = wuj. %mor wuj. %eng %spa P n k'o taj. %mor n /k'o: ta-j. %eng %spa C taq akalab'. %mor taq akalab'. %eng %spa Rik a k'o: awe at a pedro. %mor a /k'o: aw-e at a pedro. %eng %spa C y pa le jun chike. %mor y pa le jun chike. %eng %spa P jachike la b'ix, xa juxil. %mor jachike la b'ix, xa juxil. %eng %spa *C18-3 Ca le jun, le jun chiki'. %mor le jun, le jun chiki'. %eng %spa C le. %mor le. %eng %spa Rik a naj katija. %mor a naj k-0-a/tij-a. %eng %spa C lele, le. %mor lele, le. %eng %spa P sab'er ma wilom taj. %mor /sab'er ma w/il-om ta-j. %eng %spa Rik jawi: lugar k'owi. %mor jawi: lugar k'owi. %eng %spa P pa kamon. %mor pa kamon. %eng %spa C le june. %mor le june. %eng %spa Ca a suwach a pela lili'? = jas uwach a pedro le riri'. %mor jas uwach a pedro le riri'. %eng %spa P jun avion. %mor jun avion. %eng %spa Rik eh wene tzi naj jel xelik. %mor eh wene tzi naj jel x-0/el-ik. %eng %spa P jel taj. %mor jel taj. %eng %spa C kawilo. %mor kawilo. %eng %spa Ca te'l a ki jun awiyone'. = te'l a ki jun awiyone'. %mor te'l a ki jun awiyone'. %eng %spa Ca te'l, le jun awiyon. = te'l, le jun awiyon. %mor te'l, le jun awiyon. %eng %spa C k'o: jun awiyon at. %mor k'o: jun awiyon at. %eng %spa Ca m na, naj ch'iw. = m na, naj ch'iw. %mor m na, naj ch'iw. %eng %spa C inaj chiw. %mor inaj chiw. %eng %spa Rat utz kixkub'e pan jetaq ale a pedro. %mor utz k-ix/kub'-e pan jetaq ale a pedro. %eng %spa P tawen. %mor tawen. %eng %spa Ca kawilo kah. = kawilo kah. %mor k-0-aw/il-o kah. %eng %spa Ca ax uchapik. = k'ax uchapik. %mor k'ax u/chap-PASS1-ik. %eng %spa Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa C a k'o: modo? %mor a /k'o: modo? %eng %spa Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa C jas ka'an ruk' a ch'iw. %mor jas ka'an ruk' a ch'iw. %eng %spa *C18-4 Ra xa kink'am b'i juqub' nujaron in. %mor xa k-0-in/k'am b'i juqub' nu-jaron in. %eng %spa Ca a te:l. = al te'l. %mor al te'l. %eng %spa Rat chak'ama b'a b'i le jaron. %mor ch-0-a/k'am-a b'a b'i le jaron. %eng %spa Ra eh alaj chi b'a ri. %mor eh alaj chi b'a ri. %eng %spa Rik chaya ka pa ne jin chich' e. %mor ch-0-a/ya' ka pa ne jin chich' e. %eng %spa Rik di kaqak'am bik. %mor di k-0-qa/k'am b'i-k. %eng %spa Ca taj loch. = taj loch. %mor ta-j loch. %eng %spa Ra je utz la. %mor je utz la. %eng %spa C nk'o: la ch'iw? %mor nk'o: la ch'iw? %eng %spa P lawila mpe le'. %mor 0-ul-aw/il-a mpe le'. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P le. %mor le. %eng %spa Ca s uwach? = jas uwach? %mor jas uwach? %eng %spa P a kach'ob'oh jas uwach e ri. %mor a k-0-a/ch'ob'-oh jas u-wach e ri. %eng %spa Ca awiyom. = awiyon. %mor awiyon. %eng %spa P no awiyon taj. %mor no awiyon taj. %eng %spa Ca as uwach? = jas uwach. %mor jas uwach. %eng %spa P ch'ich'. %mor ch'ich'. %eng %spa C ch'ich. %mor ch'ich. %eng %spa Ca nqolaj ki:k'. = qolaj ch'i:ch'. %mor qolaj ch'i:ch'. %eng %spa C le le jun awiyone:. %mor le le jun awiyone:. %eng %spa C kikichaj luje'. %mor kikichaj luje'. %eng %spa Ca le jun. = le jun. %mor le jun. %eng %spa C le winaq. %mor le winaq. %eng %spa N pelipe xixq'axta chila le'. %mor pelipe x-ix/q'axta chila le'. %eng %spa C chila le'. %mor chila le'. %eng %spa *C18-5 N je'. %mor je'. %eng %spa C utz b'a', jo' jelale a Carlos. %mor utz b'a', jo' jelale a Carlos. %eng %spa N Carlos cha. %mor Carlos /cha'. %eng %spa P jelale cha'. %mor jelale cha'. %eng %spa C jelale. %mor jelale. %eng %spa Ra nan kintzukuj in. %mor nan k-0-in/tzuku-j in. %eng %spa P jawi kixe wi le'. %mor jawi k-ix/b'e: wi le'. %eng %spa Rat kuje pa makoj kinaq. %mor k-uj/b'e: pa /makoj kinaq. %eng %spa P jawi. %mor jawi. %eng %spa Rat xola. %mor xola. %eng %spa P ah e te k'u le kixek e ta. %mor ah e te k'u le k-ix/b'e:-ik e ta. %eng %spa Rik xa aqab'il kujek. %mor xa aqab'il k-uj/b'e:-ik. %eng %spa Rat tek'ute. %mor tek'ute. %eng %spa P yamero alas doce. %mor yamero alas doce. %eng %spa Rik tzij wa qe. %mor tzij wa qe. %eng %spa Rat yamero alas once wa? %mor yamero alas once wa? %eng %spa P no', alas nueve y media. %mor no', alas nueve y media. %eng %spa C joropa. %mor joropa. %eng %spa Ca kintelej in. = kintelej in. %mor k-0-in/tele-j in. %eng %spa C diesiocho. %mor diesiocho. %eng %spa Ca katelej b'ik. = katelej b'ik. %mor k-0-a/tele-j b'i-k. %eng %spa N no k'o ma'ano. %mor no /k'o: m-0-a/b'an-o. %eng %spa Ca wi'. = jawi'. %mor jawi'. %eng %spa P jun ak'al. %mor jun ak'al. %eng %spa Ra a Carlos. %mor a Carlos. %eng %spa Ca sach? = jasach? %mor jasach? %eng %spa *C18-6 Ra a k'o: latem? %mor a /k'o: le: a-tem? %eng %spa Ca k'o:lik. = k'o:lik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa C a k'o: latem? %mor a /k'o: le: a-tem? %eng %spa Ca k'o:lik. = k'o:lik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa C ah jun ch'iw le jun. %mor ah jun ch'iw le jun. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa Ra chaya loq kintzapij kanoq. %mor ch-0-a/ya' la-oq k-0-in/tzapi-j kan-oq. %eng %spa Ra k'ax ke'e pa q'aq. %mor k'ax k-e/b'e: pa q'aq. %eng %spa C le'. %mor le'. %eng %spa P chawila k'ut e'. %mor ch-0-aw/il-a k'u-t e'. %eng %spa N le keb' wa k'o: chiri'. %mor le keb' wa /k'o: chiri'. %eng %spa Ra ay, x'ek. %mor ay, x-0/b'e:-ik. %eng %spa Rat ja, le maja'. %mor ja, le maja'. %eng %spa Ra a Carlos, we laj kawichiwatik. %mor a Carlos, we laj k-0/wich-iwat-ik. %eng %spa Ra kaya inxil uqor. %mor k-0-a/ya' inxil u-qor. %eng %spa Rat n k'o ta le chakach al ku'z. %mor n /k'o: ta le chakach al ku'z. %eng %spa Rat n k'o: ta le chakach jas ku le kinkojo? %mor n /k'o: ta le chakach jas ku le k-0-in/koj-o? %eng %spa Ca ay, tzaq b'ik e:. = ay, xtzaq b'ik e:. %mor ay, x-0/tzaq b'i-k e:. %eng %spa Rik a ma kesax ku le nik'aj wa k'o chiri ri. %mor a ma k-0/esa-x ku le nik'aj wa /k'o: chiri ri. %eng %spa C jun ch'ich'e. %mor jun ch'ich'e. %eng %spa Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa C le. %mor le. %eng %spa Ra jo' k'ut. %mor /j-uj k'u-t. %eng %spa P a k'o: ach'ich' at, a Carlos? %mor a /k'o: a-ch'ich' at, a Carlos? %eng %spa Ca m? = m? %mor m? %eng %spa P a k'o: ach'ich'? %mor a /k'o: a-ch'ich'? %eng %spa *C18-7 Ra k'o: ya le, mare pu la le? %mor /k'o: ya le, ma are pu la le? %eng %spa Ca k'o: taj. = k'o: taj. %mor /k'o: ta-j. %eng %spa P k'o: taj? %mor /k'o: ta-j? %eng %spa Ca no'. = no'. %mor no'. %eng %spa P jasche'? %mor jasche'? %eng %spa Ra e alaj ke'e chakach. %mor e alaj k-e/b'e: chakach. %eng %spa Ca in kinkax kesax pota. = in kinkax kesax pota. %mor in k-0-in/kax k-0/esa-x pota. %eng %spa P jawi le'. %mor jawi le'. %eng %spa Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa Rat es ku lawe chik. %mor es ku le: aw-e chi-k. %eng %spa Rik le naj june. %mor le naj june. %eng %spa Ca e kusok ale'. = e kusok ale'. %mor e ku u-sok ale'. %eng %spa P ri, no, le naj june. %mor ri, no, le naj june. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa Rik no, utz kinwesaj kan in le waj pa le jun chakach a le. %mor no, utz k-0-inw/esa-j kan in le w-aj pa le jun chakach a le. %eng %spa P wuj a le'. %mor wuj a le'. %eng %spa Ca jah. = jah. %mor jah. %eng %spa P wuj ale le. %mor wuj ale le. %eng %spa Rat xapuqe le chakach e kak'am b'ik. %mor x-0/puq-e le chakach e k-0-a/k'am b'i-k. %eng %spa Ca no', le li'. = no', le ri'. %mor no', le ri'. %eng %spa P pares le. %mor pares le. %eng %spa Rat utza le jun ri. %mor utza le jun ri. %eng %spa Ra kink'am b'i jun nu'eventa are ta. %mor k-0-in/k'am b'i jun nu-'eventa are ta. %eng %spa Rat chak'ama b'ik. %mor ch-0-a/k'am-a b'i-k. %eng %spa Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa *C18-8 C ri la wa le'. %mor ri la wa le'. %eng %spa Ca as uwach ale'? = jas uwach ale'? %mor jas uwach ale'? %eng %spa Ca as uwach? = jas uwach? %mor jas uwach? %eng %spa P m. %mor m. %eng %spa Ca a k'o: chi le nupastel iwuk'? = a k'o: chi le nupastel iwuk'? %mor a /k'o: chi le nu-pastel iw-uk'? %eng %spa P m? %mor m? %eng %spa P pastel yah? %mor pastel yah? %eng %spa Ca je, le pastel. = je, le pastel. %mor je, le pastel. %eng %spa P a k'o: pu pastel? %mor a k'o: pu pastel? %eng %spa Ca no li, no li wuk'. = no li, no li wuk'. %mor no li, no li wuk'. %eng %spa C ah, k'o: taj. %mor ah, k'o: taj. %eng %spa Ca le:, le pastel. = le:, le pastel. %mor le:, le pastel. %eng %spa C wene k'o: pa le warxa. %mor wene k'o: pa le warxa. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P jas uwach e pastel? %mor jas uwach e pastel? %eng %spa Ca le pastel le xiya wuk' ke'eb' le'. = le pastel le xiya wuk' ke'eb' le'. %mor le pastel le x-0-i/ya' w-uk' ke'eb' le'. %eng %spa Ca le, le xul la pa. = le, le xul la pa. %mor le, le x-0/ul la pa. %eng %spa Ca le xul le pelip. = le xul le pelip. %mor le x-0/ul le pelip. %eng %spa P a xul puch? %mor a x-0/ul pu-ch? %eng %spa Ca xulah. = xulah. %mor x-0/ul ah. %eng %spa P iya' jampa? %mor iya' jampa? %eng %spa Ca e. = e. %mor e. %eng %spa C a ki, le pastel? %mor a ki, le pastel? %eng %spa Ca e lilesa le'. = e liglesia le. %mor e liglesia le. %eng %spa P a ki' cha a Carlos? %mor a ki' /cha' a Carlos? %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P a ki'? %mor a ki'? %eng %spa *C18-9 Ca ki'. = ki'. %mor ki'. %eng %spa P ki'? %mor ki'? %eng %spa C a xatij juntiro? %mor a xatij juntiro? %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa C a xatij juntiro? %mor a xatij juntiro? %eng %spa Ca tijoh. = xintijoh. %mor *x-0-in/tij-oh. %eng %spa C juntiro? %mor juntiro? %eng %spa N le, xuya le nunan. %mor le, x-0-u/ya' le nu-nan. %eng %spa C ah, pares. %mor ah, pares. %eng %spa Ca jun camione. = jun camione. %mor jun camione. %eng %spa P la kute. %mor la kute. %eng %spa Ca wi kech wi ke chub'eh. = jawi ka'e che le b'eh? %mor jawi k-0/b'e: che le b'eh? %eng %spa P m? %mor m? %eng %spa P jewa kapetik e b'ay. %mor jewa k-0/pet-ik e b'ay. %eng %spa Rat e na a Pedro. %mor e na a Pedro. %eng %spa C eu. %mor eu. %eng %spa Ca kixue, kaxule chi pa le jun q'am i? = kixue, kaxule chi pa le jun q'am i? %mor kixue, k-0/xul-e chi pa le jun q'am i? %eng %spa P xaq wa i ma ka'ana, katel b'i qalaj. %mor xaq wa i ma k-0-a/b'an-a, k-at/el b'i qalaj. %eng %spa C k'o le. %mor /k'o: le. %eng %spa Rik da xa kinayoq' b'ik. %mor da xa k-in-a/yoq' b'i-k. %eng %spa P kaq'i tu b'i la le jun uwa juyub'. %mor k-0-a/q'i ta b'i la le jun u-wa juyub'. %eng %spa Rik xa punaj ta la. %mor xa pa naj ta la. %eng %spa P ma naj ti'a'a, jas uwach e'? %mor ma naj ti'a'a, jas u-wach e'? %eng %spa Ca ay achi le'. = ay achi le'. %mor ay achi le'. %eng %spa P ay jun achi, jas ub'i choqa chare. %mor ay jun achi, jas u-b'i /choq-a chi-r-e. %eng %spa Rik enou. %mor enou. %eng %spa P jat b'a no. %mor /j-at b'a no. %eng %spa *C18-10 N jun su't cha. %mor jun su't /cha'. %eng %spa Rik jah? %mor jah? %eng %spa N jun su't cha. %mor jun su't /cha'. %eng %spa C a si's ub'i'. %mor a si's u-b'i'. %eng %spa Ca n la n camion, xetzelob'ik e'. = le jun camion, xetzelob'ik e'. %mor le jun camion, x-0/etzelob'-ik e'. %eng %spa P no, tajin u'anik, k'ak ale. %mor no, /tajin u/b'an-PASS1-ik, k'ak ale. %eng %spa Ca i. = i. %mor i. %eng %spa P m. %mor m. %eng %spa Ca le li'. = le ri'. %mor le ri'. %eng %spa P pares. %mor pares. %eng %spa C ah je', n k'o: ta lullanta. %mor ah je', n /k'o: ta lu-llanta. %eng %spa Ca ah, le ku le june', m. = ah, le ku le june', m. %mor ah, le ku le june', m. %eng %spa Ca le, xutzilik. = le xutzirik. %mor le x-0/utz-ir-ik. %eng %spa P la k'ut e', xutzirik e'. %mor la k'u-t e', x-0/utz-ir-ik e'. %eng %spa Ca m, u k'o: jun tunel le'. = m, u k'o: jun tunel le'. %mor m, u /k'o: jun tunel le'. %eng %spa P jawi? %mor jawi? %eng %spa Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa P chiri kakoj e wi lullanta le'. %mor chiri k-0-a/koj e wi le: u-llanta le'. %eng %spa Ca wi kaxule chili kine kah. = jawi kaxule wi chiwi le nik'aj. %mor jawi k-0/xul-e wi chiwi le nik'aj. %eng %spa Rik chuxe chi xe wi lale cha. %mor chi-u-xe chi x-0/b'e: wi lale /cha'. %eng %spa Ca le: lah le: camion. = le: lah le: camion. %mor le: lah le: camion. %eng %spa P no n camion ta chike. %mor no n camion ta chike. %eng %spa P k'o: chiri ri', warka. %mor /k'o: chiri ri', warka. %eng %spa Ca iy. = iy. %mor iy. %eng %spa C k'o pa mar. %mor k'o pa mar. %eng %spa P ka'e pa le ja'. %mor k-0/b'e: pa le ja'. %eng %spa *C18-11 Ca i, as uwach ku la le'. = i, jas uwach k'u la le. %mor i, jas u-wach k'u la le. %eng %spa C vino. %mor vino. %eng %spa Ca le li'. = le ri'. %mor le ri'. %eng %spa C ah je', k'o: chupam. %mor ah je', /k'o: chi-u-pam. %eng %spa P ja' cha'. %mor ja' /cha'. %eng %spa C ja'. %mor ja'. %eng %spa Ca ja'. = ja'. %mor ja'. %eng %spa P a xatij vino at pa noche b'uena? %mor a x-0-a/tij vino at pa noche b'uena? %eng %spa Ca tij jun i'. = xutij e jun i'. %mor *x-0-*u/tij *e jun i'. %eng %spa P xatij taj. %mor x-0-a/tij ta-j. %eng %spa Ca no'. = no'. %mor no'. %eng %spa P xaq xe wi le pastel. %mor xaq xe wi le pastel. %eng %spa Ca as xu'an e jun achih? = jas xu'an e jun achih? %mor jas x-0-u/b'an e jun achih? %eng %spa P la k'ut e'. %mor la k'u-t e'. %eng %spa Ca le, juyub' ale'. = le, juyub' ale'. %mor le, juyub' ale'. %eng %spa P juyub'. %mor juyub'. %eng %spa Ca e le jun, le jun kachapanik. = e le jun, le jun kachapanik. %mor e le jun, le jun k-0/chap-an-ik. %eng eh the one, the one INCOMP-3A/hold-ABS-TIV. %spa C kiki'an q'ojom. %mor kiki'an q'ojom. %eng %spa P qojom. %mor qojom. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C kiki'an, q'ojom. %mor kiki'an, q'ojom. %eng %spa P le kijeb'. %mor le kijeb'. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C le lawil e k'o: le tamb'or. %mor le lawil e k'o: le tamb'or. %eng %spa C le trompeta le jun i'. %mor le trompeta le jun i'. %eng %spa Ca chompeta. = trompeta. %mor trompeta. %eng %spa *C18-12 C a ka'an trompeta at? %mor a ka'an trompeta at? %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C no'. %mor no'. %eng %spa Ca o le mu's e'. = k'o: le mu's e'. %mor /k'o: le mu's e'. %eng %spa P jawi? %mor jawi? %eng %spa P n k'u latat. %mor n k'u le: a-tat. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P n k'u latat? %mor n k'u le: a-tat? %eng %spa Ca enaq pa juyub'. = enaq pa juyub'. %mor 0/b'e:-inaq pa juyub'. %eng %spa Ca as uwach ale'? = jas uwach a le'? %mor jas uwach a le'? %eng %spa Ca li'. = ri'. %mor ri'. %eng %spa P musab'. %mor musab'. %eng %spa C musab'. %mor musab'. %eng %spa Ca musab'. = musab'. %mor musab'. %eng %spa P m. %mor m. %eng %spa Ca eh laj e kakan chale le kachoch e'. = eh alaj e kakan chare le kachoch e'. %mor eh alaj e k-0-k/b'an chi-r-e le k-achoch e'. %eng %spa P la k'ute'. %mor la k'ute'. %eng %spa Ca xa xqupin b'a wa'? = xa xqupin b'a wa'? %mor xa x-0/q'upi-n b'a wa'? %eng %spa P xa mi. %mor xa mi. %eng %spa Ca kipatz b'a wa kachoch. = kikipatz b'a wa le kachoch. %mor k-0-ki/patz b'a wa le k-achoch. %eng %spa Ca le kachoch. = le kachoch. %mor le k-achoch. %eng %spa P kipatz k'u la. %mor 0-ki/patz k'u la. %eng %spa Ca le ka le camion. = le ka le camion. %mor le ka le camion. %eng %spa P jawi le camione? %mor jawi le camione? %eng %spa Ca ay tajin kutoqaj chik. = ay tajin kutoqaj chik. %mor ay /tajin k-0-u/toqa-j chi-k. %eng %spa Ca kaqan b'a wa le jun achi chi le'. = kaqan b'a wa le jun achi chila le'. %mor k-0-q/b'an b'a wa le jun achi chila le'. %eng %spa *C18-13 P kaqan k'ut. %mor k-0-q/b'an k'u-t. %eng %spa Ca asuwach ku'anoh? = jas uwach ku'anoh? %mor jas u-wach k-0-u/b'an-oh? %eng %spa C le jun sona, ku'an le jun majo, majon. %mor le jun sona, ku'an le jun majo, majon. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C rumal weh xaminaj bik le winaq. %mor rumal weh x-0/animaj b'i-k le winaq. %eng %spa. Ca ah ay eb'e pa juyub' e:. *** = ah ay xeb'e pa juyub' e:. %mor ah ay x-e/b'e: pa juyub' e:. %eng %spa P la k'ut e'. %mor la k'u-t e'. %eng %spa C chiriri'. %mor chiriri'. %eng %spa P Carlos ya kulik. %mor Carlos ya k-0/ul-ik. %eng %spa Ca naj wakax. = naj wakax. %mor naj wakax. %eng %spa P no wakax taj. %mor no wakax taj. %eng %spa Ca asuwach 'ut? = jas uwach k'ut? %mor jas uwach k'ut? %eng %spa P jas uwache riri. %mor jas uwache riri. %eng %spa C elepante. %mor elepante. %eng %spa P elepante no, mare taj. %mor elepante no, mare taj. %eng %spa C le ojer elepante. %mor le ojer elepante. %eng %spa C le mam, mamos, mamos. %mor le mam, mamos, mamos. %eng %spa P mamut. %mor mamut. %eng %spa C mamot. %mor mamot. %eng %spa Ca pa le qaq' e:. = pa le qaq' e:. %mor pa le qaq' e:. %eng %spa P jawi le'? %mor jawi le'? %eng %spa Ca le:. = le:. %mor le:. %eng %spa P no jaron ale. %mor no jaron ale. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa *C18-14 C xa puro kechelaj le june le'. %mor xa puro kechelaj le june le'. %eng %spa Ca m, ay jun poto chike'. = m, ay jun poto chike'. %mor m, ay jun poto chike'. %eng %spa P jawi le? %mor jawi le? %eng %spa P jas tzij jachin e k'o: chupam e'? %mor jas tzij jachin e /k'o: chi-u-pam e'? %eng %spa Ca winaq. = winaq. %mor winaq. %eng %spa C kuk'am jun camara. %mor kuk'am jun camara. %eng %spa P kach'ob'oh jas uwach e? %mor k-0-a/ch'ob'-oh jas u-wach e? %eng %spa P jun kuento ri'? %mor jun kuento ri'? %eng %spa Ca q'ajom. = q'ajom. %mor /q'ajo-m. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca q'ajom. = q'ajom. %mor /q'ajo-m. %eng %spa P q'ajom. %mor q'ajom. %eng %spa Ca m, as uwach ale pelipe? = m, jas uwach ale pelipa? %mor m, jas u-wach ale pelipa? %eng %spa C jun tub'a. %mor jun tub'a. %eng %spa N xatok ne lo che rixtoril a pedro. %mor x-at/ok ne lo che r-ixtoril a pedro. %eng %spa P xinok k'ut. %mor x-in/ok k'u-t. %eng %spa N m. %mor m. %eng %spa P xinokik. %mor x-in/ok-ik. %eng %spa N eh. %mor eh. %eng %spa Ca e xepatzataj le ja le'. = e xepatzataj le ja le'. %mor e x-0-e/patz-taj le ja le'. %eng eh COMP-3A-go/build-PASS2 the house there. %spa P la k'ut e' k'o: q'ajom chupam. %mor la k'u-t e' /k'o: /q'ajo-m chi-u-pam. %eng %spa C kexojowik e. %mor k-e/xojow-ik e. %eng %spa Ca a k'o: mola. = a k'o: modo. %mor a /k'o: modo. %eng %spa Ca a k'o: mola le kepe le winaq. = a k'o: modo le kepe le wi:naq. %mor a /k'o: modo le k-e/pet le wi:naq. %eng %spa P kawil luchija le. %mor k-0-aw/il le: u-chija le. %eng %spa *C18-15 Ca i, o ti ya q'ajom e'. = i, n k'o: ta ya q'ajom e'. %mor i, *n /k'o: ta ya /q'ajo-m e'. %eng %spa P k'o: la ri chupam. %mor /k'o: la ri chi-u-pam. %eng %spa Ca n kaq'alajin ta b'a wa? = n kaq'alajin ta b'a wa? %mor n k-0/q'alaj-in ta b'a wa? %eng %spa C a kawilo kexojowik. %mor a kawilo kexojowik. %eng %spa P kaqalajin taj, le kexojow e winaq e. %mor k-0/q'alaj-in ta-j, le k-e/xojow e winaq e. %eng %spa Ca ay ya ka'ek e winaq. = ay ya ka'ek e winaq. %mor ay ya k-0/b'e:-ik e winaq. %eng %spa P la k'ute'. %mor la k'ute'. %eng %spa Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa C le'. %mor le'. %eng %spa Ca kekesaj. = kekesaj. %mor k-0-e-k/esa-j. %eng %spa C kikitzukuj le arroz. %mor k-0-ki/tzuku-j le arroz. %eng %spa Ca ay e jun e', kakesaj taj. = ay e jun e', ma kukesaj taj. %mor ay e jun e', *ma k-0-k/esa-j ta-j. %eng %spa P k'o: pa jun jaron e. %mor /k'o: pa jun jaron e. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P ri, kawile jaron e k'o: waral. %mor ri, k-0-aw/il le jaron e /k'o: waral. %eng %spa C k'o: pu b'arco le winaq e. %mor /k'o: pa b'arco le winaq e. %eng %spa Ca ma 'o ta chik. = ma k'o: ta chik. %mor ma /k'o: ta chi-k. %eng %spa Ca kamik e'. = xkamik e'. %mor *x-0/kam-ik e'. %eng %spa C no' kawarik. %mor no' k-0/war-ik. %eng %spa P kawarik. %mor k-0/war-ik. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa C kawarik. %mor kawarik. %eng %spa P jas uwach e junaj jun e'. %mor jas uwach e junaj jun e'. %eng %spa Ca tz'i'. = tz'i'. %mor tz'i'. %eng %spa *C18-16 P tz'i'. %mor tz'i'. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P ah. %mor ah. %eng %spa C jun mam t'zi'. %mor jun mam t'zi'. %eng %spa C n k'u litz'i ix? %mor n k'u litz'i ix? %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C a k'o:lik? %mor a /k'o:-l-ik? %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P a k'o: pa tz'i at a Carlos? %mor a /k'o: pa a-tz'i at a Carlos? %eng %spa Ca taj. = k'o: taj. %mor /*k'o: ta-j. %eng %spa P k'o: taj. %mor /k'o: ta-j. %eng %spa Ca xaq xe wi le naj aq. = xaq xe wi le naj aq. %mor xaq xe wi le naj aq. %eng %spa P xe wi le aq? %mor xe wi le aq? %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C a kiya le ak'. %mor a kiya le ak'. %eng %spa Ca ak', n k'o: ta ak'. = ak', n k'o: ta ak'. %mor ak', n /k'o: ta ak'. %eng %spa C n k'o: taj. %mor n /k'o: ta-j. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C jas uwach le naj ch'iw k'o: chuxe le chakach. %mor jas u-wach le naj ch'iw /k'o: chi-u-xe le chakach. %eng %spa Ca k'o taj. = k'o taj. %mor /k'o: ta-j. %eng %spa P jachin aj chaqe? %mor jachin aj chaqe? %eng %spa Ca k'o: tub'i'. = k'o: tub'i'. %mor /k'o: ta u-b'i'. %eng %spa Ca as uwach e'. = jas uwach e? %mor jas u-wach e? %eng %spa C jun patax. %mor jun patax. %eng %spa Ca m, ay xkam e jun e'. = m, ay xkam e jun e'. %mor m, ay x-0/kam e jun e'. %eng %spa P jachike nik'aj? %mor jachike nik'aj? %eng %spa *C18-17 Ca a k'as puch? = a k'as puch? %mor a /k'as pu-ch? %eng %spa P k'asik pues. %mor /k'as-ik pues. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P le kawilo kab'inik e. %mor le k-0-aw/il-o k-0/b'in-ik e. %eng %spa Ca o ti ya o chikaj. = n k'o: ta ya k'o: chikaj. %mor *n /k'o: ta ya /k'o: chi-kaj. %eng %spa P m. %mor m. %eng %spa Ca o ti ya o chikaj. = n k'o: ta ya k'o: chikaj. %mor *n /k'o: ta ya /k'o: chi-kaj. %eng %spa Ca o a xuch ku la le'? = o a sutz ku la le'? %mor o a sutz ku la le'? %eng %spa C le kawesaj le juni. %mor le kawesaj le juni. %eng %spa P le jun mam uwile le. %mor le jun mam uwile le. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa C jun mama avion. %mor jun mama avion. %eng %spa P jas uwach ale avion. %mor jas uwach ale avion. %eng %spa C avion, k'o: lu luz. %mor avion, k'o: lu luz. %eng %spa Ca maja qajik. = maja kaqajik. %mor maja *k-0/qaj-ik. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa C le: k'o: le luz pa le. %mor le: /k'o: le luz pa le. %eng %spa Ca o lu luz. = k'o: luz. %mor /k'o: luz. %eng %spa C che le aeropue, aereopuerto. %mor che le aeropue, aereopuerto. %eng %spa C le ku'an pulew le taq avion. %mor le ku'an pulew le taq avion. %eng %spa C k'o: le winaq chupam le jun avion. %mor /k'o: le winaq chupam le jun avion. %eng %spa Ca n, n a ke le nikaj chupam le'avion. = n, n a ki le nikaj e ko chupam lawiyon. %mor n, n a ki le nikaj e /k'o: chi-u-pam le: awiyon. %eng %spa P la k'ut e', le tajin kak'an uwach e. *** %mor la k'ut e', le /tajin k-0-a/k'an u-wach e. %eng %spa C le, le ek'iya etaq b'otones. %mor le, le ek'iya etaq b'otones. %eng %spa *C18-18 C y we kapuyij le jun b'otone chik ya. %mor y we kapuyij le jun b'otone chik ya. %eng %spa Ca le la wiyone'. = le la wiyone'. %mor le la wiyone'. %eng %spa P la kute'. %mor la kute'. %eng %spa C taq pumpus le juni:. %mor taq pumpus le juni:. %eng %spa Ca awiyon, jah? = awiyon, jah? %mor awiyon, jah? %eng %spa C taq pampus. %mor taq pampus. %eng %spa C pumpus le jun i. %mor pumpus le jun i. %eng %spa Ca pumpus. = pumpus. %mor pumpus. %eng %spa C pumpus. %mor pumpus. %eng %spa Ca iy. = iy. %mor iy. %eng %spa C ah, k'o: nik'aj. %mor ah, k'o: nik'aj. %eng %spa P jas uwach ale'? %mor jas uwach ale'? %eng %spa Ca me's. = me's. %mor me's. %eng %spa P me's. %mor me's. %eng %spa C masat. %mor masat. %eng %spa Ca masat, xa jun chikop le jun i. = masat, xa jun chikop le jun i. %mor masat, xa jun chikop le jun i. %eng %spa Ca ka', ka'e pawiyon. = ka', ka'e pawiyon. %mor ka', k-0/b'e: pa awiyon. %eng %spa P la k'ute'. %mor la k'ute'. %eng %spa Ca xa jun chikop kachoch. = xa jun chikop kachoch. %mor xa jun chikop kachoch. %eng %spa C kiki'an entrenar we ku'an jun choke e jun awiyon. %mor kiki'an entrenar we ku'an jun choke e jun awiyon. %eng %spa Ca m i le riri' ch'iw. = m i le riri' ch'iw. %mor m i le riri' ch'iw. %eng %spa C chiw kacha'. %mor chiw kacha'. %eng %spa Ca ka'e kocho b'a pawiyon e'. = ka'e chi b'a wa pawiyon e. %mor k-0/b'e: chi b'a *wa pa awiyon e. %eng %spa P la k'ute', le lawiyon e. %mor la k'ute', le le: awiyon e. %eng %spa *C18-19 C ku'an choke le jun awiyon. %mor ku'an choke le jun awiyon. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C le june a kawilo'? %mor le june a kawilo'? %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C ku'an choke jela le' rumal le aire, le kaq'iq'. %mor ku'an choke jela le' rumal le aire, le kaq'iq'. %eng %spa Ca awiyon, awiyon k'u le li'. = awiyon k'u le ri'? %mor awiyon k'u le ri'? %eng %spa P ay. %mor ay. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P awiyon. %mor awiyon. %eng %spa Ca asu wach pelipe? = jas uwach pelipe? %mor jas uwach pelipe? %eng %spa C awiyone, kiki'an e taq ataru, aterorisar. %mor awiyone, k-0-ki/b'an e taq ataru, /aterorisar. %eng %spa C aterrisaj. %mor /aterrisaj. %eng %spa P kaqajik. %mor k-0/qaj-ik. %eng %spa C leqajik. %mor k-e/qaj-ik. %eng %spa Ca pa lawiyon e'? = pa lawiyon e'? %mor pa lawiyon e'? %eng %spa P n le jewa petinaq e. %mor n le jewa 0/pet-inaq e. %eng %spa Ca y ke'eb'. = y ke'eb'. %mor y ke'eb'. %eng %spa C le qajik e. %mor le /qaj-ik e. %eng %spa Ca a ki b'a le? = a ki impe le'. %mor a ki impe le'. %eng %spa C pero le june yamero ku'an jun chole. %mor pero le june yamero k-0-u/b'an jun chole. %eng %spa C le kapaqi'ik juntiro pero le june ku'ane choke. %mor le kapaqi'ik juntiro pero le june ku'ane choke. %eng %spa Ca ke pa jun tuna le:'. = ke pa jun tuna le:'. %mor k-0/b'e: pa jun tuna le:'. %eng %spa P la k'ute'. %mor la k'ute'. %eng %spa *C18-20 Ca o ya'a 'ullanta le'. = k'o: ya a lullanta le'. %mor /k'o: ya a *le: u-llanta le'. %eng %spa P m. %mor m. %eng %spa Ca awila' ullanta. = chawila lullanta. %mor *ch-0-aw/il-a *le: u-llanta. %eng %spa C k'olik. %mor k'olik. %eng %spa P kawilo k'olik e. %mor k-0-aw/il-o /k'o:-l-ik e. %eng %spa P k'o: chuxe le. %mor /k'o: chi-u-xe le. %eng %spa Ca m, inaj wik' ullanta. = m, inaj wich' ullanta. %mor m, inaj wich' ullanta. %eng %spa P m. %mor m. %eng %spa Ca e, jun awion awion. = e, jun awion awion. %mor e, jun awion awion. %eng %spa P la k'ute'. %mor la k'ute'. %eng %spa Ca awi, awi ak'am wih. = jawi: xak'am wih. %mor jawi: *x-0-a/k'am wih. %eng %spa P jachin chik e? %mor jachin chik e? %eng %spa Ca e jun awione? = e jun awione? %mor e jun awione? %eng %spa P jawi: xak'am wih? %mor jawi: x-0-a/k'am wih? %eng %spa Ca je'. = je'. %mor je'. %eng %spa P xaq ana chikaj. *** %mor xaq ana chikaj. %eng %spa Ca le li'. = le ri'. %mor le ri'. %eng %spa Ca kape chi na le jun i. = kape chi na le jun i. %mor k-0/pet chi na le jun i. %eng %spa Ca kaqan choq. = kaqan choq. %mor k-0-qa/b'an choq. %eng %spa C k'o: lusib' y kawil le kaq'iq. %mor k'o: le: u-sib' y kawil le kaq'iq. %eng %spa Ca jun tuna chike'. = jun tunel. %mor jun tunel. %eng %spa Ca as uwach 'ut? = jas uwach k'ut? %mor jas uwach k'ut? %eng %spa P jun television. %mor jun television. %eng %spa C le: ku'an choqe, xtzaq le avion y le:. %mor le: ku'an choqe, xtzaq le avion y le:. %eng %spa Ca ay o tullanta. = ay n k'o: tullanta. %mor ay *n /k'o: ta u-llanta. %eng %spa C k'o: taj. %mor /k'o: taj. %eng %spa Ca xa k'o: chuxe. = xa k'o: chuxe. %mor xa /k'o: chi-u-xe. %eng %spa C k'o:lik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa *C18-21 Ca k'o:lik e'. = k'o:lik e'. %mor /k'o:-l-ik e'. %eng %spa C ah, k'o:lik e. %mor ah, /k'o:-l-ik e. %eng %spa P jawesaj le chakach chirij le naj awak' cha'. %mor /j-0-aw/esa-j le chakach chi-r-ij le naj aw-ak' /cha'. %eng %spa P kel b'ik. %mor k-0/el b'i-k. %eng %spa Ca nan. = nan. %mor nan. %eng %spa N jah? %mor jah? %eng %spa Ca a ki linaj ak'? = a ki linaj ak'? %mor a ki le: inaj ak'? %eng %spa Ca u k'o: jun patax. = u k'o: jun patax. %mor u /k'o: jun patax. %eng %spa N nay. %mor nay. %eng %spa C e k'iya e taq avion. %mor e k'iya e taq avion. %eng %spa P le'. %mor le'. %eng %spa Ca m? = m? %mor m? %eng %spa P kape chi awaram. %mor k-0/pet chi a-waram. %eng %spa Ca u xetzalab' awiyon. = u xetzalab' awiyon. %mor u x-0/etzalob' awiyon. %eng %spa C kopan pa le jun aeropuerto, k'o: jelale:. %mor kopan pa le jun aeropuerto, k'o: jelale:. %eng %spa C pero sib'ilaj naj kamajij lu keqajik. %mor pero sib'ilaj naj kamajij lu keqajik. %eng %spa Ca kapatz chi na le jun. = kapatz chi na le jun. %mor k-0/patz chi na le jun. %eng %spa P m. %mor m. %eng %spa Ca kapatz chi na le jun. = kapatz chi na le jun. %mor k-0/patz chi na le jun. %eng %spa C lu wantan le awiyon. %mor lu wantan le awiyon. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P jas uwach ale'? %mor jas uwach ale'? %eng %spa Ca musab'. = musab'. %mor musab'. %eng %spa P kawilo, musab' ale'. %mor kawilo, musab' ale'. %eng %spa C pa le jun aeropuerto, jas uwach ku'an le jun e:? %mor pa le jun aeropuerto, jas uwach ku'an le jun e:? %eng %spa Ca chuxe jun i'. = chuxe jun i'. %mor chi-u-xe jun i'. %eng %spa *C18-22 Ca o jun q'ajom ka'an walal i'. = k'o: jun q'ajom ka'an waral i'. %mor /k'o: jun /q'ajo-m k-0-a/b'an waral i'. %eng %spa C le taq. %mor le taq. %eng %spa Ca as uwach'ut? = jas uwach kut? %mor jas uwach kut? %eng %spa P kawilo xaq keb'in e winaq e'. %mor k-0-aw/il-o xaq k-e/b'in e winaq e'. %eng %spa C xa kikiwiyej, kikiwiyej jun avion. %mor xa kikiwiyej, kikiwiyej jun avion. %eng %spa Ca m, a mela kakisik. = m, yamero kak'isik. %mor m, yamero k-0/k'is-ik. %eng %spa P jachin chik e? %mor jachin chik e? %eng %spa Ca la le'. = la le'. %mor la le'. %eng %spa C maja'. %mor maja'. %eng %spa P maja. %mor maja. %eng %spa Ca asach awiyom? = jas uwach awiyom? %mor jas uwach awiyon? %eng %spa C n k'o: ta chik e. %mor n /k'o: ta chi-k e. %eng %spa Ca awilimpe la. = chawilampe. %mor *ch-0-aw/il-a ampe. %eng %spa Ca kintzukuj che juntij. = kintzukuj che jutij. %mor k-0-in/tzuku-j che jutij. %eng %spa C katzukuj. %mor katzukuj. %eng %spa P jas uwach junaj chikop? %mor jas uwach junaj chikop? %eng %spa Ca as uwach Pelipa le chikop? = jas uwach Pelipa le chikop? %mor jas uwach Pelipa le chikop? %eng %spa C ay, le faros, faras, faras. %mor ay, le faros, faras, faras. %eng %spa P pinguina no? %mor pinguina no? %eng %spa C pinguina, le jun chike'. %mor pinguina, le jun chike'. %eng %spa Ca laj awiyone'. = laj awiyone'. %mor laj awiyone'. %eng %spa C b'arco. %mor b'arco. %eng %spa P b'arco lale'. %mor b'arco lale'. %eng %spa C xtzaq pu mar, taq winaqe. %mor x-0/tzaq pu mar, taq winaqe. %eng %spa C le, le pinguina. %mor le, le pinguina. %eng %spa C le kutij e jun pinguina le jun foca. %mor le kutij e jun pinguina le jun foca. %eng %spa *C18-23 Ca mu chi la le? = mu chi la le? %mor mu chi la le? %eng %spa P m, naj wich' mu's. %mor m, naj wich' mu's. %eng %spa C junam awuk'. %mor junam awuk'. %eng %spa Ca jun. = jun. %mor jun. %eng %spa P n k'u la tun? %mor n k'u la tun? %eng %spa Ca enaq pa juyub'. = enaq pa juyub'. %mor 0/b'e:-inaq pa juyub'. %eng %spa P iya'. %mor iya'. %eng %spa Ca enaq pa jach. = enaq pa jach. %mor 0/b'e:-inaq pa jach. %eng %spa P jachin ajchoqe? %mor jachin ajchoqe? %eng %spa Ca o taj, qe' uj. = n k'o: taj qe' uj. %mor *n /k'o: ta-j q-e' uj. %eng %spa Ca ula laj mus i' kitam chili le'. *** = ula laj mus i' keqatam chiri le'. %mor ula laj mus i' k-0-e/qatam chiri le'. %eng %spa P la k'ute', jas uwach kikitijo le? %mor la k'ute', jas u-wach k-0-ki/tij-o le? %eng %spa Ca kil. = rikil. %mor rikil. %eng %spa P rikil. %mor rikil. %eng %spa Ca m e kiya kapeh. = m e kikiya kapeh. %mor m e *k-0-ki/ya' kapeh. %eng %spa C kuti, kikitij ja. %mor kuti, kikitij ja. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C kikitijo. %mor kikitijo. %eng %spa Ca n ja? = n ja? %mor n ja? %eng %spa C le jun paiz le, le jun mapa. %mor le jun paiz le, le jun mapa. %eng %spa Ca naj wik' mu's. = naj wich' mu's. %mor naj wich' mu's. %eng %spa P la k'ute. %mor la k'ute. %eng %spa C le naj wich' sona. %mor le naj wich' sona. %eng %spa C jachin chik e? %mor jachin chik e? %eng %spa P jachinoq? %mor jachin-oq? %eng %spa Ca xa'jun wuj. = xa'jun wuj. %mor xa'jun wuj. %eng %spa *C18-24 P a k'o: chi na jun. %mor a /k'o: chi na jun. %eng %spa Ca ay. = ay. %mor ay. %eng %spa P k'o: chi naj wich'. %mor k'o: chi naj wich'. %eng %spa P inaj jun. %mor inaj jun. %eng %spa C le, lawixoqil le jun e'. %mor le, le: aw-ixoq-il le jun e'. %eng %spa Ca ah noh te'l. = ah noh al te'l. %mor ah noh *al te'l. %eng %spa Ak'al m. %mor m. %eng %spa Ca ki le'. = ki le'. %mor ki le'. %eng %spa Ak'al wile junaj chikop e na. %mor wile junaj chikop e na. %eng %spa N jat b'ah. %mor /j-at b'ah. %eng %spa C xek. %mor xek. %eng %spa P jachina a Carlos. %mor jachina a Carlos. %eng %spa Ca kante'l. = al kante'l. %mor *al kante'l. %eng %spa P jawi: kape wih? %mor jawi: k-0/pet wih? %eng %spa Ca chaqap. = chaqap. %mor chaqap. %eng %spa Ca m, ki'e ne luk'. = m, kine ne ruk'. %mor m, k-in/b'e: ne r-uk'. %eng %spa P jas ka'ana'? %mor jas k-0-a/b'an-a'? %eng %spa Ca le', alaj awiyone'. = le', alaj awiyone'. %mor le', alaj awiyone'. %eng %spa C jun tinimit. %mor jun tinimit. %eng %spa Ca kisik. = xk'isik. %mor *x-0/k'is-ik. %eng %spa C kisik. %mor kisik. %eng %spa P a xawilo juntiro lupam. %mor a x-0-aw/il-o juntiro le: u-pam. %eng %spa P xawil taj. %mor x-0-aw/il ta-j. %eng %spa Ca xinwiloh. = xinwiloh. %mor x-0-inw/il-oh. %eng %spa Ca qila chi jutij. = qila chi jutij. %mor q/il-a chi jutij. %eng %spa *C18-25 Ca qila chi le jun awiyon e? = qila chi le jun awiyon e? %mor q/il-a chi le jun awiyon e? %eng %spa P chawila chi b'a. %mor ch-0-aw/il-a chi b'a. %eng %spa C le jun awiyon, a utz kawilo'? %mor le jun awiyon, a utz kawilo'? %eng %spa Ca utz. = utz. %mor utz. %eng %spa C a k'o: la awiyon at? %mor a /k'o: le: a-awiyon at? %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C jawi: ko wi. %mor jawi: /k'o: wi. %eng %spa Ca la wiyon. = la wiyon. %mor la wiyon. %eng %spa P k'o: pa we la. %mor k'o: pa we la. %eng %spa P a k'o: awe la wiyon? %mor a /k'o: aw-e la wiyon? %eng %spa Ca le juni', le jun tz'il. = le juni', le jun tz'il. %mor le juni', le jun tz'il. %eng %spa P je'. %mor je'. %eng %spa Ca le jun tz'il. = le jun tz'il. %mor le jun tz'il. %eng %spa P jawi: k'o: wih. %mor jawi: /k'o: wih. %eng %spa Ca o pa chakach. = k'o: pa chakach. %mor /k'o: pa chakach. %eng %spa P chawila chi k'ut. %mor ch-0-aw/il-a chi k'u-t. %eng %spa Ca le walal e'. = le waral e'. %mor le waral e'. %eng %spa P pares. %mor pares. %eng %spa C cha k'ut chela a lu'. %mor cha k'ut chela a lu'. %eng %spa C chare a lu, k'isik. %mor chare a lu, k'isik. %eng %spa Ca sik. = xkisik. %mor *x-0/k'is-ik. %eng %spa Ca a kach'ob' at al tel. = a kach'ob' at al tel. %mor a k-0-a/ch'ob' at al tel. %eng %spa Ca ka'an jela le'. = je ka'ana le? %mor je k-0-a/b'an-a le? %eng %spa P kinch'ob' taj. %mor k-0-in/ch'ob' ta-j. %eng %spa P chak'utu chinuwach. %mor ch-0-a/k'ut-u chi-nu-wach. %eng %spa Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa P ah kinkowin taj. %mor ah k-in/kowin ta-j. %eng %spa Ca kach'ob'oh. = kach'ob'oh. %mor k-0-a/ch'ob'-oh. %eng %spa *C18-26 P chama chi juntiro le'. %mor ch-0-a/k'am-a chi juntiro le'. %eng %spa Ca tawen, ut e' ach'ob' ut e chupam. = tawen, la k'ut e' kach'ob' k'ut e'. %mor tawen, la k'u-t e' *k-0-a/ch'ob' k'u-t e'. %eng %spa Ca ute: ama chi jutij awech. *** = la k'ute:, chana chi jutij awech. %mor la k'ute:, *ch-0-a/b'an-a chi jutij awech. %eng %spa P tawen. %mor tawen. %eng %spa Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa C le'. %mor le'. %eng %spa Ca n kalkowin taj le', le'. = n kalkowin taj le', le'. %mor n k-at/kowin ta-j le', le'. %eng %spa P ah. %mor ah. %eng %spa C ah. %mor ah. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P jasa modo ka'an chareh le'. %mor jasa modo k-0-a/b'an chi-r-eh le'. %eng %spa Ca le kowin taj le:'. = le ma kalkowin taj. %mor le *ma *k-*at/kowin ta-j. %eng %spa Ca le:' kalkowin ta' at. = le:' kalkowin ta' at. %mor le:' k-at/kowin ta' at. %eng %spa P jelale'. %mor jelale'. %eng %spa C chab'ij chare mas ko, ka. %mor chab'ij chare mas ko, ka. %eng %spa Ca mas koh. = mas koh. %mor mas koh. %eng %spa P le' a jela le'. %mor le' a jela le'. %eng %spa Ca jekula'. = jekula'. %mor jekula'. %eng %spa P ah. %mor ah. %eng %spa Ca le kin'an in le', le'. = le kin'an in le', le'. %mor le k-0-in/b'an in le', le'. %eng %spa Ca a kinkowin taj. = a kinkowin taj. %mor a k-in/kowin ta-j. %eng %spa Ca a k'o: chi komb'ita ka'an chuweq. = a k'o: chi komb'ita ka'an chuweq. %mor a /k'o: chi komb'ita k-0-a/b'an chuweq. %eng %spa P k'o:lik pues. %mor /k'o:-l-ik pues. %eng %spa Ca n. = n. %mor n. %eng %spa P a ma xawil pu at. %mor a ma x-0-aw/il pu at. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa *C18-27 P a xawil at? %mor a x-0-aw/il at? %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P a xa'an aweh? %mor a x-0-a/b'an aw-eh? %eng %spa Ca orxa' ya'ana'. = orxa' xinana'. %mor orxa' *x-0-*in/b'an-a'. %eng %spa P xa'anoh. %mor x-0-a/b'an-oh. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P iya, jampa. %mor iya, jampa. %eng %spa Ca no' wil. = no' iwir. %mor no' iwir. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca iwil. = iwir. %mor iwir. %eng %spa P iwir. %mor iwir. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P le:. %mor le:. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa Ca ay as uwach ale'? = ay jas uwach ale'? %mor ay jas u-wach ale'? %eng %spa P jun mu's e, enaq pa jun jaron e'. %mor jun mu's e, 0/b'e:-inaq pa jun jaron e'. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C enaq e rumal e kaqiq. %mor enaq e rumal e kaqiq. %eng %spa P le. %mor le. %eng %spa Ca katixlon jalon e'. = katixlon jaron e'. %mor k-0/tixlon jaron e'. %eng %spa P la k'ute'. %mor la k'ute'. %eng %spa Ca lawiloh la wiyon. = kawilo la wiyon. %mor *k-0-aw/il-o le: awiyon. %eng %spa P no', maquina le ri'? %mor no', maquina le ri'? %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P le'. %mor le'. %eng %spa Ca le li'? = le ri? %mor le ri? %eng %spa *C18-28 C kikimuq pulew. %mor kikimuq pa ulew. %eng %spa Ca iles. = iglesia. %mor iglesia. %eng %spa P le iglesia le, sona le'. %mor le iglesia le, sona le'. %eng %spa C jun camio, camion ya xkis a cohete? %mor jun camio, camion ya x-0/k'is a cohete? %eng %spa P a xk'is acohete cha'. %mor a x-0/k'is a-cohete /cha'. %eng %spa Ca li', le cohete le nutat. = ri', lucohete lintat. %mor ri', le: *u-cohete le: #in-tat. %eng %spa P are pu latat? %mor are pu le: a-tat? %eng %spa Ca le lah. = re lah. %mor re lah. %eng %spa Ca xuloq Xelaju? = xuloq' Xelaju? %mor x-0-u/loq' Xelaju? %eng %spa C re le. %mor re le. %eng %spa P mawetaj. %mor ma aw-e ta-j. %eng %spa Ca upe ne 'uj Xelaju'. = kujpe ne uj Xelaju? %mor *k-uj/pet ne uj Xelaju? %eng %spa P jampa'? %mor jampa'? %eng %spa Ca wil. = iwir. %mor iwir. %eng %spa P iwir. %mor iwir. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P i, ak'iya xaloq'oh. %mor i, ak'iya x-0-a/loq'-oh. %eng %spa Ca k'iya taj. = k'iya taj. %mor k'iya ta-j. %eng %spa P k'iya taj? %mor k'iya ta-j? %eng %spa Ca no', xa jun. = no', xa jun. %mor no', xa jun. %eng %spa C a nim le raqan? %mor a nim le raqan? %eng %spa Ca m? = m? %mor m? %eng %spa C a nim le paquete? %mor a nim le paquete? %eng %spa P a nim le, le cohete cha'. %mor a nim le, le cohete /cha'. %eng %spa Ca ko'et. = ko'et. %mor ko'et. %eng %spa P m, a nim raqan? %mor m, a nim r-aqan? %eng %spa *C18-29 Ca nim taj. = nim taj. %mor nim ta-j. %eng %spa P ma nim taj? %mor ma nim taj? %eng %spa Ca no'. = no'. %mor no'. %eng %spa C xa jun wich'? %mor xa jun wich'? %eng %spa C jun jelale? %mor jun jelale? %eng %spa Ca naj wik', naj taq wale:. = naj wich' naj taq wari:. %mor naj wich' naj taq wari:. %eng %spa C a xa kaq at? %mor a xa kaq at? %eng %spa Ca m? = m? %mor m? %eng %spa P jawil laqab' e xkatik e, oh. %mor /j-0-aw/il le: a-qab' e x-0/kat-ik e, oh. %eng %spa P jas xa'an chareh? %mor jas x-0-a/b'an chi-r-eh? %eng %spa Ca xa'an chi cohete? = xin'an chi cohete. %mor x-0-in/b'an chi cohete. %eng %spa P a xaq kachapo? %mor a xaq k-0-a/chap-o? %eng %spa Ca m, xaq kimpoq'isaj. = m, xaq kimpoq'isaj. %mor m, xaq k-0-in/poq'-isa-j. %eng m, just INCOMP-3A-1E/pop-CAUSE-DTV. %spa C ay, a k'ax aq'ab'? %mor ay, a k'ax aq'ab'? %eng %spa Ca k'ax. = k'ax. %mor k'ax. %eng %spa P k'ax a xatoq'ik? %mor k'ax a x-at/oq'-ik? %eng %spa Ca xintoq'a. = xinoq'a? %mor x-in/oq'-a? %eng %spa P xatoq'ik? %mor x-at/oq'-ik? %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C no. %mor no. %eng %spa Ca at, a xatoq'ik? = at, a xatoq'ik? %mor at, a x-at/oq'-ik? %eng %spa P xinoq' taj. %mor x-in/oq' ta-j. %eng %spa C xtoq'ik. %mor xtoq'ik. %eng %spa P le, le jun b'e le Carlos. %mor le, le jun b'e le Carlos. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P le'. %mor le'. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa *C18-30 P le, kaxulab'ik. %mor le, k-0/xulab'-ik. %eng %spa N kaltzijonik. %mor k-at/tzijo-n-ik. %eng INCOMP-2A/talk-ABS-TIV. %spa P le', k'o: jun mam avion. %mor le', /k'o: jun mam avion. %eng %spa Ca pe le jun awiyon e'. = impe le jun awiyon e. %mor impe le jun awiyon e. %eng %spa P le'. %mor le'. %eng %spa Ca li, wi: xloq' wih. = ri, jawi: xloq' wih? %mor ri, jawi: x-0/loq'-PASS1 wih? %eng %spa C k'o luz e. %mor /k'o: luz e. %eng %spa P xloq' la pa Estancia cha', m. %mor x-0/loq'-PASS1 la pa Estancia /cha', m. %eng %spa Ca a ka'an ku le jun weh? = a ka'an ku le jun weh? %mor a k-0-a/b'an ku le jun w-eh? %eng %spa P le'. %mor le'. %eng %spa Ca ku le nik'aj, ku le jun chik. = ku le nik'aj, ku le jun chik. %mor ku le nik'aj, ku le jun chi-k. %eng %spa P le'. %mor le'. %eng %spa Ca a k'o: chi nik'aj? = a k'o: chi nik'aj? %mor a /k'o: chi nik'aj? %eng %spa P k'o:lik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa Ca as uwach ale'? = jas uwach ale'? %mor jas uwach ale'? %eng %spa P le', chawila mpe le', le'. %mor le', ch-0-aw/il-a ampe le', le'. %eng %spa P jas uwach e jun cuenta le? %mor jas uwach e jun cuenta le? %eng %spa C le jun monumento, ob'lisquo. %mor le jun monumento, ob'lisquo. %eng %spa P entonc chaq'ab' wa le riri'? %mor entonc chaq'ab' wa le riri'? %eng %spa C le capital le june? %mor le capital le june? %eng %spa P ah, jawi pah? %mor ah, jawi pah? %eng %spa Ca ixwal b'a wa quk'. = kixwar b'a wa quk'? %mor *k-ix/war b'a wa q-uk'? %eng %spa C pa los Estados. %mor pa los Estados. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca ixwal b'a wa quk'. = kixwar b'a wa quk'? %mor *k-ix/war b'a wa q-uk'? %eng %spa P kujwara. %mor k-uj/war-a. %eng %spa *C18-31 C le, a kawilo le? %mor le, a kawilo le? %eng %spa C le naj taq cuentas le? %mor le naj taq cuentas le? %eng %spa C juntiro, minester kach'ob'oh we ka'an jun avion. %mor juntiro, minester kach'ob'oh we ka'an jun avion. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa C minester kach'ob'oh jas upatan juntiro le taq botones. %mor minester kach'ob'oh jas upatan juntiro le taq botones. %eng %spa C k'o: chupam nim le re re taq. %mor /k'o: chi-u-pam nim le r-e taq. %eng %spa Ca n ku lal kante'l, la k'o:lik? = n ku lal kante'l, la k'o:lik? %mor n ku le: al kante'l, la /k'o:-l-ik? %eng %spa P x'ek. %mor x-0/b'e:-ik. %eng %spa Ca n ku lal kante'l? = n ku lal kante'l? %mor n ku le: al kante'l? %eng %spa N x'ek. %mor x-0/b'e:-ik. %eng %spa Ca awi'? = jawi'? %mor jawi'? %eng %spa N xe ri pa racho'ch. %mor x-0/b'e: ri pa r-acho'ch. %eng %spa Ca o ta chik. = n k'o: ta chik. %mor *n /k'o: ta chi-k. %eng %spa Ca xe'e pa lacho:ch. = x'e pa racho:ch. %mor x-0/b'e: pa r-acho:ch. %eng %spa P x'e pa racho'ch. %mor x-0/b'e: pa r-acho'ch. %eng %spa C lawilampe a Carlos. %mor lawilampe a Carlos. %eng %spa Ca wilah? = wilah? %mor wilah? %eng %spa Ca wilah? = wilah? %mor wilah? %eng %spa P le, k'o: jun mam waral le. %mor le, /k'o: jun mam waral le. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P le chikaj, enaq chikaj, jun mam avione. %mor le chikaj, enaq chikaj, jun mam avione. %eng %spa Ca ewi leh aloq' wih. = jawi: xaloq' wih? %mor jawi: *x-0-a/loq' wih? %eng %spa P avion? %mor avion? %eng %spa Ca je'. = je'. %mor je'. %eng %spa P xqaloq' la chimuqub'al. %mor x-0-qa/loq' la chimuqub'al. %eng %spa Ca i, loq' jun lele chik. = kaloq' jun re chik. %mor *k-0-*a/loq' jun r-e chi-k. %eng %spa P i qanampe na. %mor i qa/b'an-a ampe na. %eng %spa *C18-32 C le, k'o: le alanxax i le alanxax. %mor le, k'o: le alanxax i le alanxax. %eng %spa P no, le riri'? %mor no, le riri'? %eng %spa C ah je'. %mor ah je'. %eng %spa P no', ti'ij. %mor no', ti'ij. %eng %spa C ti'ij. %mor ti'ij. %eng %spa P comida kutijo le'. %mor comida kutijo le'. %eng %spa C ti'ij aq. %mor ti'ij aq. %eng %spa P churis. %mor churis. %eng %spa C churis. %mor churis. %eng %spa P a katij ate churis? %mor a katij ate churis? %eng %spa Ca ah noh. = ah noh. %mor ah noh. %eng %spa C noh? %mor noh? %eng %spa P jas uwach katij ku le lankanes? %mor jas u-wach k-0-a/tij ku le lankanes? %eng %spa Ca i, jun len tab'a' lale'. = ma jun len ta b'a lale. %mor ma jun len ta b'a lale. %eng %spa P a k'o awe at? %mor a /k'o: aw-e at? %eng %spa Ca k'o: taj. = k'o: taj. %mor /k'o: ta-j. %eng %spa P jasche'? %mor jasche'? %eng %spa Ca ale kajatij chakul. = are kajatij chakul. %mor are k-0-a/jati-j cha-kul. %eng %spa P m. %mor m. %eng %spa *xk'is le nab'e uwach le cinta C-18. *C18-33 P chawila k'ut a Carlos lawiyon e:. %mor ch-0-aw/il-a k'u-t a Carlos le: awiyon e:. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P xpaqe chikaj. %mor x-0/paq-e chi-kaj. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P le', naj e sib' kuya kanoq. %mor le', naj e sib' k-0-u/ya' kan-oq. %eng %spa Ca i, k'u le jun nim chik? = i, k'u le jun nim chik? %mor i, k'u le jun nim chi-k? %eng %spa P ri:', k'o: waral. %mor ri:', k'o: waral. %eng %spa Ca i ikan b'a wa choq. = kakan b'a wa le choq. %mor k-0-ki/b'an b'a wa le choq. %eng %spa P kakan ku la? %mor k-0-ki/b'an ku la? %eng %spa Ca a 'o chi 'ut jun awiyon walal le'. = a k'o: chi ku jun awiyon waral le. %mor a /k'o: chi k'u-!t jun awiyon waral le. %eng %spa P qanampe nah. %mor qa/b'an-a ampe nah. %eng %spa Ca aya, chih. = aya, chih. %mor aya, chih. %eng %spa P le:, k'o: chi jun waral i'. %mor le:, /k'o: chi jun waral i'. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P xtzaqik e. %mor x-0/tzaq-ik e. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P ri:'. %mor ri:'. %eng %spa Ca i, kib'an anik. = i, kikib'an u'anik. %mor i, *k-0-ki/b'an *u/b'an-PASS1-ik. %eng %spa C xpaxik. %mor x-0/pax-ik. %eng %spa Ca ah le', wilo b'a', ya'. = ah le', chawilo b'a', ya'. %mor ah le', *ch-0-aw/il-o b'a', ya'. %eng %spa P are k'o: chupam e:. %mor are /k'o: chi-u-pam e:. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa Ca i k'o: winaq. = i k'o: winaq. %mor i /k'o: winaq. %eng %spa C le:, kawilo' jawi: k'o: wi le:? %mor le:, kawilo' jawi: k'o: wi le:? %eng %spa C k'o: le jun ujalom. %mor /k'o: le jun u-jalom. %eng %spa Ca no'. = no'. %mor no'. %eng %spa P mu's la le' le'? %mor mu's la le' le'? %eng %spa P ma winaq taj? %mor ma winaq ta-j? %eng %spa *C18-34 C no xa muyek. %mor no xa muyek. %eng %spa Ca xa kaq utz'am. = xa kaq utz'am. %mor xa kaq utz'am. %eng %spa C nim utzam, le:, lawilampe. %mor nim utzam, le:, lawilampe. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa Ca le ri'? = le ri'? %mor le ri'? %eng %spa C ah je'. %mor ah je'. %eng %spa Ca o jun kib'e le:. = k'o: jun kib'e le:. %mor /k'o: jun ki-b'e le:. %eng %spa P no', jun avion i? %mor no', jun avion i? %eng %spa Ca jun b'e le', pa semiy. = jun b'e le', pa semiy. %mor jun b'e le', pa semiy. %eng %spa C puro q'aq. %mor puro q'aq. %eng %spa P entonc k'iya winaq n xa xekam chiri'? %mor entonc k'iya winaq n xa x-e/kam chiri'? %eng %spa C ah je'. %mor ah je'. %eng %spa P entonc le ri ma xekam taj? %mor entonc le ri ma x-e/kam ta-j? %eng %spa C sab'er, le quiniento-ochenta xekamik. %mor sab'er, le quiniento-ochenta x-e/kam-ik. %eng %spa P quiniento-ochenta xekamik? %mor quiniento-ochenta x-e/kam-ik? %eng %spa P joropa pasaj, pasaj k'o: chupam? %mor joropa pasaj, pasaj /k'o: chi-u-pam? %eng %spa C sab'er. %mor sab'er. %eng %spa P are le riri'? %mor are le riri'? %eng %spa C le jun avion. %mor le jun avion. %eng %spa P ah, luwi le jun. %mor ah, le: u-wi le jun. %eng %spa C le nim e', kub'ij le Escuela para todos. %mor le nim e', kub'ij le Escuela para todos. %eng %spa C joropa pasaj k'o: pa le 747? %mor joropa pasaj /k'o: pa le 747? %eng %spa P ah, ama xa pu jun mil, no'? %mor ah, ama xa pa jun mil, no'? %eng %spa C sab'er. %mor sab'er. %eng %spa Ca ache' ma kajik taq ale le'? = jasche ma kayik taq ale le'? %mor jasche ma k-0/jik taq ale le'? %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca asche' ma kajik taj? = jasche ma kajik taj? %mor jasche ma k-0/jik ta-j? %eng %spa *C18-35 P ma karaj ta jikik. %mor ma k-0-r/a-j ta 0/jik-ik. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa Ca lawiyon ale'. = lawiyon ale'. %mor le: awiyon ale'. %eng %spa P jas ku'ano kachap ta jalom? %mor jas k-0-u/b'an-o k-0-a/chap ta a-jalom? %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P jas ku'ano kachap ta jalom, k'o: chiri? %mor jas k-0-u/b'an-o k-0-a/chap ta a-jalom, /k'o: chiri? %eng %spa P le:, k'o: chi naj avion chik e. %mor le:, /k'o: chi naj avion chi-k e. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P le, a nim, no, xa wich' ale o nim? %mor le, a nim, no, xa wich' ale o nim? %eng %spa C no', nim, pero k'o: mas chirij. %mor no', nim, pero /k'o: mas chi-r-ij. %eng %spa C pero k'o: keb' e television e? %mor pero k'o: keb' e television e? %eng %spa C k'o: keb. %mor k'o: keb. %eng %spa C e telob', e ku'an le velocidad. %mor e telob', e ku'an le velocidad. %eng %spa Ca le', k'o: nulen. = le', k'o: nulen. %mor le', /k'o: nu-len. %eng %spa C jas upatan le jun plastic? %mor jas upatan le jun plastic? %eng %spa P jas uwach k'o: chupam? %mor jas u-wach /k'o: chi-u-pam? %eng %spa Ca nulen. = nulen. %mor nu-len. %eng %spa P no, le jun wuuje'? %mor no, le jun wuuje'? %eng %spa Ca o taj. = k'o: taj. %mor /k'o: ta-j. %eng %spa C jas uwach k'o: chupam? %mor jas u-wach /k'o: chi-u-pam? %eng %spa Ca o taj. = k'o: taj. %mor /k'o: ta-j. %eng %spa C pa Salvador kape wih xpe wih? %mor pa Salvador k-0/pet wih x-0/pet wih? %eng %spa Ca m ah xinsik, xinsik jun nulen. = m ah xinsik, xinsik jun nulen. %mor m ah xinsik, xinsik jun nulen. %eng %spa P jawi le', eh sipaj jun we a Carlos. %mor jawi le', eh /sipa-j jun w-e a Carlos. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P sipaj jun weh. %mor /sipa-j jun w-eh. %eng %spa Ca no'. = no'. %mor no'. %eng %spa P kenloq'o jun walaxax. %mor k-0-e-in/loq'-o jun w-alanxax. %eng %spa *C18-36 Ca inloq' we in. = kinloq' we in. %mor *k-0-in/loq' w-e in. %eng %spa C kasipaj jun lawe? %mor k-0-a/sipa-j jun le: aw-e? %eng %spa Ca m? = m? %mor m? %eng %spa C jun weh? %mor jun weh? %eng %spa P chuwa tiox, a kaya'o. %mor chi-u-wa tiox, a k-0-a/ya'-o. %eng %spa Ca noh. = noh. %mor noh. %eng %spa P jasche'? %mor jasche'? %eng %spa C le:, le jun mama b'arco le. %mor le:, le jun mama b'arco le. %eng %spa Ca le', nan. = le', nan. %mor le', nan. %eng %spa N m. %mor m. %eng %spa Ca li:, le jun ale li'. = ri le jun la le ri? %mor ri le jun la le ri? %eng %spa P awe ri jawi ri'? %mor awe ri jawi ri'? %eng %spa Ca ri:, le wileh. = ri:, le wileh. %mor ri:, le wileh. %eng %spa P jawi ri. %mor jawi ri. %eng %spa Ca che'. = che'. %mor che'. %eng %spa P jasche, utz b'a la ma kawaj. %mor jasche, utz b'a la ma k-0-aw/a-j. %eng %spa Ca jun taq chikop e'. = jun taq chikop e'. %mor jun taq chikop e'. %eng %spa P le jun. %mor le jun. %eng %spa C le pinguino. %mor le pinguino. %eng %spa P jun tinimit chikop. %mor jun tinimit chikop. %eng %spa N pinguino la le'. %mor pinguino la le'. %eng %spa P m. %mor m. %eng %spa Ca nana ma kalaj taj jikik ale'. = nan ma karaj ta jikik ale. %mor nan ma k-0-r/a-j ta /jik-PASS1-ik ale. %eng %spa Ca le', le'. = le', le'. %mor le', le'. %eng %spa P le, le junaj taq wich'ab' ale'. %mor le, le junaj taq wich'ab' ale'. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa *C18-37 P no piri ma pinguino tale ri'? %mor no piri ma pinguino tale ri'? %eng %spa C no gab'i, gab'ion. %mor no gab'i, gab'ion. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa C gab'ion. %mor gab'ion. %eng %spa P no', jas uwach. %mor no', jas uwach. %eng %spa N gab'ion. %mor gab'ion. %eng %spa C gab'ion, gab'i gab'ilon. %mor gab'ion, gab'i gab'ilon. %eng %spa P gavilan. %mor gavilan. %eng %spa C gavilan. %mor gavilan. %eng %spa P ah. %mor ah. %eng %spa Ca xa kajikixik. = xa kajikixik. %mor xa k-0/jiki-x-ik. %eng just INCOMP-3A/pull-PASS1-TIV. %spa Ca le', ku'an xot. = le', ku'an xot. %mor le', k-0-u/b'an xot. %eng %spa C a katkowinik? %mor a k-at/kowin-ik? %eng %spa P Carlos. %mor Carlos. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P kawil e saqitew e. %mor k-0-aw/il e saqitew e. %eng %spa C puro nieve, jun juyub' nieve. %mor puro nieve, jun juyub' nieve. %eng %spa P le jawi parte le rech Estados Unidos le ri'? %mor le jawi parte le rech Estados Unidos le ri'? %eng %spa C no'. %mor no'. %eng %spa P me Estados Unidos taj. %mor me Estados Unidos taj. %eng %spa C xa pa norte sab'er pero k'o: la nieve puwi le mar. %mor xa pa norte sab'er pero /k'o: la nieve puwi le mar. %eng %spa P le emulan puwi le. %mor le e/mula-n pa u-wi le. %eng %spa N jas uwach wa le jun taq ketekik? %mor jas u-wach wa le jun taq /ket-ek-ik? %eng %spa *C18-38 P are k'u la le pinguino la le'. %mor are k'u la le pinguino la le'. %eng %spa N pinguino ya. %mor pinguino ya. %eng %spa P ni. %mor ni. %eng %spa N eh. %mor eh. %eng %spa P are k'u foca wa le ri'. %mor are k'u foca wa le ri'. %eng %spa P le foca. %mor le foca. %eng %spa Ca as uwach k'o: walal a pela? = jas uwach e k'o: waral a pedro? %mor jas u-wach *e /k'o: waral a pedro? %eng %spa P m, puwaq. %mor m, puwaq. %eng %spa C puwaq. %mor puwaq. %eng %spa P puwaq k'o: chiri'. %mor puwaq /k'o: chiri'. %eng %spa Ca o ta ya'a le'. = n k'o: ta ya le'. %mor *n /k'o: ta ya le'. %eng %spa P oy xuk'u rib'. %mor oy x-0-u/k'u r-ib'. %eng %spa Ca chatzukuj pe'. = chatzukuj impe'. %mor ch-0-a/tzuku-j impe'. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa C xewi la re k'o modo. %mor xewi la re k'o modo. %eng %spa Ca tzukuj pe'. = chatzukuj impe'. %mor *ch-0-*a/tzuku-j impe'. %eng %spa P are le xasik'oh. %mor are le x-0-a/sik'-oh. %eng %spa P xa ma waral k'o wi ri? %mor xa ma waral /k'o: wi ri? %eng %spa P k'o: pi naj naylo. %mor /k'o: pi naj naylo. %eng %spa Ca iy. = iy. %mor iy. %eng %spa C wene ko modo kakex ki puwaq. %mor wene ko modo kakex ki puwaq. %eng %spa Ca as uwach ale'. = jas uwach ale'? %mor jas u-wach ale'? %eng %spa P inaj wich e. %mor inaj wich e. %eng %spa Ca li'. = ri'. %mor ri'. %eng %spa P jas uwach e riri. %mor jas u-wach e riri. %eng %spa Ca palomax. = palomax. %mor palomax. %eng %spa *C18-39 N inaj palomax. %mor inaj palomax. %eng %spa P ya jawi: k'u wih? %mor ya jawi: /k'u wih? %eng %spa N k'o: ri xol taq xan. %mor /k'o: ri xol taq xan. %eng %spa Ca awila pe'. = chawila mpe'. %mor *ch-0-aw/il-a mpe'. %eng %spa P xa inaj taq wich'ab' e? %mor xa inaj taq wich'-ab' e? %eng %spa Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa N jas k'uwach a le jun chikop e'. %mor jas k'u u-wach a le jun chikop e'. %eng %spa P pares akl k'u la le pinguino le ri. %mor pares akl k'u la le pinguino le ri. %eng %spa Ca nan, pele'. = nan, pele'. %mor nan, pele'. %eng %spa N ay no'. %mor ay no'. %eng %spa P inaj wich' pinguino leri'. %mor inaj wich' pinguino leri'. %eng %spa C le naj wich pinguino. %mor le naj wich pinguino. %eng %spa Ca as uwach a apela? = jas uwach a pedro? %mor jas u-wach a pedro? %eng %spa P uuuy. %mor uuuy. %eng %spa Ca as uwach? = jas uwach? %mor jas u-wach? %eng %spa P jun jun, tz'ikin. %mor jun jun, tz'ikin. %eng %spa Ca iy le li'. = le ri'. %mor le ri'. %eng %spa P m kutij winaq cha'. %mor m k-0-u/tij winaq /cha'. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C xaq kub'ij. %mor xaq k-0-u/b'i:-j. %eng %spa Ca palomax. = palomax. %mor palomax. %eng %spa Ca ay xinkowin chik. = ay xinkowin chik. %mor ay x-in/kowin chi-k. %eng %spa Ca wila mpe le' le jun palomax. = chawila mpe le jun palomax. %mor *ch-0-aw/il-a mpe le jun palomax. %eng %spa P k'o: ta palomax. %mor /k'o: ta palomax. %eng %spa P xa ma jela le ko wi le jun palomax e'. %mor xa ma jela le /k'o: wi le jun palomax e'. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P le'. %mor le'. %eng %spa *C18-40 Ca iy. = iy. %mor iy. %eng %spa P tajin kikitij kiwa le'. %mor /tajin k-0-ki/tij ki-wa le'. %eng %spa P k'o: jun taq sub' waral e:. %mor /k'o: jun taq sub' waral e:. %eng %spa N sub' yah, ma sub' taj. %mor sub' yah, ma sub' ta-j. %eng %spa N ma pa la le' pa. %mor ma pa la le' pa. %eng %spa P m le Rusia le. %mor m le Rusia le. %eng %spa Ca le', li le jun ale ni'. = le ri le jun ale ni. %mor le ri le jun ale ni. %eng %spa P jawi ri'. %mor jawi ri'. %eng %spa Ca wila mpe le jun alen a pela le'. = chawila mpe le jun alen a pedro le. %mor *ch-0-aw/il-a mpe le jun a-len a pedro le. %eng %spa Ca as uwach e k'o: walal a pela? = jas uwach e k'o: waral a pedro le? %mor jas u-wach e /k'o: waral a pedro le? %eng %spa P junaj kuento. %mor junaj kuento. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa C taq etzab'al. %mor taq etzab'al. %eng %spa P inaj wich sona le. %mor inaj wich sona le. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P le. %mor le. %eng %spa Ca wik' santa. = wich' santa. %mor wich' santa. %eng %spa N santa, sona cha. %mor santa, sona /cha'. %eng %spa P sona. %mor sona. %eng %spa Ca as uwach 'ut? = jas uwach k'ut. %mor jas u-wach k'u-t. %eng %spa Ca sona, as uwach ale'. = sona, jas uwach ale. %mor sona, jas u-wach ale. %eng %spa P jun xinu't. %mor jun xinu't. %eng %spa Ca iy, ma kinliq ta ku 'in. = iy, ma kinriq ta ku 'in. %mor iy, ma k-0-in/riq ta ku 'in. %eng %spa P jasche ma xawil taj? %mor jasche ma x-0-aw/il ta-j? %eng %spa Ca le jun xinu'l. = le jun xinu'l. %mor le jun xinu'l. %eng %spa P n le k'o: chi naj wich' ak'al e'. %mor n le /k'o: chi naj wich' ak'al e'. %eng %spa *C18-41 Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P chawiyej na cha'. %mor ch-0-aw/iye'-j na /cha'. %eng %spa Ca ah noh. = ah noh. %mor ah noh. %eng %spa P le emulan inaj taq nikaj chirij jun luz e. %mor le e/mula-n inaj taq nikaj chi-r-ij jun luz e. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa C k'o: piskuela. %mor /k'o: pa iskuela. %eng %spa Ca le walal as uwach e k'o: walal i'. = le waral jas uwach e k'o: waral i. %mor le waral jas u-wach e /k'o: waral i. %eng %spa Ca le', le'. = le', le'. %mor le', le'. %eng %spa P le saqwach. %mor le saqwach. %eng %spa C saqwach. %mor saqwach. %eng %spa P le saqwach tajin uk'ayixik. %mor le saqwach /tajin u/k'ayi-x-ik. %eng %spa C tajin kak'ayixik. %mor /tajin k-0/k'ayi-x-ik. %eng %spa Ca laj leche'. = laj leche'. %mor laj leche'. %eng %spa P a Carlos. %mor a Carlos. %eng %spa Ca laj loch' e'. = laj loch' e'. %mor laj loch' e'. %eng %spa Ca kaleqaj al lipa. = kareqaj al lipa. %mor k-0-r/eqa-j al lipa. %eng %spa P jawi xpe wi. %mor jawi x-0/pet wi. %eng %spa C jawi: xuloq' wi. %mor jawi: x-0-u/loq' wi. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa C jawi: xuloq' wih. %mor jawi: x-0-u/loq' wih. %eng %spa Ca xelaju'. = xelaju'. %mor xelaju'. %eng %spa C joropa xaya'o. %mor joropa x-0-a/ya'-o. %eng %spa N laj awusiwa wa le jun ak'al i'. %mor laj awusiwa wa le jun ak'al i'. %eng %spa Ca luk' wan, luk' wat. = ruk' wan. %mor r-uk' wan. %eng %spa C ah no. %mor ah no. %eng %spa P jachi, jachin ewan. %mor jachi, jachin ewan. %eng %spa *C18-42 Ca awi mama luk'e wan? = jawi le ruk' e ruk' e wan mama? %mor jawi le r-uk' e r-uk' e wan mama? %eng %spa N nik'. %mor nik'. %eng %spa P jas ub'i a Carlos? %mor jas u-b'i a Carlos? %eng %spa Ca atij e jun le jun palomax cha'. = katij e jun palomax cha'. %mor *k-0-a/tij e jun palomax /cha'. %eng %spa P a Carlos. %mor a Carlos. %eng %spa Ca a as uwach e li'? = jas uwach e ri'? %mor jas u-wach e ri'? %eng %spa P jas ub'i? %mor jas u-b'i? %eng %spa C joron. %mor joron. %eng %spa P dah. %mor dah. %eng %spa C ixoq'ib' e'. %mor ixoq'-ib' e'. %eng %spa P uy b'ay alaj jun q'eq e. %mor uy b'ay alaj jun q'eq e. %eng %spa C k'o: kisut le ixoqib' e. %mor /k'o: ki-sut le ixoq-ib' e. %eng %spa P alaj tajin kasoqsotex upalaj chupam e'. %mor alaj /tajin k-0/soq-te-x u-palaj chi-u-pam e'. %eng %spa C ku'an e jun e:. %mor ku'an e jun e:. %eng %spa N ay. %mor ay. %eng %spa P y jasche ma ku, ma karil ta la le le. %mor y jasche ma ku, ma k-0-r/il ta la le le. %eng %spa C rumal ma ixoq. %mor rumal ma ixoq. %eng %spa P ah. %mor ah. %eng %spa N jas uwach e manxo. %mor jas uwach e manxo. %eng %spa P ma k'an taj. %mor ma k'an ta-j. %eng %spa C ma k'an taj. %mor ma k'an ta-j. %eng %spa C y ma utz taj pa lutinimit we jun achi. %mor y ma utz ta-j pa lutinimit we jun achi. %eng %spa C karil le jun ixoq lupalaj. %mor karil le jun ixoq le: u-palaj. %eng %spa Ca a pelipa. = a pelipa. %mor a pelipa. %eng %spa *C18-43 C pero sib'alaj xax le. %mor pero sib'alaj xax le. %eng %spa P le si su't. %mor le si su't. %eng %spa C le su't, y k'o: modo, ka, kawil, karil chuyam. %mor le su't, y k'o: modo, ka, kawil, karil chuyam. %eng %spa P ah, y jasche kukoj le ri chupalaj? %mor ah, y jasche k-0-u/koj le ri chi u-palaj? %eng %spa C rumal pa jun kulanem le taq ixoqib' kiki'an abusivas chikech le ach, achijab'. %mor rumal pa jun /kulan-em le taq ixoq-ib' kiki'an abusivas chikech le ach, achijab'. %eng %spa C rumal pa juntiro le junab' chik kiki'an abusivas le achijab che le ixoqib' xaq. %mor rumal pa juntiro le junab' chik kiki'an abusivas le achijab che le ixoqib' xaq. %eng %spa C junam chiri'. %mor junam chiri'. %eng %spa P jasche'. %mor jasche'. %eng %spa Ca e wi'i k'o: wi:? = jawi: k'o: wih? %mor jawi: /k'o: wih? %eng %spa Ca e wi'i k'o: wi wi le'. = jawi: k'o: wi le'. %mor jawi: /k'o: wi le'. %eng %spa Ca a Pe' a Pela. = a Pedra. %mor a Pedra. %eng %spa P jachike? %mor jachike? %eng %spa Ca awi e k'o: wi wi liwachoch? = jawi k'o wi liwacho'ch. %mor jawi /k'o: wi le: iw-acho'ch. %eng %spa P e wachoch ya'? %mor e w-achoch ya'? %eng %spa Ca je'. = je'. %mor je'. %eng %spa P jachin chik e le wa? %mor jachin chi-k e le wa? %eng %spa Ca le wa, lawachoch. *** = le wa, lawachoch. %mor le wa, le: aw-achoch. %eng %spa C le juni, le, le jun ixoq, ya ya ku'an mal. %mor le juni, le, le jun ixoq, ya ya ku'an mal. %eng %spa C e rumal re, le jun chichu ku'an. %mor e rumal re, le jun chichu ku'an. %eng %spa Ca awi k'o: wi liwachoch a pela'. = jawi k'o: wi liwachoch a Pedra. %mor jawi /k'o: wi le: iw-achoch a Pedra. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca as uwach e k'o walal? = jas uwach e k'o: waral? %mor jas u-wach e /k'o: waral? %eng %spa P laj chapom jun uq'ab' che jun ch'ich' i. %mor laj /chap-om jun u-q'ab' che jun ch'ich' i. %eng %spa *C18-44 N paresa. %mor paresa. %eng %spa Ca as uwach e jun walal a Pela? = jas uwach e jun waral a pedra? %mor jas u-wach e jun waral a pedra? %eng %spa P m? %mor m? %eng %spa Ca as uwach e walal le'. = jas uwach e waral le? %mor jas u-wach e waral le? %eng %spa P n ku le ri a tzij q'atenaj pu lutza'm, no'? %mor n ku le ri a tzij /q'atena-j pa le: u-tza'm, no'? %eng %spa C ah je, tzij. %mor ah je, tzij. %eng %spa P iya. %mor iya. %eng %spa C junam ruk' le xikin. %mor junam ruk' le xikin. %eng %spa Ca luxikin e'. = luxikin e'. %mor le: u-xikin e'. %eng %spa C a utz k'o: lach'ich' pa latzam a Carlos? %mor a utz /k'o: le: a-ch'ich' pa le: a-tzam a Carlos? %eng %spa Ca le nutza'm le jun i'. = le nutza'm le jun i'. %mor le nu-tza'm le jun i'. %eng %spa P a utz kaqa, a utz kaqakoj jun ch'ich' patzam cha'? %mor a utz kaqa, a utz k-0-qa/koj jun ch'ich' pa a-tzam /cha'? %eng %spa Ca noh. = noh. %mor noh. %eng %spa P jasche'? %mor jasche'? %eng %spa P kakoj ku na awe le riri? %mor k-0-a/koj ku na aw-e le riri? %eng %spa C le chenka le jun i'. %mor le chenka le jun i'. %eng %spa C a chenka at ruk' jun ch'ich le'? %mor a chenka at r-uk' jun ch'ich le'? %eng %spa Ca noh. = noh. %mor noh. %eng %spa P awetam uwach a? %mor a aw/eta-m u-wach a? %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P jawi: xuk'am wi a Carlos? %mor jawi: x-0-u/k'am wi a Carlos? %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P le, k'o: pa le, k'o: chirij e kinaq le xopan jela le? %mor le, /k'o: pa le, /k'o: chi-r-ij e kinaq le x-0/opan jela le? %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa *C18-45 P jawi: xik'am wih? %mor jawi: x-0-i/k'am wih? %eng %spa Ca lij, o chilij e jah? = lij, k'o: chirij e jah. %mor lij, /k'o: chi-r-ij e jah. %eng %spa P m. %mor m. %eng %spa Ca chilij jah. = chirij jah. %mor chi-r-ij jah. %eng %spa P tzaqik, chirij ja ya. %mor /tzaq-ik, chi-r-ij ja ya. %eng %spa Ca m xatzaq b'ik. = m xatzaq b'ik. %mor m x-0-a/tzaq b'i-k. %eng %spa P chirij jah. %mor chi-r-ij jah. %eng %spa Ca m, chili la le'. = m, chiri la'le'. %mor m, chiri la'le'. %eng %spa P iya. %mor iya. %eng %spa Ca m tzij, le', kawilo le'. = m tzij, le', kawilo le'. %mor m tzij, le', k-0-aw/il-o le'. %eng %spa C a kaqo'o laq'ab' junam ruk' e jun e? %mor a k-0-a/q'o'-o le: a-q'ab' junam r-uk' e jun e? %eng %spa P Carlos cha. %mor Carlos /cha'. %eng %spa Ca jah. = jah. %mor jah. %eng %spa P a kaq'o laq'ab' cha'. %mor a k-0-a/q'o le: a-q'ab' /cha'. %eng %spa Ca asche'? = jasche'. %mor jasche'. %eng %spa P je ka'an e ri chare. %mor je ka'an e ri chare. %eng %spa P tek'uri kasoq chapalaj. %mor tek'uri k-0-a/soq chi a-palaj. %eng %spa Ca chike'? = jachike'. %mor jachike'. %eng %spa P ri are kaq'o lu pa laq'ab cha. %mor ri are k-0-a/q'o lu pa le: a-q'ab /cha'. %eng %spa Ca le li'. = le ri'. %mor le ri'. %eng %spa P je cha. %mor je /cha'. %eng %spa Ca le walal i'. = le waral i'. %mor le waral i'. %eng %spa P je, k'o: le tinimit waral e. %mor je, /k'o: le tinimit waral e. %eng %spa C pa India. %mor pa India. %eng %spa *C18-46 P India ah. %mor India ah. %eng %spa Ca a'a kasoq' pule li'. = a kasoq' pule ri. %mor a k-0-a/soq' pa le ri. %eng %spa Ca che luq'ab'. = che luq'ab'. %mor che le: u-q'ab'. %eng %spa C le, lawile. %mor le, lawile. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa C k'o: luq'ab' chik, le. %mor /k'o: le: u-q'ab' chi-k, le. %eng %spa P entonc xa achijab' le ri, no? %mor entonc xa achij-ab' le ri, no? %eng %spa C ma kinwil taj. %mor ma k-0-inw/il ta-j. %eng %spa P le, k'o: chupam taq e ri? %mor le, /k'o: chi-u-pam taq e ri? %eng %spa C kinchomaj ixoqib'. %mor k-0-in/choma-j ixoq-ib'. %eng %spa P ixoqib'? %mor ixoq-ib'? %eng %spa C ixoqib' ku'an preparar le jun ixoq che lukulanem. %mor ixoqib' ku'an preparar le jun ixoq che lukulanem. %eng %spa P entonc kekule'ik e? %mor entonc k-e/kule'-ik e? %eng %spa C ah je. %mor ah je. %eng %spa Ca as uwach ale'? = jas uwach ale'? %mor jas uwach ale'? %eng %spa P entonc are katzyaq le ri? %mor entonc are k-atzyaq le ri? %eng %spa C ah je', le achijab'. %mor ah je', le achijab'. %eng %spa Ca a Pel, as uwach e k'o: walal i. = a Pedro jas uwach e k'o: waral i'? %mor a Pedro jas u-wach e /k'o: waral i'? %eng %spa P wile'? %mor wile'? %eng %spa Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa P jun u b'orxa'. %mor jun u b'orxa'. %eng %spa C jun uq'ab', le kawiloh. %mor jun uq'ab', le kawiloh. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P le. %mor le. %eng %spa Ca ya chi jun e'. = xuya chi jun e'. %mor x-0-u/ya' chi jun e'. %eng %spa *C18-47 P ay, k'o: jun chikop chupam le. %mor ay, k'o: jun chikop chupam le. %eng %spa P chapa cha, chapa cha le jun chikop. %mor chapa cha, chapa cha le jun chikop. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P le, k'o:lik e. %mor le, k'o:lik e. %eng %spa P i k'o:lik, le, le, le. %mor i /k'o:-l-ik, le, le, le. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P b'ay, katuti'o. %mor b'ay, k-at-u/ti'-o. %eng %spa P katuti'o, b'ay, ay, b'ay. %mor k-at-u/ti'-o, b'ay, ay, b'ay. %eng %spa Ca le jun chikope'. = le jun chikope'. %mor le jun chikope'. %eng %spa P le le qanampena, qanampena le, le, le. %mor le le qanampena, qanampena le, le, le. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P b'ay katutij b'ik. %mor b'ay k-at-u/tij b'i-k. %eng %spa P katutijo. %mor k-at-u/tij-o. %eng %spa Ca ay, chikop e le li'. = ay, chikop e le ri. %mor ay, chikop e le ri. %eng %spa P kechakunik e:. %mor k-e/chaku-n-ik e:. %eng INCOMP-6A/work-ABS-TIV there. %spa Ca wile a ji'. = wile a ji'. %mor wile a ji'. %eng %spa C kijach le triko. %mor kijach le triko. %eng %spa Ca akile, akileh. = akile, akileh. %mor akile, akileh. %eng %spa P qanampena, le jun rija tata le:. %mor qanampena, le jun rija tata le:. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P le. %mor le. %eng %spa Ca wileh. = wileh. %mor wileh. %eng %spa P le. %mor le. %eng %spa C ruk' le naj loch'. %mor ruk' le naj loch'. %eng %spa C le juntiro le mundo. %mor le juntiro le mundo. %eng %spa Ca as uwach e k'o: lal. = jas uwach k'o: waral. %mor jas u-wach /k'o: waral. %eng %spa P kachob'o. %mor kachob'o. %eng %spa Ca chikop. = chikop. %mor chikop. %eng %spa P m. %mor m. %eng %spa *C18-48 C keb' chikop e. %mor keb' chikop e. %eng %spa Ca ana ana mpe le'. *** = cha'a mpe le. %mor *ch-0-*a/b'an-a mpe le. %eng %spa P oy le junaj, awiyone. %mor oy le junaj, awiyone. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa C la wilampe le. %mor la wilampe le. %eng %spa P a k'o: k'u winaq chiri taq i ko taj. %mor a /k'o: k'u winaq chiri taq i /k'o: ta-j. %eng %spa C no' xe wi lumotor k'o: chupam e. %mor no' xe wi le: u-motor /k'o: chi-u-pam e. %eng %spa Ca le:, le jun awiyom kin. = le:, le jun awiyom kin. %mor le:, le jun awiyom kin. %eng %spa Ca kinliq ta ku' in a pela. = ma kinriq ta k'u in a pedro. %mor *ma k-0-in/riq ta k'u in a pedro. %eng %spa P jasche'? %mor jasche'? %eng %spa Ca nik'. = nik'. %mor nik'. %eng %spa P le k'o: jun mus chupam alaj e naj ja le. %mor le k'o: jun mus chupam alaj e naj ja le. %eng %spa P xaq jah le ri' o inaj iglesia. %mor xaq jah le ri' o inaj iglesia. %eng %spa C kinchomaj le naj iglesia. %mor kinchomaj le naj iglesia. %eng %spa C wene convento. %mor wene convento. %eng %spa P alaj e: k'o: inaj tz'i le. %mor alaj e: /k'o: inaj tz'i le. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P ri le'. %mor ri le'. %eng %spa Ca jun tz'i taj. = jun tz'i taj. %mor jun tz'i ta-j. %eng %spa Ca xa jun cicleta. = xa jun b'icicleta. %mor xa jun b'icicleta. %eng %spa P no, ri: le jun saq. %mor no, ri: le jun saq. %eng %spa Ca junaj xa jun cicleta. = junaj xa jun cicleta. %mor junaj xa jun cicleta. %eng %spa C no' k'o: le keb'. %mor no' k'o: le keb'. %eng %spa Ca k'ak'. = k'ak'. %mor k'ak'. %eng %spa C jelale. %mor jelale. %eng %spa *C18-49 Ca k'o: kak' walal. = k'o: kak' waral. %mor /k'o: kak' waral. %eng %spa P calaj jun chom. %mor calaj jun chom. %eng %spa Ca juntila. = juntiro. %mor juntiro. %eng %spa C a ka'an e kun at. %mor a ka'an e kun at. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa C a ka'an keb' at. %mor a k-0-a/b'an keb' at. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa C a ka'an keb' at. %mor a k-0-a/b'an keb' at. %eng %spa Ca noh. = noh. %mor noh. %eng %spa C no. %mor no. %eng %spa Ca noh. = noh. %mor noh. %eng %spa C jasche' ma kach'ob' taj. %mor jasche' ma k-0-a/ch'ob' ta-j. %eng %spa Ca le', ku'an jela' le'. = le', je ku'an ale'. %mor le', je k-0-u/b'an ale'. %eng %spa P chinos le taq riri'. %mor chinos le taq riri'. %eng %spa P no' chinos taj. %mor no' chinos ta-j. %eng %spa C ruso. %mor ruso. %eng %spa P m. %mor m. %eng %spa C juntiro pa ruso. %mor juntiro pa ruso. %eng %spa P ah. %mor ah. %eng %spa C sab'er jas uwach. %mor sab'er jas uwach. %eng %spa C wene jun. %mor wene jun. %eng %spa Ca a pela. = a Pedro. %mor a Pedro. %eng %spa P jun Rey. %mor jun Rey. %eng %spa C jun drama. %mor jun drama. %eng %spa Ca ay nutza'm. = ay nutza'm. %mor ay nu-tza'm. %eng %spa C kaxojow le june xinu'l. %mor kaxojow le june xinu'l. %eng %spa C le ojer puwaq le jun i'. %mor le ojer puwaq le jun i'. %eng %spa P le riri'. %mor le riri'. %eng %spa *C18-50 C ah je'. %mor ah je'. %eng %spa P le k'o: jun mis e:. %mor le /k'o: jun mis e:. %eng %spa P tajin kujach wuj e. %mor /tajin k-0-u/jach wuj e. %eng %spa C no le ko carero. %mor no le ko carero. %eng %spa P correo. %mor correo. %eng %spa Ca kisik. = xk'isik. %mor *x-0/k'is-ik. %eng %spa C xkisik. %mor x-0/k'is-ik. %eng %spa Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa C jawi: k'o: wi le a Carlos. %mor jawi: /k'o: wi le a Carlos. %eng %spa Ca asche'. = jasche'. %mor jasche'. %eng %spa P k'o: le naj a Carlos le. %mor /k'o: le naj a Carlos le. %eng %spa C le le naj a Carlos le. %mor le le naj a Carlos le. %eng %spa C le le naj a Carlos le. %mor le le naj a Carlos le. %eng %spa P inaj kum ujalom. %mor inaj kum u-jalom. %eng %spa Ca no' xa nunam. = no' xa nunam. %mor no' xa nunam. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca xa nunan. = xa nunan. %mor xa nu-nan. %eng %spa P are pa man e ri'. *** %mor are pa nan e ri'. %eng %spa Ca le la? = are la? %mor are la? %eng %spa C o le jun e. %mor o le jun e. %eng %spa Ca xe il k'u la cales. *** = xril k'u lo Carlos. %mor x-0-*r/il k'u le: a Carlos. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca n k'u la Carlos? = n k'u la Carlos? %mor n k'u le: a Carlos? %eng %spa P ri: la Carlos ri'. %mor ri: la Carlos ri'. %eng %spa C ri. %mor ri. %eng %spa P ri la si's i', la tun i'. %mor ri le: a si's i', le: a tun i'. %eng %spa P lal ku'z i'. %mor le: al ku'z i'. %eng %spa P lal lipa ri'. %mor le: al lipa ri'. %eng %spa P lal te'l, li'. %mor le: al te'l, li'. %eng %spa *C18-51 P are la Carlos ri'. %mor are le: a Carlos ri'. %eng %spa P e le naj wich' loch' e'. %mor e le naj wich' loch' e'. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P ri'. %mor ri'. %eng %spa Ca le li la'. = le riri'. %mor le riri'. %eng %spa P m jas ub'i le naj loch? %mor m jas u-b'i le naj loch? %eng %spa Ca al to'n. = al to'n. %mor al to'n. %eng %spa P al to'n n k'u le at, jas ab'i? %mor al to'n n k'u le at, jas a-b'i? %eng %spa Ca in a Callos. = in a Carlos. %mor in a Carlos. %eng %spa P at a Carlos. %mor at a Carlos. %eng %spa Ca qila chi juntij. = qila chi jutij. %mor q/il-a chi jutij. %eng %spa P n ku lawatit jas ub'i'? %mor n ku le: aw-atit jas u-b'i'? %eng %spa Ca al al awi: ku wi le watit e'. = jawi ku wi le le watit e. %mor jawi ku wi le le w-atit e. %eng %spa P ja. %mor ja. %eng %spa Ca e wi: le watit e'. = jawi: ku wi le watit e'. %mor *jawi: ku wi le w-atit e'. %eng %spa P a lawatit. %mor a le: aw-atit. %eng %spa Ca je'. = je'. %mor je'. %eng %spa P ri k'o: waral i'. %mor ri /k'o: waral i'. %eng %spa Ca wile'? = wile'? %mor wile'? %eng %spa P la watite. %mor la watite. %eng %spa Ca qila chi juntij. = qila chi jutij. %mor q/il-a chi jutij. %eng %spa Ca chachupa ya xkisik. *** = chachupa ya xkisik. %mor ch-0-a/chup-a ya x-0/k'is-ik. %eng %spa P la lab'i k'o: waral i'. %mor la le: a-b'i /k'o: waral i'. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P Clif. %mor Clif. %eng %spa C k'o:lik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa *C18-52 C nu escuela. %mor nu escuela. %eng %spa Ca e 'o ta chi winaq. = k'o: ta chi winaq. %mor /k'o: ta chi winaq. %eng %spa P m. %mor m. %eng %spa Ca 'o ta chi winaq. = k'o: ta chi winaq. %mor /k'o: ta chi winaq. %eng %spa P k'o ta chik. %mor /k'o: ta chi-k. %eng %spa C k'o ta chik. %mor /k'o: ta chi-k. %eng %spa P a k'o na le sowara pach a Carlos. %mor a /k'o: na le sowara pach a Carlos. %eng %spa C jawi ke wi. %mor jawi ke wi. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P a k'o: na le pach. %mor a /k'o: na le pach. %eng %spa Ca o ta chik. = k'o: ta chik. %mor /k'o: ta chi-k. %eng %spa Ca kisik. = xk'isik. %mor *x-0/k'is-ik. %eng %spa P xk'isik. %mor x-0/k'is-ik. %eng %spa Ca no'. = no'. %mor no'. %eng %spa P no n k'u le kaxlan wah? %mor no n k'u le kaxlan wah? %eng %spa Ca kisik e le pa le jun nayla leh. = xk'isik are le pa le jun nayla le. %mor *x-0/k'is-ik are le pa le jun nayla le. %eng %spa P are kax na wa pu k'o: chupam. %mor are kax na wa pu /k'o: chi-u-pam. %eng %spa Ca ale k'o: taj. = are k'o: taj. %mor are /k'o: ta-j. %eng %spa Ca li' le jun lale' li'. = ri' le jun la le' ri'. %mor ri' le jun la le' ri'. %eng %spa P b'ay, jawi ri. %mor b'ay, jawi ri. %eng %spa Ca as uwach a walal a pela? = jas uwach a k'o: waral a pedro? %mor jas u-wach a /*k'o: waral a pedro? %eng %spa P le kaxlan waa k'o: waral. %mor le kaxlan waa /k'o: waral. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P ri b'a ri, katij awe. %mor ri b'a ri, k-0-a/tij aw-e. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P katij jun awe. %mor k-0-a/tij jun aw-e. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa *C18-53 P chak'ama b'a la laqab' le'. %mor ch-0-a/k'am-a b'a la le: a-qab' le'. %eng %spa Ca xa jun chikop. = xa jun chikop. %mor xa jun chikop. %eng %spa P oy katutijo. %mor oy k-at-u/tij-o. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P le' b'ay, b'ay, b'ay. %mor le' b'ay, b'ay, b'ay. %eng %spa Ca as uwach aleh? = jas uwach ale. %mor jas u-wach ale. %eng %spa P jun avion e:. %mor jun avion e:. %eng %spa Ca jas uwach e k'o: chupam? = jas uwach e k'o: chupam? %mor jas u-wach e /k'o: chi-u-pam? %eng %spa P winaq ko chupam e'. %mor winaq /k'o: chi-u-pam e'. %eng %spa Ca i. = i. %mor i. %eng %spa P lu llanta le'. %mor lu llanta le'. %eng %spa Ca ichi'. = ichi'. %mor ichi'. %eng %spa P mas jun nim wa le jun avion e. %mor mas jun nim wa le jun avion e. %eng %spa C nim, k'o: le jun taq moto. %mor nim, k'o: le jun taq moto. %eng %spa P ah pa taq le ri'. %mor ah pa taq le ri'. %eng %spa C ah je'. %mor ah je'. %eng %spa Ca li la le li'. = ri la le ri'. %mor ri la le ri'. %eng %spa P la wiyon ya ya stub'o. %mor la wiyon ya ya stub'o. %eng %spa C jo' b'a'. %mor /j-uj b'a'. %eng %spa Ca xaq kimb'ij. = xaq kimb'ij. %mor xaq k-0-in/b'i:-j. %eng %spa C chuweq chik a Carlos. %mor chuweq chik a Carlos. %eng %spa P junam pe a Carlos. %mor junam pe a Carlos. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P junam pe. %mor junam pe. %eng %spa C janampe. %mor janampe. %eng %spa *C18-54 P ay, ay kinkamik. %mor ay, ay k-in/kam-ik. %eng %spa P xinkamik. %mor x-in/kam-ik. %eng %spa C jasche kakamisaj le jun e'? %mor jasche k-0-a/kam-isa-j le jun e'? %eng %spa C le lawilo? %mor le ul-aw/il-o? %eng %spa Ca al k'o: k'u at chi'ij, chi'ij. = at k'o k'u at chirij. %mor at /k'o: k'u at chi-r-ij. %eng %spa Ca le santa apela. = le santa a Pedro. %mor le santa a Pedro. %eng %spa P n k'o: la'. %mor n /k'o: la'. %eng %spa Ca uk' inaj wel. = ruk' inaj wel. %mor *r-uk' inaj wel. %eng %spa P m. %mor m. %eng %spa Ca iy. = iy. %mor iy. %eng %spa P a xawil pu 'at? %mor a x-0-aw/il pu 'at? %eng %spa Ca wila'. = xwila'. %mor x-0-inw/il-a'. %eng %spa P jawi'? %mor jawi'? %eng %spa Ca pe le naj palomax. = impe le naj palomax. %mor impe le naj palomax. %eng %spa P ay, ay xatoqij nurajil. %mor ay, ay x-0-a/toqi-j nu-rajil. %eng %spa P jawi ri, jawi ri, jawi ri? %mor jawi ri, jawi ri, jawi ri? %eng %spa C ay elaq'om. %mor ay /elaq'a-om. %eng %spa C jasche xrelaq'aj le jun e? %mor jasche xrelaq'aj le jun e? %eng %spa P mas utz jewa ri. %mor mas utz jewa ri. %eng %spa P xt, jas uwach e ka'ano. %mor xt, jas u-wach e k-0-a/b'an-o. %eng %spa Ca taj. = taj. %mor ta-j. %eng %spa P jas uwach e k'o: waral i'. %mor jas u-wach e /k'o: waral i'. %eng %spa Ca o taj. = k'o: taj. %mor /k'o: ta-j. %eng %spa Ca b'atz. = b'atz. %mor b'atz. %eng %spa C no le b'atz. %mor no le b'atz. %eng %spa P jawi: xak'am wih? %mor jawi: x-0-a/k'am wih? %eng %spa Ca luk', al ku'z. = ruk' al ku'z. %mor r-uk' al ku'z. %eng %spa P iya. %mor iya. %eng %spa *C18-55 Ca jun awiyon e'. = jun awiyon e'. %mor jun awiyon e'. %eng %spa Ca jun num e'. *** = jun nim e'. %mor jun nim e'. %eng %spa P la k'ute', a kate chupam? %mor la k'ute', a k-at/b'e: chi-u-pam? %eng %spa Ca ah noh, qalaj. = ah noh, qalaj. %mor ah noh, qalaj. %eng %spa P a kate chupam? %mor a k-at/b'e: chi-u-pam? %eng %spa Ca le', le' oy nima le jun. = le', le' oy nima le jun. %mor le', le' oy nima le jun. %eng %spa C minester katoj la paisaje we ka'e pa avion. %mor minester katoj la paisaje we ka'e pa avion. %eng %spa P jawesaj impe linaj ak'. %mor /j-0-aw/esa-j mpe le: inaj ak'. %eng %spa P k'o: le naj e kakach e. %mor /k'o: le naj e kakach e. %eng %spa Ca no', a kol xa ke'e luk' tal. = no, kol xa ke'e ruk al talin. %mor no, kol xa k-e/b'e: r-uk *al talin. %eng %spa Ca elaj. = elaj. %mor elaj. %eng %spa P e we xkamik b'ay, kukam ku la a Carlos. %mor e we x-0/kam-ik b'ay, k-0-u/k'am ku la a Carlos. %eng %spa Ca ay, o ta chik e luz, le? = ay, n k'o: ta chik e luz, le'. %mor ay, n /k'o:t a chi-k e luz, le'. %eng %spa P jaya le rixim cha, Carlos. %mor /j-0-a/ya' le r-ixim /cha', Carlos. %eng %spa P Carlos. %mor Carlos. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P jaya le rixim cha'. %mor /j-0-a/ya' le r-ixim /cha'. %eng %spa Ca noh. = noh. %mor noh. %eng %spa P a ma k'o: pu ixim kutijoh? %mor a ma /k'o: pu ixim k-0-u/tij-oh? %eng %spa Ca o taj. = k'o: taj. %mor /k'o: ta-j. %eng %spa P jasche? %mor jasche? %eng %spa Ca a pu o ta chilah. = xa pu k'o: ta chilah. %mor xa pu /k'o: ta chilah. %eng %spa Ca a k'o: kuh, a k'o: kujik e jun e'. *** = a k'o: kuh, a k'o: kujik e jun e'. %mor a /k'o: kuh, a /k'o: k-#u/jik e jun e'. %eng %spa Ca kajik taj. = kajik taj. %mor k-0/jik ta-j. %eng %spa P la k'ut e, jas xu'ano latat a Carlos? %mor la k'u-t e, jas x-0-u/b'an-o le: a-tat a Carlos? %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P jas xu'ano latat? %mor jas x-0-u/b'an-o le: a-tat? %eng %spa Ca je'. = je'. %mor je'. %eng %spa *C18-56 P jas xu'ano latat? %mor jas x-0-u/b'an-o le: a-tat? %eng %spa Ca pa juyub'. = pa juyub'. %mor pa juyub'. %eng %spa P jas xu'ano'? %mor jas x-0-u/b'an-o'? %eng %spa Ca juyub'. = juyub'. %mor juyub'. %eng %spa P jas uwach xu'ano:? %mor jas u-wach x-0-u/b'an-o:? %eng %spa Ca o taj. = k'o taj. %mor /k'o: ta-j. %eng %spa Ca as uwach e k'o: walal i? = jas uwach e k'o: waral i'. %mor jas u-wach e /k'o: waral i'. %eng %spa P jun nulen. %mor jun nu-len. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P jun nulen. %mor jun nu-len. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P k'o: waral i'. %mor /k'o: waral i'. %eng %spa Ca jun a pil cha'. = jun a pil cha'. %mor jun a pil /cha'. %eng %spa P jun a pil. %mor jun a pil. %eng %spa P xa ne kach'ay b'i che lajalom a Carlos. %mor xa ne k-0-a/ch'ay b'i che le: a-jalom a Carlos. %eng %spa Ca le ali'. = le ri'. %mor le ri'. %eng %spa P jasche? %mor jasche? %eng %spa Ca nik', xintzaq ne luk' pap. = nik', xintzaq ne ruk' nupap. %mor nik', x-in/tzaq ne r-uk' *nu-pap. %eng %spa P jasche'? %mor jasche'? %eng %spa Ca nik'. = nik'. %mor nik'. %eng %spa P xatsokatijik? %mor x-at/sok-taj-ik? %eng COMP-2A/hurt-PASS2-TIV. %spa Ca n. = n. %mor n. %eng %spa P jawi le'? %mor jawi le'? %eng %spa P are le riri'? %mor are le riri'? %eng %spa Ca n? = n? %mor n? %eng %spa Ca le k'o: che lawile'. = le k'o: che lawile'. %mor le /k'o: che lawile'. %eng %spa P aya', le q'ij, a kax? %mor aya', le q'ij, a kax? %eng %spa Ca axa'. = k'axa'. %mor k'axa'. %eng %spa *C18-57 C jas xu'anoh? %mor jas x-0-u/b'an-oh? %eng %spa Ca xintzaqik wa'. = xintzaqik wa'. %mor x-in/tzaq-ik wa'. %eng %spa Ca ma kel taj eloj e'. = ma kel ta lareloj le? %mor ma k-0/el ta-!j *le: *a-reloj le? %eng %spa Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa P ma kel taj. %mor ma k-0/el ta-j. %eng %spa Ca a xu'anoh? = a xu'anoh? %mor a x-0-u/b'an-oh? %eng %spa Ca a ut e xanik e'. = la k'ut e, xanik e'. %mor la k'u-t e, x-0/b'an-PASS1-ik e'. %eng %spa Ca ut e'. = la k'ut e'. %mor la k'u-t e'. %eng %spa C b'ay, we kelik. %mor b'ay, we k-0/el-ik. %eng %spa P b'ay, we xelik, katojoh? %mor b'ay, we x-0/el-ik, k-0-a/toj-oh? %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P katojoh? %mor k-0-a/toj-oh? %eng %spa Ca noh. = noh. %mor noh. %eng %spa P katojoh. %mor k-0-a/toj-oh. %eng %spa Ca xaq katij at. = xaq katoj at. %mor xaq k-0-a/toj at. %eng %spa P no', kink'am b'i. %mor no', kink'am b'i. %eng %spa P kin, kink'am b'i le jun keb' katichaj chuwach e. %mor kin, k-0-in/k'am b'i le jun keb' k-at-i/chaj chi-u-wach e. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P kink'am b'i lichaj chuwach e. %mor k-0-in/k'am b'i le: i-chaj chi-u-wach e. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa Ca ah noh. = ah noh. %mor ah noh. %eng %spa P kink'amik. %mor k-in/kam-ik. %eng %spa Ca noh. = noh. %mor noh. %eng %spa P como xa xawetzelob'aj nusweter. %mor como xa x-0-aw/etzelob'-aj nu-sweter. %eng %spa Ca ah noh. = ah noh. %mor ah noh. %eng %spa P tasaj, tasaj. %mor ta/saj, ta/saj. %eng %spa P b'ay we xkamik. %mor b'ay we x-0/kam-ik. %eng %spa P yamero kakamik. %mor yamero k-0/kam-ik. %eng %spa P aya xkamik. %mor aya x-0/kam-ik. %eng %spa C ya, k'o: ta chik. %mor ya, /k'o: ta chi-k. %eng %spa *C18-58 P chawesaj impe le jun chakach e'. %mor ch-0-aw/esa-j impe le jun chakach e'. %eng %spa Ca noh. = noh. %mor noh. %eng %spa P jasche'. %mor jasche'. %eng %spa Ca no'. = no'. %mor no'. %eng %spa P jawi: pu ka'e wih? %mor jawi: pu k-0/b'e: wih? %eng %spa Ca luk' patax. = ruk' patax. %mor r-uk' patax. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca luk' patax. = ruk' patax. %mor r-uk' patax. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca luk' patax. = ruk' patax. %mor r-uk' patax. %eng %spa P xa ruk' jun patax i'. %mor xa r-uk' jun patax i'. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P jawi: k'o: wi le patax? %mor jawi: /k'o: wi le patax? %eng %spa Ca o chuxe al talin. = k'o chuxe lal talin. %mor /k'o: chi-u-xe le: al talin. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca e' al talin. = re' al talin. %mor *r-e' al talin. %eng %spa P iya', pero n k'o: ta chi wa. %mor iya', pero n /k'o: ta chi wa. %eng %spa P chaya qor charech. %mor ch-0-a/ya' qor chi-r-e-ch. %eng %spa Ca asche'? = jasche? %mor jasche? %eng %spa P pares, pares. %mor pares, pares. %eng %spa Ca li'. = ri'. %mor ri'. %eng %spa P kaya, kaya qor charech? %mor k-0-a/ya', k-0-a/ya' qor chi-r-e-ch? %eng %spa Ca ah noh. = ah noh. %mor ah noh. %eng %spa P a ma kutij puch? %mor a ma k-0-u/tij pu-ch? %eng %spa Ca tij ta k'u ne'. = kutij ta k'u ne'. %mor *k-0-*u/tij ta k'u ne'. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca awilo le'. = a ma kawilo le'. %mor *a *ma *k-0-aw/il-o le'. %eng %spa P ay, laj convito le'. %mor ay, laj convito le'. %eng %spa *C18-59 Ca qila chik. = qila chik. %mor q/il-a chi-k. %eng %spa C a ka'an le convito? %mor a ka'an le convito? %eng %spa P qila. %mor q/il-a. %eng %spa Ca li', kawesaja powi'. = ri. %mor ri. %eng %spa P chakojo mpe at che lajalom e'. %mor ch-0-a/koj-o mpe at che le: a-jalom e'. %eng %spa Ca le:. = le:. %mor le:. %eng %spa C le: linaj powi' ni modo. %mor le: le: inaj powi' ni modo. %eng %spa Ca le' oh, juni let uwach ale'. = le' oh, jun letor uwach lale'. %mor le' oh, jun letor uwach lale'. %eng %spa C jelale', le:, le:. %mor jelale', le:, le:. %eng %spa P jawi le', jawi k'o: wi le? %mor jawi le', jawi /k'o: wi le? %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P qana mpe na. %mor qana mpe na. %eng %spa P qana mpe. %mor qana mpe. %eng %spa P qana mpe. %mor qana mpe. %eng %spa P qan ampe nah. %mor qa/b'an-a mpe nah. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P qana mpe na. %mor qa/b'an-a mpe na. %eng %spa P je kaqam b'i la le', le, le'. *** %mor je k-0-qa/b'an b'i la le', le, le'. %eng %spa Ca as uwach i k'o: walal i'. = jas uwach k'o waral i? %mor jas u-wach /k'o: waral i? %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca b'aq. = b'aq. %mor b'aq. %eng %spa C Carlos. %mor Carlos. %eng %spa Ca as uwach k'o: walal i'. = jas uwach k'o waral i? %mor jas u-wach /k'o: waral i? %eng %spa C b'aq. %mor b'aq %eng %spa P b'aq. %mor b'aq. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa Ca wik'. = wich'. %mor wich'. %eng %spa C awilom at. %mor 0-aw/il-om at. %eng %spa Ca o ta ya li'. = n k'o: ta ya ri'. %mor *n /k'o: ta ya ri'. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa *C18-60 Ca o ta ya li'. = n k'o ta ya ri. %mor *n /k'o: ta ya ri. %eng %spa P a ma kana puch? %mor a ma k-0-a/b'an-a pu-ch? %eng %spa Ca na mpe 'at. = chana mpe 'at. %mor *ch-0-*a/b'an-a mpe 'at. %eng %spa P chapa k'ut. %mor /chap-a k'u-t. %eng %spa Ca le', o taj. = le', n k'o: taj. %mor le', *n /k'o: ta-j. %eng %spa Ca xelik. = xelik. %mor x-0/el-ik. %eng %spa P xelik i. %mor x-0/el-ik i. %eng %spa Ca m as uwach ale'? = m jas uwach ale. %mor m jas u-wach ale. %eng %spa P chakojo chi k'ut. %mor ch-0-a/koj-o chi k'u-t. %eng %spa Ca as uwach e k'o: walal i'. = jas uwach e k'o: waral i'. %mor jas u-wach e /k'o: waral i'. %eng %spa P a kach'ob'oh? %mor a k-0-a/ch'ob'-oh? %eng %spa Ca uya chi welta le'. = kuya chi welta le. %mor *k-0-u/ya' chi welta le. %eng %spa P jas uwach ku'anoh? %mor jas u-wach k-0-u/b'an-oh? %eng %spa Ca welta. = welta. %mor welta. %eng %spa P welta. %mor welta. %eng %spa P welta. %mor welta. %eng %spa Ca je' welta le wali? = je, welta le wa ri. %mor je, welta le wa ri. %eng %spa Ca sutin ti ya naj wich' e:. = ma kasutin tiya le naj wich' e:. %mor *ma *k-0/suti-n ta ya le naj wich' e:. %eng NEG INCOMP-3A/turn-ABS NEG now the dear little there. %spa C a kasikij le naj numeros. %mor a kasikij le naj numeros. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa C k'o: le jun keb', oxib'. %mor /k'o: le jun keb', oxib'. %eng %spa Ca asutin taj. = ma kasutin taj. %mor *ma *k-0/suti-n ta-j. %eng NEG INCOMP-3A/turn-ABS NEG-T. %spa P teloq e jun. %mor /teloq e jun. %eng %spa C kasutin taj. %mor kasutin taj. %eng %spa Ca wila e che le sutinik. = chawila le che le kasutinik. %mor *ch-0-aw/il-a le che le *k-0/suti-n-ik. %eng %spa C no. %mor no. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa C ma xink'amo. %mor ma xink'amo. %eng %spa *C18-61 Ca le'. = le'. %mor le'. %eng %spa C xink'amo:. %mor x-0-in/k'am-o:. %eng %spa Ca le:. = le:. %mor le:. %eng %spa C lawila mpe ko le jun le ch'a. %mor l-aw/il-a mpe /k'o: le jun le /cha'. %eng %spa C oxib', lejeb', job', waqib', wuqub', waxaqib'. %mor oxib', lejeb', job', waqib', wuqub', waxaqib'. %eng %spa C b'elejeb', lajuj, julajuj, kab'laju. %mor b'elejeb', lajuj, julajuj, kab'laju. %eng %spa N eh kach'an ne lo le. %mor eh k-at/ch'an ne lo le. %eng %spa C kamgora. %mor kamgora. %eng %spa N ay kinch'ob' ta 'in. %mor ay k-0-in/ch'ob' ta 'in. %eng %spa C y kub'ij jachike hora. %mor y kub'ij jachike hora. %eng %spa P joropa ka kawajilaj wi pa qach'ab'al? %mor joropa ka k-0-a/wajila-j wi pa qa/ch'aw-b'al? %eng %spa C sab'er hasta trintinueve. %mor sab'er hasta trintinueve. %eng %spa P trentinueve. %mor trentinueve. %eng %spa Ca k'u lawech. = k'u lawech. %mor k'u le: aw-e-ch. %eng %spa Ca k'u lawech. = k'u lawech. %mor k'u le: aw-e-ch. %eng %spa Ca chakojo chi naj q'ab' aweh. = chakojo chi naj q'ab' aweh. %mor ch-0-a/koj-o chi naj q'ab' aw-eh. %eng %spa P a ma ko modo. %mor a ma /k'o: modo. %eng %spa C winaq lejuj. %mor winaq lejuj. %eng %spa Ca chakojo che nuq'ab'. = chakojo che nuq'ab'. %mor ch-0-a/koj-o che nu-q'ab'. %eng %spa P are le le le. %mor are le le le. %eng %spa Ca pela. = a pedro. %mor a pedro. %eng %spa Ca a pela, a pela, akojo che nuq'ab'. = a pedro chakojo che nuq'ab'. %mor a pedro *ch-0-a/koj-o che nu-q'ab'. %eng %spa P le le cuarenta. %mor le le cuarenta. %eng %spa C kawinaq. %mor kawinaq. %eng %spa P tek'uri tzi kawinaq. %mor tek'uri tzi kawinaq. %eng %spa *C18-62 C kowinaq entonces hasta setenta y nueve. %mor kowinaq entonces hasta setenta y nueve. %eng %spa P setentinueve nk'ule nak'aj ciento? %mor setentinueve nk'ule nak'aj ciento? %eng %spa P joropa' jas a modo kab'ixik? %mor joropa' jas a modo k-0/b'i:-x-ik? %eng %spa C ochenta. %mor ochenta. %eng %spa P no le cincuenta. %mor no le cincuenta. %eng %spa C cincuenta wene kawinaq lajuj. %mor cincuenta wene kawinaq lajuj. %eng %spa Ca ewi: xaloq' wih? = jawi xaloq' wih? %mor jawi x-0-a/loq' wih? %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca ewi: xaloq' wih? = jawi: xaloq' wih? %mor jawi: x-0-a/loq' wih? %eng %spa C chab'ij che lanan jachike hora chaminim i. %mor ch-0-a/b'i:-j che le: a-nan jachike hora chaminim i. %eng %spa Ca b'ij e echike hola mama. = kimb'ij e jachike hora mama. %mor *k-0-in/b'i:-j e jachike hora mama. %eng %spa N sab'er kinchob' ta in. %mor sab'er k-0-in/ch'ob' ta in. %eng %spa Ca ele jun i'? = are le jun i'. %mor are le jun i'. %eng %spa Ca sutin tiya'a awe le? = ma kasutin tiya'a lawe le? %mor *ma *k-0/suti-n ta ya'a *le: aw-e le? %eng %spa P n kachob'oh. %mor n k-0-a/ch'ob'-oh. %eng %spa N xt n kasutij taj. %mor xt n k-0-a/suti-j ta-j. %eng %spa P a kach'ob'oh? %mor a k-0-a/ch'ob'-oh? %eng %spa Ca insutij b'a in a pela. = kinsutij b'a in a pela. %mor *k-0-in/suti-j b'a in a pela. %eng %spa P n kasutin taj. %mor n k-0/suti-n ta-j. %eng %spa Ca anoh. = ka'anoh. %mor *k-0-*a/b'an-oh. %eng %spa P no, le le. %mor no, le le. %eng %spa Ca y chawesaj. = y chawesaj. %mor y ch-0-aw/esa-j. %eng %spa P jasche', ma utz taj. %mor jasche', ma utz ta-j. %eng %spa *C18-63 Ca utz taj. = utz taj. %mor utz ta-j. %eng %spa P b'ay utz alaa. %mor b'ay utz alaa. %eng %spa P kinya lu kan chawe le kimbij. %mor kinya lu kan chawe le kimbij. %eng %spa P e komo ma kawaj taj e'. %mor e komo ma k-0-aw/a-j ta-j e'. %eng %spa Ca tawen. = tawen. %mor tawen. %eng %spa P no komo xab'ij. %mor no komo x-0-a/b'i:-j. %eng %spa Ca tawen. = tawen. %mor tawen. %eng %spa P no, no we ta xab'ij. %mor no, no we ta xab'ij. %eng %spa P kink'amo we ta xalcha. %mor k-0-in/k'am-o we ta x-at/cha'. %eng %spa P e xkanaj ta la awuk' e:. %mor e x-0/kanaj ta la aw-uk' e:. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa P chata mpe che la pelipe le. %mor ch-0-a/ta' mpe che le: a pelipe le. %eng %spa Ca a tzij pelipe. = a tzij pelipe. %mor a tzij pelipe. %eng %spa C tzij. %mor tzij. %eng %spa P la kute', e la komo xab'ij. %mor la kute', e la komo xab'ij. %eng %spa P no xalcha' ri. %mor no x-at/cha' ri. %eng %spa P eh, chata mpe lare we kuya'oh. %mor eh, ch-0-a/ta' mpe le: are we k-0-u/ya'-oh. %eng %spa Ca m, a kaya'oh? = m, a kaya'oh? %mor m, a k-0-a/ya'-oh? %eng %spa C n k'o: taj. %mor n /k'o: ta-j. %eng %spa Ca wile'? = wile'? %mor wile'? %eng %spa C kink'ayij. %mor k-0-in/k'ayi-j. %eng %spa Ca le: la kaya'oh? = le: la kaya'oh? %mor le: la k-0-a/ya'-oh? %eng %spa C joropa xata'a, joropa xaya'o. %mor joropa x-0-a/ta'-a, joropa x-0-a/ya'-o. %eng %spa Ca aya'o a pela awe'? = a kaya'o a pedro laweh? %mor *a *k-0-a/ya'-o a pedro *le: aw-eh? %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca aya'oh? = a kaya'oh. %mor *a *k-0-a/ya'-oh. %eng %spa *C18-64 P joropa ka kaya, chareh? %mor joropa ka k-0-a/ya', chi-r-eh? %eng %spa Ca ah noh. = ah noh. %mor ah noh. %eng %spa P a kaya junaj awak'. %mor a k-0-a/ya' junaj aw-ak'. %eng %spa C b'ay, b'ay, b'ay. %mor b'ay, b'ay, b'ay. %eng %spa P xa juxil. %mor xa juxil. %eng %spa C no' kasutinik e', kasutinik. %mor no' kasutinik e', kasutinik. %eng %spa P kasutinik, b'ay pe le naj luz e. %mor k-0/suti-n-ik, b'ay pe le naj luz e. %eng %spa P chawila qajoq e. %mor ch-0-aw/il-a qaj-oq e. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P le le ku'anoh. %mor le le k-0-u/b'an-oh. %eng %spa Ca kakay ta chik e'. = kakay ta chik e'. %mor k-0/ka'y ta chi-k e'. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca ah xetzalob'ik. = ah xetzalob'ik. %mor ah x-0/etzalob'-ik. %eng %spa C b'ay. %mor b'ay. %eng %spa P b'ay kate la che uk'axel. %mor b'ay k-at/b'e: la che u-k'axel. %eng %spa Ca jela le'. = jela le'. %mor jela le'. %eng %spa P a katek? %mor a k-at/b'e:-ik? %eng %spa Ca le jat 'ilik. = le jat 'ilik. %mor le /j-at /il-PASS1-ik. %eng %spa P b'ay se tzij kate quk'. %mor b'ay se tzij k-at/b'e: q-uk'. %eng %spa Ca ewi'? = ewi'? %mor ewi'? %eng %spa P kateqakayij kanoq. %mor k-at-e-qa/k'ayi-j kan-oq. %eng %spa Ca ewi'? = ewi'? %mor ewi'? %eng %spa P k'a pe Estado kaloq' chi jun che lawajil. %mor k'a /pet Estado k-0-a/loq' chi jun che le: aw-ajil. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P kaloq' chi jun. %mor k-0-a/loq' chi jun. %eng %spa *C18-65 Ca in chike'? = jachin chike'? %mor jachin chike'? %eng %spa P lale le? %mor lale le? %eng %spa Ca le le', xul e q'i:j. = le le', xul e q'i:j. %mor le le', x-0/ul e q'i:j. %eng %spa P kateqakayij kanoq. %mor k-at-e-qa/k'ayi-j kan-oq. %eng %spa Ca as uwach ale:, le jun? = jas uwach ale:, le jun. %mor jas u-wach ale:, le jun. %eng %spa P yamero kak'isik e:. %mor yamero k-0/k'is-ik e:. %eng %spa Ca xa inwil impa nah. = xa kinwil impe na. %mor xa *k-0-inw/il mpe na. %eng %spa Ca maja le:. = maja le:. %mor maja le:. %eng %spa P a yamero. %mor a yamero. %eng %spa Ca yamelo. = yamero. %mor yamero. %eng %spa C yamero, yamero kakisik e. %mor yamero, yamero k-0/k'is-ik e. %eng %spa Ca ewi: xe wih? = jawi: xe wih? %mor jawi: x-0/b'e: wih? %eng %spa Ca mela kakisik. = yamero kak'isik. %mor yamero k-0/k'is-ik. %eng %spa C yamero, jas uwach kub'ij. %mor yamero, jas u-wach k-0-u/b'i:-j. %eng %spa Ca xe ka'an chi nah. = xe wi ka'an chi na. %mor xe *wi k-0-a/b'an chi na. %eng %spa C jas uwach kub'ij. %mor jas u-wach k-0-u/b'i:-j. %eng %spa N da cha. %mor da /cha'. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P jas kub'ij cha. %mor jas k-0-u/b'i:-j /cha'. %eng %spa Ca ache xa ka'an chi juntij? = jasche xa ka'an chi juntij? %mor jasche xa k-0-a/b'an chi juntij? %eng %spa Ca ku li junaj juni. = n k'u le junaj jun. %mor *n k'u le junaj jun. %eng %spa Ca ma xqaj ta b'a li'. = ma xqaj ta b'a ri. %mor ma x-0/qaj ta b'a ri. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca ichu ku le jun e ma xqaj taj. = jasche ku le jun e ma xqaj taj. %mor jasche ku le jun e ma x-0/qaj ta-j. %eng %spa P ma xqaj taj ya. %mor ma x-0/qaj ta-j ya. %eng %spa *C18-66 P xutzirik. %mor x-0/utz-ir-ik. %eng %spa Ca uy uya nuwih. = uy kuya nuwih. %mor uy *k-0-u/ya' nu-wih. %eng %spa Ca achinaq o, achinaq a Pel? = jachinoq a Pedra? %mor jachinoq a Pedra? %eng %spa P jachin chike'? %mor jachin chike'? %eng %spa Ca chinaq? = jachinoq? %mor jachinoq? %eng %spa P are lanan. %mor are le: a-nan. %eng %spa Ca a wi: lal lipa. = jawi: k'o: wi lal lipa. %mor jawi: /*k'o: wi le: al lipa. %eng %spa Ca asche xa ka'an chi jun tij, a Pelip. = jasche xa ka'an chi jutij a Pelip? %mor jasche xa k-0-a/b'an chi jutij a Pelip? %eng %spa Ca wiloh? = kawilo? %mor k-0-aw/il-o? %eng %spa P le, kawilo. %mor le, k-0-aw/il-o. %eng %spa P kukululej eke. %mor k-0-u/kul-ule-j eke. %eng %spa P xpetik, xpetik, xpetik. %mor x-0/pet-ik, x-0/pet-ik, x-0/pet-ik. %eng %spa C le, le, le, le xpetike. %mor le, le, le, le xpetike. %eng %spa Ca xima chik. = chaxima chik. %mor *ch-0-*a/xim-a chi-k. %eng %spa Ca ma kuk taj e', le'. = ma kok taj e. %mor ma k-0/ok ta-j e. %eng %spa C a ku la karo? %mor a ku la karo? %eng %spa Ca m? = m? %mor m? %eng %spa C n ku lakar? %mor n ku lakar? %eng %spa C jawi: k'o: wih? %mor jawi: /k'o: wih? %eng %spa C le' kaxajow le plastic. %mor le' k-0/xajow le plastic. %eng %spa Ca e /chi'? = e /chi'? %mor e /chi'? %eng %spa Ca o ta chi li li'. = n k'o: ta chi le ri'. %mor *n /k'o: ta chi le ri'. %eng %spa Ca xi'ix, ix lelew. = xk'is lulew. %mor x-0/k'is le: ulew. %eng %spa Ca i x'e wih? = jawi: x'e wih? %mor jawi: x-0/b'e: wih? %eng %spa P jachin chike'? %mor jachin chike'? %eng %spa Ca le luz. = le luz. %mor le luz. %eng %spa P le luz? %mor le luz? %eng %spa Ca je'. = je'. %mor je'. %eng %spa C xe'e Xela. %mor x-e/b'e: Xela. %eng %spa Ca le', x'e wi le'. = xk'is lulew. %mor jawi: x-0/b'e: wih? %eng %spa Ca i x'e wih? = jawi: x'e wih? %mor jawi: x-0/b'e: wih? %eng %spa P jachin chike'? %mor jachin chike'? %eng %spa Ca le luz. = le luz. %mor le luz. %eng %spa P le luz? %mor le luz? %eng %spa Ca je'. = je'. %mor je'. %eng %spa C xe'e Xela. %mor xe'e Xela. %eng %spa Ca le', x'e wi le'? = jawi: x'e wi le? %mor jawi: x-0/b'e: wi le? %eng %spa Ca i x'e wi le luz. = jawi: x'e wi le luz? %mor jawi: x-0/b'e: wi le luz? %eng %spa P le, k'o chirij aqab' e, le, le, le. %mor le, /k'o: chi-r-ij a-qab' e, le, le, le. %eng %spa *C18-67 Ca a xe wi la luz? = jawi: x'e wi la luz? %mor jawi: x-0/b'e: wi la luz? %eng %spa C k'o: pa laq'ab'. %mor k'o: pa laq'ab'. %eng %spa C k'o pa laqab' e. %mor /k'o: pa laqab' e. %eng %spa C a kawilo', le. %mor a kawilo', le. %eng %spa Ca laweh? = laweh? %mor laweh? %eng %spa C k'o: pa laqab' e le. %mor /k'o: pa le: a-qab' e le. %eng %spa Ca le, le' chilij, chilij jun xi le. = le chirij juxil le. %mor le chi-r-ij juxil le. %eng %spa Ca qila pa walal li'. = qila pa waral i. %mor q/il-a pa waral i. %eng %spa Ca k'o:lik. = k'o:lik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa Ca k'o: taj. = k'o: taj. %mor /k'o: ta-j. %eng %spa Ca kinwil, lawe le'. = kinwil, lawe le'. %mor k-0-inw/il, le: aw-e le'. %eng %spa Ca k'o:lik. = k'o:lik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa P a utz e kaya chuwe? %mor a utz e k-0-a/ya' chi-w-e? %eng %spa N le chi? %mor le /chi'? %eng %spa Ca as uwach katijoh. = jas uwach katijoh? %mor jas u-wach k-0-a/tij-oh? %eng %spa N n k'o taj. %mor n /k'o: ta-j. %eng %spa Ca lecheh. = lecheh. %mor lecheh. %eng %spa N m. %mor m. %eng %spa P jas uwach leche, re wakax no? %mor jas uwach leche, re wakax no? %eng %spa Ca le nub'ote:. = le nub'ote:. %mor le nu-b'ote:. %eng %spa N leche re wota. %mor leche r-e wota. %eng %spa Ca e xi'an e nutenea. = e xi'an e nutenea. %mor e x-0-i/b'an e nu-tenea. %eng %spa P b'ay, a katij at a Carlos? %mor b'ay, a k-0-a/tij at a Carlos? %eng %spa Ca achikeh. = jachikeh? %mor jachikeh? %eng %spa P le leche. %mor le leche. %eng %spa Ca asche'? = jasche'? %mor jasche'? %eng %spa Ca ate kela chupam e e naj e lili'? = kate kela chupam naj riri. %mor kate k-0/el-a chi-u-pam naj riri. %eng %spa P m. %mor m. %eng %spa Ca axi k'o: taj chikel. = le juxil n k'o ta chik e. %mor *le juxil *n /k'o: ta-!j chi-k e. %eng %spa *C18-68 P maja kak'isik? %mor maja k-0/k'is-ik? %eng %spa P Carlos. %mor Carlos. %eng %spa Ca ki' akile ku we:. = akile k'o: we. %mor akile /k'o: w-e. %eng %spa C le june'. %mor le june'. %eng %spa Ca cha chata pe pa xikin. = chata impe pa xikin. %mor ch-0-a/ta' impe pa xikin. %eng %spa P jas uwach e kub'ij? %mor jas u-wach e k-0-u/b'i:-j? %eng %spa Ca keh kel li'. = kel le ri'. %mor k-0/el *le ri'. %eng %spa P jas ku'anoh? %mor jas k-0-u/b'an-oh? %eng %spa Ca li', kasutinik. = ri kasutinik. %mor ri k-0/suti-n-ik. %eng this INCOMP-3A/turn-ABS-TIV. %spa P jas kub'ij. %mor jas k-0-u/b'i:-j. %eng %spa Ca kasutinik. = kasutinik. %mor k-0/suti-n-ik. %eng %spa P a kach'awik? %mor a k-0/ch'aw-ik? %eng %spa Ca kach'awik. = kach'awik. %mor k-0/ch'aw-ik. %eng %spa P jawi le, y maja'. %mor jawi le, y maja'. %eng %spa Ca m. = m. %mor m. %eng %spa C jas uwach kab'ij. %mor jas uwach kab'ij. %eng %spa Ca le:, le' a xato'? = le:, le' a xato'? %mor le:, le' a x-0-a/ta'-o? %eng %spa P xinta taj. %mor x-0-in/ta' ta-j %eng %spa P chab'ij impe at jas uwach e kub'ij. %mor ch-0-a/b'i:-j impe at jas u-wach e k-0-u/b'i:-j. %eng %spa Ca li'. = ri. %mor ri. %eng %spa Ca la uti'. = la k'uti. %mor la k'uti. %eng %spa Ca inoq, achinoq pelipe? = jachinoq pelipe. %mor jachinoq pelipe. %eng %spa C la nane'. %mor la nane'. %eng %spa Ca a tzij nan male taj. = a tzij nan mare taj. %mor a tzij nan ma are ta-j. %eng %spa N jah? %mor jah? %eng %spa Ca a tzij ma at taj. = a tzij ma at taj. %mor a tzij ma at ta-j. %eng %spa N no'. %mor no'. %eng %spa *C18-69 Ca achinoq'. = jachinoq'. %mor jachinoq'. %eng %spa N sab'er. %mor sab'er. %eng %spa Ca ala pe' ke'e b'a' in. = chawila mpe kine b'a' in. %mor *ch-0-*aw/il-a mpe k-*in/b'e: b'a' in. %eng %spa P ala la ala k'ut. %mor ala la ala k'ut. %eng %spa P ma kub'ij taj e saber kacha ri. %mor ma k-0-u/b'i:-j ta-j e /saber kat/cha' ri. %eng %spa C wene jun xib'inel. %mor wene jun xib'inel. %eng %spa Ca e xetzalob'ik e:. = ya xetzalob'ik e. %mor ya x-0/etzalob'-ik e. %eng %spa Ca kaq'ajik e'. = kaq'ajik e'. %mor k-0/q'aj-ik e'. %eng %spa P b'ay. %mor b'ay. %eng %spa Ca k'o: ulew. = k'o: ulew. %mor /k'o: ulew. %eng %spa C b'aile kub'ij le hora. %mor b'aile kub'ij le hora. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa C k'o lenaj reloj le. %mor k'o lenaj reloj le. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa Ca chawesaj pe laq'ab'. = chawesaj pe laq'ab'. %mor ch-0-aw/esa-j pe le: a-q'ab'. %eng %spa P le. %mor le. %eng %spa Ca isutin taj. = ma kasutin taj. %mor *ma *k-0/suti-n ta-j. %eng %spa P jachin chik e'? %mor jachin chik e'? %eng %spa C k'o: lu kape le:. %mor k'o: lu kape le:. %eng %spa Ca kasutin ta chik. = kasutin ta chik. %mor k-0/suti-n ta chi-k. %eng %spa C kasutin ta chik e'. %mor kasutin ta chi-k e'. %eng %spa C kasutinik e'. %mor k-0/suti-n-ik e'. %eng %spa Ca o ta chi le luz. = k'o: ta chi le luz. %mor /k'o: ta chi le luz. %eng %spa P n k'o: ya le? %mor n /k'o: ya le? %eng %spa Ca a ga ta chik. = n k'o: ta chik. %mor *n /k'o: ta chi-k. %eng %spa P k'o:lik. %mor /k'o:-l-ik. %eng %spa Ca xa inxil e'. = xa inxil e'. %mor xa inxil e'. %eng %spa *C18-70 P m. %mor m. %eng %spa Ca le', k'o:lik. = le', k'o:lik. %mor le', /k'o:-l-ik. %eng %spa P n k'u la tun? %mor n k'u le: a tun? %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P n k'u la tun? %mor n k'u le: a tun? %eng %spa Ca k'o: paj. = k'o: pa jaa. %mor /k'o: pa jaa. %eng %spa P jah? %mor jah? %eng %spa Ca enaq pa juyub'. = enaq pa juyub'. %mor 0/b'e:-inaq pa juyub'. %eng %spa Ca nan asu wach kaya chila le nan? = nan jas uwach kaya chila le nan? %mor nan jas u-wach k-0-a/ya' chila le nan? %eng %spa N n kach'ob' puch? %mor n k-0-a/ch'ob' pu-ch? %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa N n kach'ob' puch? %mor n k-0-a/ch'ob' pu-ch? %eng %spa Ca leche. = leche. %mor leche. %eng %spa N m. %mor m. %eng %spa Ca asche kawesaj chi pa le laq. = jasche kawesaj chi pa le laq. %mor jasche k-0-aw/esa-j chi pa le laq. %eng %spa N kinch'ajoh. %mor k-0-in/ch'aj-oh. %eng %spa Ca akile'. = akile'. %mor akile'. %eng %spa P jas uwach ale'. %mor jas uwach ale'. %eng %spa Ca xelik. = xelik. %mor x-0/el-ik. %eng %spa Ca a kachaj chi na inaj agua. = a kachaj chi na inaj agua. %mor a k-0-a/ch'aj chi na inaj agua. %eng %spa Ca ale chi kakoj chale. = are chiri kakoj chare. %mor are chiri k-0-a/koj chi-r-e. %eng %spa Ca chale le li'. = chare le ri'. %mor chare le ri'. %eng %spa N ka'an taj. %mor k-0-a/b'an ta-j. %eng %spa Ca ana kakoj. = qana kakojo. %mor qa/b'an-a k-0-a/koj-o. %eng %spa N jat. %mor /j-at. %eng %spa N /j-at-e/tzijonoq. %mor /j-at-e/tzijo-n-oq. %eng %spa N /j-at-e/tzijonoq. %mor /j-at-e/tzijo-n-oq. %eng %spa *C18-71 Ca nan. = nan. %mor nan. %eng %spa N sach? %mor sach? %eng %spa Ca ana kakoj chili'. = qana kakoj chiri. %mor qa/b'an-a k-0-a/koj chiri. %eng %spa N i. %mor i. %eng %spa Ca wileh? = wile? %mor wile? %eng %spa Ca wi ewi kok wihy? = jawi kok wih? %mor jawi k-0/ok wih? %eng %spa N jat dah. %mor /j-at dah. %eng %spa N jat sab'er. %mor /j-at /sab'er. %eng %spa P saj k'ut a Carlos. %mor /saj k'u-t a Carlos. %eng %spa P yamero kak'isik. %mor yamero k-0/k'is-ik. %eng %spa P lawili la. %mor l-aw/il-i la. %eng %spa N jawixtaj impe. %mor /j-0-aw/il-xtaj impe. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa P le'. %mor le'. %eng %spa Ca wileh? = wileh? %mor wileh? %eng %spa N kuje lob' xela ri. *** %mor k-uj/b'e: lob' xela ri. %eng %spa Ca xa kixik. = xa kakisik. %mor xa *k-0/k'is-ik. %eng %spa P Carlos cha'. %mor Carlos /cha'. %eng %spa Ca jah? = jah? %mor jah? %eng %spa P kixe xela? %mor k-ix/b'e: xela? %eng %spa P kixe xela cha? %mor k-ix/b'e: xela /cha'? %eng %spa Ca ah noh. = ah noh. %mor ah noh. %eng %spa C le juni. %mor le juni. %eng %spa N Carlos. %mor Carlos. %eng %spa *xk'is le cinta C-18